نویسنده: مصطفی ایزدی
خراسان، در پهنه جغرافیا و در عرصه سیاسی و فرهنگی ایران، از شاخصهای برتر و برجستهتری برخوردار است. وجود بارگاه ملکوتی حضرت امامرضا(ع)، این برتری و جذبه را نصیب آن خطه پرآوازه کرده که در پرتو آن، منطقه وسیعی از کشورمان، یعنی سرتاسر شرق، به عظمت رسیده است. وجود فرهنگسازان بسیار، در طول تاریخ ایران پس از اسلام، چه آنها که عِرق ملی داشته و چه آنها که عِرق مذهبی داشتهاند، در خراسان، این استان را سربلند کرده است. در جریان مبارزات اسلامی اخیر و اداره نظام اسلامی، پس از پیروزی انقلاب، شخصیتهای خراسانی به همراه مردم سختکوش و پرتلاش آن، از نوخندان تا نهبندان، از سرخس تا طبس و از بجنورد تا بیرجند، حضوری موثر و فعال داشتهاند.
یکی از شخصیتهای شناختهشده و همیشه کوشای خطه خراسان، آیتالله حاج شیخ عباس واعظطبسی بود که بیش از هفت دهه از عمر خود را در راه علم و مبارزه و جهاد و تلاش گذراند و در صبحدم جمعه، ١٤ اسفند جاری به دیدار حق شتافت. واعظطبسی گرچه یک مقام محلی محسوب میشد و هیچگاه، جز عضویت در مجلس خبرگان، مسئولیتی ملی و کشوری نداشت، اما به واسطه شخصیت برجسته و مقام تولیت آستان قدس رضوی، در ردیف چهرههای سرشناس ملی به حساب میآمد. همین جایگاه، او را در ارتباط با کلیه مقامات بلندپایه ایران قرار داده بود، هرچند سابقه دوستی دیرینهای با انقلابیون بنام- که پس از تشکیل جمهوری اسلامی ایران- جزء مقامات اصلی کشور درآمدند، داشت.
مرحوم آیتالله واعظطبسی، مرد قدرتمند استان پهناور خراسان- که امروزه به سه استان تبدیل شده- بود. در این ٣٧ سالی که تولیت آستان قدس رضوی را به عهده داشت، در مدیریت، زبانزد همگان بود. به جز یکی، دو دوره، در تمامی این سالها سعی میکرد قدرت هماهنگی خود را با همه دستگاههای اجرائی کشور که منصوب دولت بودند، نشان دهد.
میدانیم وی از نظر سیاسی، در جبهه محافظهکاران و اصولگرایان تعریف میشد و تلاش میکرد، کسانی در استان مدیریتهای دولتی را عهدهدار شوند که بین مديريت او- یعنی آستان قدس- و مدیران منصوب دولت مرکزی، ناهماهنگی ایجاد نشود که سودی نصیب مردم بشود.
آیتالله واعظطبسی، پس از رویکارآمدن دولت نهم، بهمرور تکلیف خود را با اصولگرایان تندرو، روشن کرد. این امر باعث شد به آیتالله هاشمیرفسنجانی نزدیکتر شود.
در رابطه با حرف و حدیثهایی که پیرامون شرایط اقتصادی آستان قدس رضوی و شرایط شخصی آیتالله طبسی بر سر زبانهاست، میتوان گفت رابطه او از نظر اقتصادی با آستان قدس، رابطهای سالم و بهدور از وابستگیهای غلوآمیز بود و هرگز نمیتوان رفتار برخي را که نقلهای متفاوتی در میان مردم جاری است، به وی نسبت داد. واعظ طبسی، از نظر رفتار و اخلاق، فرد پسندیدهای بود. نگارنده در سه، چهار سالی که در خراسان بودم و در یکسالی که مدیر انتشارات وابسته به آستان قدس رضوی بودم، در هر دیداری که با آن مرحوم مواجه میشدم، از خوشرویی و ادب و رفتار احترامآمیز او مشعوف میشدم. این ادب و رفتار باعث شده بود معاونان و مدیران زیرمجموعه اداره بزرگ آستان قدس رضوی چه در مشهد و خراسان چه در بعضی از شهرستانهای دیگر کشور، با او بهراحتی کار کنند و از همکاری با مجموعه آستان قدس رضوی احساس خوشی و راحتی داشته باشند. درگذشت آیتالله واعظطبسی، برای خراسان و بهویژه برای آستان قدس رضوی ثلمهای است که شاید جبران نشود.
اگر آن مرحوم در قید حیات میبود و در مجلس خبرگان رهبری حضور مییافت، با شرایط جدید آن مجلس که هاشمیرفسنجانی و همراهان او بیشترین رأی را آوردهاند، میتوانست وزن و اعتباری برای جبهه جدید باشد، اما افسوس که رفت.