آیا شرایط اکنون کرمان در 10 سال آینده نوستالژیک می شود؟
چیزی که مسلم است توسعه‌ای که در کرمان شاهد آن هستیم هیچ چشم‌اندازی به تغییرات جهانی ندارد. ساخت پل‌ها، ایجاد مجتمع پتروشیمی و قطب شدن در فولاد و ... هیچ تناسبی با این تغییرات ندارد.
گفتارنو/ شهاب‌الدین ذوالعلی:
10 سال پیش بلیط اتوبوس کاغذی بود و برای پرداخت قبض تلفن خانه، اتوماسیون مخابرات به منزل تماس نمی‌گرفت. در دانشگاه صف طولانی برای انتخاب واحد تشکیل می‌شد و باید مدت زیادی برای پرداخت شهریه در بانک منتظر می‌ماندیم. تغییرات آنقدر سریع و چشم‌گیر است که همچون آدم‌های دو نسل قبل، از گذشته صحبت می‌کنیم.
گذشته برای مادربزرگم مربوط به زمانی می‌شود که مرکز شهر مشتاق، بعد میدان آزادی زمین کشاورزی و تعداد ماشین‌ها کم بود. حالا ما از اینترنت دیال‌آپ صحبت می‌کنیم و فلاپی‌دیسک .من همان حس نوستالژیکی دارم که مادربزرگم درباره گذشته کرمان دارد. شاید 10 سال مدت زیادی نباشد اما تغییرات بسیار چشم‌گیر شده است. تلگرام در چند سال گذشته پای خود را در بین مردم محکم کرده و بازی کلش‌آف‌کلنس روزانه 50 میلیون تومان از ایرانی‌ها درآمد کسب می‌کند. شاید چندین سال قبل کسبه بازار کرمان فکر نمی‌کرد صدای تق‌تق مسگرها خاموش شوند و دینگ‌دینگ پیام‌های موبایل درآمدزا باشد. آیا ممکن است که شرایط اکنون ما و مسائل اقتصادی و اجتماعی کرمان در 10 سال آینده نوستالژیک حساب شوند؟
توسعه کرمان از نوع عمرانی
10 سال گذشته تنها برای ما متقاوت نبود و در همه جای دنیا تغییرات قابل توجه است. در سال 2006 یک شرکت تکنولوژی در بین 5 شرکت برتر جهان قرار داشت اما پس از 10 سال تنها یک شرکت نفتی در بین آنها قرار دارد و شرکت‌های تکنولوژی به عنوان با ارزشترین‌های جهان شناخته می‌شوند. طبق نظر کارشناسان، انقلاب دیگری در جریان است و از آن به عنوان چهارمین انقلاب صنعتی نام می‌برند.
تمام سیستم‌ها به سمت هوشمند و اتوماسیون شدن در حال حرکت هستند و اینترنت نقش کلیدی در آن دارد. باید در جای دیگری درباره ماهیت و تاثیر انقلاب صنعتی چهارم گفت اما چیزی که مسلم است توسعه‌ای که در کرمان شاهد آن هستیم هیچ چشم‌اندازی به تغییرات جهانی ندارد. ساخت پل‌ها، ایجاد مجتمع پتروشیمی و قطب شدن در فولاد و ... هیچ تناسبی با این تغییرات ندارد.
یک مهندس چینی که در کرمان خودرو کار می‌کند تنها با داشتن یک کد و بدون حضور فیزیکی بیشتر کارهای خود را در چین انجام می‌دهد اما در کرمان برای تسهیل در رفت و آمد خودروها، تعداد زیادی پل ساخته می‌شود. بیشتر رفت و آمدها تنها به این دلیل است که سیستم اداری و خدمات شهری به صورت الکترونیک نیست و افراد باید با حضور فیزیکی پیگیر امور اداری خود هستند. شهرداری مشهد برای کاهش ترافیک و آلایندگی، سامانه خرید اینترنتی و تلفنی راه‌اندازی می‌کند و با اعلام طرح‌های پژوهشی مشکلات شهری را با فناوری‌های روز برطرف می‌کند. شهرداری تهران نیز امکان پرداخت عوارض تا گرفتن طرح ترافیک را، به صورت اینترنتی امکان‌پذیر کرده و فروشگاه اینترنتی شهروند (شرکت زیر مجموعه شهرداری تهران) خریدهای بیش از 50 هزار تومان را رایگان ارسال می‌کند.
شهرداری بندرعباس و کرج برای هوشمند شدن شهر و افزایش خدمات الکترونیکی، برنامه‌نویسان و سرمایه‌گذاران را در رویدادی تحت عنوان استارت‌آپ‌ویکند دورهم جمع می‌کند تا توسعه شهری، مطابق با پیشرفت فناوری‌های روز صورت گیرد. حتی شهرداری‌های تهران، مشهد و اصفهان در همین راستا کارگاه‌های آموزشی یک‌روزه برای برنامه‌نویسی موبایل برگذار کرده‌اند تا از پتانسیل خدمات الکترونیک تحت موبایل استفاده کنند.
شاید مقایسه شهرداری‌های مشهد و تهران با کرمان اشتباه باشد اما کمبودهایی که در امور شهری و فناوری کرمان مشاهده می‌شود قابل توجیح نیست. راه‌اندازی سیستم اتوماسیون جامع، ارائه خدمات الکترونیک، ایجاد فرهنگ‌سازی و تشویق شهروندان به استفاده از خدمات الکترونیک بسیاری از مشکلات ترافیکی، مالی و شهری کرمان را برطرف می‌کرد. ممکن است عبور وسایل نقلیه با پل‌ها برطرف شود اما هنوز مشکلات ریشه‌ای برطرف نشده و تنها صورت مسئله پاک شده. باید دقت کرد طبق پیش‌بینی‌ها تا سال 2050 بیش از 80 درصد از جمعیت جهان شهرنشین خواهند شد و کرمان نیز مستثنی از این مسئله نیست.
