در سه سال گذشته، این سومین بار است که میدان مشتاق شهر کرمان به محلی برای بحث و جدل تبدیل می‌شود؛ اولین طرح در این میدان مربوط به پروژه‌ای است که در راستای بدنه‌سازی این محوطه، رواق‌هایی اطراف آن اجرا شد. اگرچه پروژه‌ی فوق همچنان مخالفان سختی در بین صاحب‌نظران و اهل فن دارد اما مدتی پس از اجرای آن، استاندار کرمان از شرکت مهندسی و توسعه نفت‌وگاز محمدیان که برای اجرای چند پروژه در کرمان حضور داشتند خواست تا زیر زمین این فلکه، یک پاساژ تجاری را احداث کنند.
فردای کرمان نوشت:
در سه سال گذشته، این سومین بار است که میدان مشتاق شهر کرمان به محلی برای بحث و جدل تبدیل می‌شود؛ اولین طرح در این میدان مربوط به پروژه‌ای است که در راستای بدنه‌سازی این محوطه، رواق‌هایی اطراف آن اجرا شد. اگرچه پروژه‌ی فوق همچنان مخالفان سختی در بین صاحب‌نظران و اهل فن دارد اما مدتی پس از اجرای آن، استاندار کرمان از شرکت مهندسی و توسعه نفت‌وگاز محمدیان که برای اجرای چند پروژه در کرمان حضور داشتند خواست تا زیر زمین این فلکه، یک پاساژ تجاری را احداث کنند.
روزهای پایانی سال گذشته که این پروژه می‌رفت تا اجرا بشود اما با موجی از مخالفت‌ها در شبکه‌های اجتماعی روبه‌رو و متوقف شد.
پس از آن، هفته‌ی گذشته، در کارگروهی با عنوان «زیربنایی و محیط زیست» که زیر مجموعه‌ی مجمع مشورتی توسعه مرکز استان کرمان تشکیل شده، با رونمایی از یک طرح، مشخص شد که مسوولین نظر تازه‌ای برای این محدوده از شهر کرمان دارند.
به گزارش خبرنگار فردای‌کرمان، ریاست کارگروه فوق برعهده‌ی محمدجواد کامیاب ـ معاون عمرانی سابق استاندار کرمان ـ است و استاندار، معاونین استاندار، کلیه‌ی مدیران آب و برق، مدیران محیط زیست و منابع طبیعی، مدیر و معاون میراث فرهنگی و برخی دیگر از چهره‌های دانشگاهی و غیردولتی در آن عضویت دارند.
طرح جدید مشتاق در حالی در این کارگروه در معرض نظرخواهی اعضا قرار گرفت که به جز رییس سابق دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد کرمان و زیوری؛ معاون سابق معماری و شهرسازی شهرداری کرمان (که مدتی به معاونت عمرانی استانداری پیوسته است)، کسی از معماران در جلسه حضور نداشتند یا اگر بودند، حرفی نزدند؛ این اما در حالی است که اگر قرار باشد به گفته‌ی استاندار مبنای تصمیمات این جلسات، بر اساس خردورزی، تخصص‌گرایی و اندیشمندی باشد؛ در خصوص این طرح، معماران صاحب‌نظرترین هستند.
در همین حال، طرح ارایه شده در این جلسه را کوروش افضلی، مدیرعامل شرکت مهندسین مشاور آمودان کرمان تهیه کرده و نام استانداری کرمان، شهرداری و بنیاد توسعه موقوفات استان نیز پای آن طرح ثبت شده است.
افضلی همچنین حدود یک ماه قبل، طرحی که برای میدان ابتدای محور گردشگری هفت‌باغ تهیه کرده بود را در صحن علنی شورای شهر کرمان ارایه کرد که اعضای شورا روی خوشی به آن طرح نشان نداده و آن را «تقلیدی، غیرمنطقی و غیرقابل اجرا» خوانده و خواستار اصلاحاتی در آن شدند.
در جلسه‌ی هفته‌ی گذشته که اولین نشست اعضای کارگروه زیربنایی و محیط زیست بود هم، اعضا ایرادات متعددی به طرح ارایه شده گرفتند؛ هرچند که همگی به ایجاد تغییر در میدان مشتاق رای مثبت دادند.
آن‌طور که افضلی حاضرین را در جریان گذاشت، قرار است فلکه‌ی میانی مشتاق برچیده و این محدوده به دو قسمت تقسیم شود. در ضلع شمالیِ میدان فعلی، یک سه‌راهی ایجاد می‌شود که خودروها در محدوده‌ی آن در مسیرهای شریعتی، ناصریه و زریسف به هم می‌پیوندند و راه خود را ادامه می‌دهند. سمت دیگر این محدوده، مکانی برای پیاده دیده شده که با کف‌سازی و اجرای باغچه‌ها و المان‌هایی همراه است.
افضلی در خصوص طرح خود گفت: «می‌خواهیم بازار به صورت پیاده به میدان فعلی مشتاق متصل و اینجا سرزنده‌ترین میدان در کشور بشود؛ بستر فضایی برای اجتماعات شهری به‌وجود آورده و بتواند نقش محرک توسعه برای بازآفرینی بافت کهن شهر کرمان را ایفا کند».
او با بیان این‌که در تهیه‌ی این طرح، همه‌ی اسناد بالادستی دیده شده است، در بخشی از توضیحات خود، برخی ایرادات موجود در این محدوده را برشمرد و افزود: «از نظر معماری در این میدان اغتشاش داریم و تنها چیزی که از این اغتشاش جلوگیری کرده، رواق‌هایی است که یک وحدت به وجود آورده‌اند؛ هرچند تکرار مداوم آن با مشکلاتی مواجه است و عناصر دیگر را تحت تاثیر قرار می‌دهد اما با این وجود به عنوان محور انسجام‌دهنده دارند نقش بازی می‌کنند». وی ادامه داد: « از نظر اجتماعی نیز این محدوده تناسبی با بازار کرمان ندارد و پاتوق گروه‌های مختلف است. بدنه‌ی پشت رواق‌ها نیز بی‌نظم است».
وی در خصوص دیگر ایرادات در این محدوده نیز توضیحاتی داد و با بیان این‌که عمده‌ی فعالیت‌های فعلی در میدان مشتاق، در ضلع جنوبی است، اظهار کرد: «به همین دلیل این محدوده برای انسان پیاده مناسب است». افضلی همچنین گفت: « در این طرح، به مسجد جامع و بنای مشتاقیه توجه خاصی داشته‌ایم».
پس از ارایه‌ی طرح، کامیاب، معاون عمرانی سابق استاندار کرمان از اعضای کارگروه خواست تا نظرات خود را به‌صراحت ارایه کنند.
او نیز درباره‌ی مخالفت خود با طرح گفت: «ترکیب دوگانه‌ی سواره و پیاده در این محدوده مناسب به نظر نمی‌رسد و از نظر اقتصادی نیز بر واحدهای اطراف این میدان اثر می‌گذارد؛ چرا که بخشی از این واحدها در مسیر عبور پیاده و بخشی در مجاور مسیر سواره قرار می‌گیرند». وی در بخش دیگری از سخنان خود، آمار ترافیکی مورد استفاده‌ی مشاور برای تهیه‌ی این طرح را اشتباه خواند و خواستار بازبینی در آن شد.
شهردار کرمان نیز بدون این‌که نظر صریح خود را در مورد این طرح بیان کند، کلیاتی را گفت و اظهار کرد: «۱۵۰ هکتار از ۵۰۰ هکتار بافت تاریخی شهر کرمان به عنوان محور گردشگری در دستور کار قرار گرفته که از میدان ارگ آغاز و تا کوچه‌ی برزو آمیغی می‌رسد؛ مرکز ثقل این محور، میدان مشتاق است که طراحی را مشاور انجام داده و اصلاحاتی نیز روی آن صورت گرفته است».
علی بابایی افزود: «اگر طرح در این کارگروه تایید بشود برای طراحی نهایی و تصویب شورای شهر، آن را دنبال خواهیم کرد». وی از اعضا خواست به صورت شفاف نظرات خود را بدهند و اظهار کرد: «کلیه‌ی مسائل میراثی و طرح‌های بالادستی را در طراحی مورد توجه قرار داده‌ایم».
خودرو به میدان نیاید
در این جلسه، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمان و معاون میراث فرهنگی استان در خصوص این طرح کاملا سکوت کرده و هیچ نظری ندادند. محمدرضا بختیاری؛ سرپرست آب منطقه‌ای استان کرمان اما همچون کامیاب از دوگانگی سواره و پیاده در این طرح انتقاد و اظهار کرد: «اگر بخواهیم در این محدوده، مکانی فرح‌بخش برای افراد پیاده ایجاد شود، کلیه‌ی مسیرهای ورود خودرو به میدان باید مسدود بشود».