اقتصاد عقب‌مانده کرمان
اخبار زیادی از سرمایه‌گذاری در استان و شهر کرمان شنیده می‌شود، اقداماتی که برای توسعه استان مورد نیاز است و باعث پیشرفت روز افزون می‌شود. اما اگر کمی سخت‌گیر باشیم و به اقتصاد جهانی و انقلاب صنعتی پیش‌رو نگاه کنیم، سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته نفع آنچنانی برای کرمان نخواهد داشت. سرمایه‌گذاری در معادن و ساخت پاساژ و مراکز تجاری در کرمان اهمیت و منفعت زیادی همراه خود ندارد. در حال حاضر توجه سرمایه‌گذاران خارجی به اقتصاد ایران زیاد شده است اما نه برای معادن و ایجاد زیر ساخت‌ها.
هم اکنون شرکت‌های خارجی به جای سرمایه‌گذاری سنگین و شروع از نقطه صفر، سرمایه‌گذاری در شرکت‌های نوپا را ترجیح می‌دهند. به عنوان مثال انگلیسی‌ها در های‌وب (شرکت ارائه دهنده خدمات اینترنتی)، روس‌ها در شیپور (سایت خرید و فروش کالا)، سوئدی‌ها در دیجی‌کالا (فروشگاه اینترنتی) و کافه بازار (فروشگاه نرم‌افزار موبایل)، و آلمانها در بامیلو (فروشگاه اینترنتی) ، اسنپ (رائه خدمات حمل و نقل شهری) و زودفود (سفارش آنلاین غذا) سرمایه‌گذاری کرده‌اند. آورده خارجی‌ها تنها جنبه مالی ندارد، بلکه نوع مدیریت، برنامه‌ریزی و نگاه جهانی خود را به این شرکت‌ها آورده‌اند و باعث جهش در شرکت‌ها می‌شوند.
این نوع سرمایه‌گذاری، دانش بنیان است و در کنار بازدهی بالا، رشد سریعی همراه خود دارند.باید پذیرفت شرکت‌های بومی در کرمان که شرایط خارجی‌ها را برای این دسته سرمایه‌گذاری ها داشته باشد، وجود ندارد. در آلمان ستون فقرات اقتصاد کشور بر روی شرکت‌های کوچکی استوار است که تولیدات گسترده‌ای انجام می‌دهند. این شرکت‌ها از چابکی لازم برخوردار هستند و نوآوری در راس کاری آنها قرار دارد.با توجه بیشتر به شرکت‌های کوچک و دانش‌بنیان، در آینده نه چندان دور می‌توان در کنار جذب سرمایه‌گذار خارجی برای این شرکت‌ها، توسعه‌ای پایدار و متوازن را برای استان رقم زد. در انقلاب صنعتی چهارم، دانش پایه و اساس تمامی بخش‌های صنایع خواهد بود و شرکت‌های کوچک IT نقش به سزایی در آن دارند.
توسعه انسانی کرمان
با تمام موارد گفته شده باید پذیرفت که انقلاب صنعتی چهارم در کنار فرصت‌هایی که ایجاد می‌کند تهدید‌هایی نیز همراه خود دارد. طبق تخمین‌های زده شده طی یک دوره پنج ساله در سراسر جهان پنج میلیون فرصت شغلی از بین خواهد رفت و 47 درصد از مشاغل در ایالات متحده آمریکا در معرض خطر اتوماسیون (خودکار و هوشمند شدن) قرار دارند. بیکاری به واسطه رشد تکنولوژی افزایش خواهد داشت و مشاغل کم‌درآمد و ساده با مشکل مواجه خواهند شد. با همین سرعت و در آینده نچندان دور، موج این تغییرات به کرمان خواهد رسید و نابرابری بین فقیر و ثروتمند بیشتر خواهد شد.
نظام آموزشی، دانشگاه‌ها و مدیریت کلان استان نقش بسزایی در پیشگیری از این پیش‌آمد دارد و باید از هم اکنون تدبیری اندیشید. کرمان نیرو‌های متخصص بسیاری دارد که باید از این پتانسیل استفاده شود و سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دانش بنیان افزایش پیدا کند. عدم توجه به این شرکت‌ها و نبود فرصت برای فعالیت و رشد افراد شاغل در آنها باعث مهاجرت آنان به شهرهای دیگر شده و افزایش مشکلات استان را به همراه دارد. تشویق نهادهای دولتی به استفاده شهروندان از خدمات الکترونیک، ایجاد فرصت برای شرکت‌های دانش‌بنیان جهت فعالیت در این بخش و تسهیل فعالیت این گروه، باعث کاهش تهدیدهای ناشی از انقلاب صنعتی چهارم می‌شود. باید مسوولان مرتبط و کارشناسان فعال در این زمینه دور هم جمع شوند و برنامه‌ریزی دراز مدتی در این راستا داشته باشند تا در کنار توسعه عمرانی به توسعه انسانی بپردازند.
غیر قابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۱
اما آن چه بیشتر مشاهده می شود جهت دهی و تائید ها با مسئولان است و کارشناسی های سطحی نگرانه با کارشناسانی که نگاه و دستور مسئولان ملاک عملشان است .
روند طرح ها هم تا به این گونه است ، نتیجه مشابه گذشته ای است که مدام جدیدالورودها به انتقاد آن می پردازند و این سریال همچنان ادامه خواهد داشت و شتاب آن نوسان دار است که گاهی ملایم تر و گاه تند و شتاب زده مشابه وضعیت موجود.