حافظی؛ معاون اداره کل مسکن و شهرسازی استان کرمان هم با بیان این‌که این طرح با طرح تفضیلی و کلیات طرح بافت کهن شهر کرمان مطابقت دارد، گفت: «منتها در طرح بافت کهن، محور شریعتی از سه‌راهی شمال جنوبی تا مشتاق پیاده‌راه دیده شده و آنچه آقای افضلی تعریف کرده است مطابقت با آن موضوع ندارد».
ارتباط عناصر تاریخی کم است
در ادامه‌ی جلسه، دیگر اعضای کارگروه نیز به طرح نظرات خود پرداختند.
دکتر عباس مسعودی؛ رییس سابق دانشکده هنر، معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد واحد کرمان نیز گفت: «فرم دایره‌ای میدان مشروعیت و سابقه‌ی تاریخی خاصی ندارد و می‌توانست چهارگوش یا هر شکل دیگری داشته باشد». وی افزود: «در این طرح ارتباط دو سه عنصر تاریخی و ارزشمند مثل مقبره مشتاق و دیگر عناصر کمرنگ است». وی ادامه داد: «همچنین کمبود در همه‌ی فضاهای این طرح وجود دارد».
مسعودی اظهار کرد: «نیمه‌ی جنوبی میدان هم خیلی پتانسیل دارد و شاید با شرایطی که دارد، در کشور منحصربفرد باشد؛ اگر چند عنصر اینجا به هم وصل شوند بهتر خواهد بود».
تقلید از گذشته را پایان دهیم
سلاجقه، معاون دانشکده هنر دانشگاه شهید باهنر کرمان نیز با بیان این‌که به نمایندگی از دکتر ایرانمنش؛ ریاست دانشکده در این جلسه حضور یافته، در خصوص طرح اظهار کرد: «طرح نسبتا جالبی است اما مساله‌ی خیلی مهم در شهرهای تاریخی مثل کرمان و شیراز و اصفهان، حفظ میراث گذشته است ضمن این‌که کسی که در دوره‌ی معاصر می‌خواهد اضافات و الحاقاتی ایجاد کند، باید رویکرد مدرن را در پیش بگیرد. ما نباید مثل قاجاریه و صفویه کار را ادامه بدهیم؛ این ضعفی است که در کرمان زیاد می‌بینیم».
وی افزود: «در کرمان فکر می‌کنیم باید همان فرم و سنت را تکرار کنیم در صورتی که ما در دوره‌ی قاجار و صفویه که زندگی نمی‌کنیم». سلاجقه همچنین خواستار ایجاد یک نماد با توجه به گنبد مشتاق و میدان شهدا و مجسمه‌ی مادر شهید در میدان فعلی شد. وی گفت: «ایجاد باغ مجسمه با توجه به فضای موجود شاید پیشنهاد خوبی باشد».
زیرگذر قابل اجراست
در این جلسه همچنین، از سوی دبیر انجمن پیمانکاران استان کرمان پیشنهاد ایجاد زیرگذر برای عبور ترافیک این محدوده داده شد؛ پیشنهادی که ابوالقاسم سیف‌الهی؛ معاون عمرانی استاندار کرمان آن را در آینده و فازهای بعدی طرح قابل اجرا دانست.
افضلی در پایان جلسه به نظرات و انتقادات اعضا پاسخ داد و بیان کرد: «خود ما منتقد جدی طرحی هستیم که در میدان مشتاق زیرگذر را پیشنهاد داده است». وی در مورد حضور همزمان پیاده و سواره در میدان که مورد انتقاد بود نیز گفت: «برای تامین امنیت نیاز داریم که خودروها در میدان تردد داشته باشند». وی در دفاع از طرح خود در بخش دیگری از سخنانش اظهار کرد: «طرح ما خلق‌الساعه نبوده و بر اساس طرح‌های بالادستی آن را تعریف کرده‌ایم».
مشتاق مرکز ناامنی شده است
استاندار کرمان نیز در پایان این جلسه، با اشاره به وضعیت فعلی محدوده و فلکه‌ی مشتاق گفت: «اینحا به محلی برای پاتوق معتادان متجاهر و مرکز ناامنی شده است».
علیرضا رزم‌حسینی اظهار کرد: «ما دو راه داریم؛ یا یک طرح رویایی در این محدوده تعریف کنیم و منتظر بمانیم درآمد شهرداری کرمان برای اجرای آن بالا برود و خرید و فروش مواد مخدر و حضور معتادان اینجا بیش‌تر بشود یا این‌که فکری اساسی برای آن بکنیم».
وی سپس از طرحی که قرار بود زیر فلکه‌ی مشتاق را به یک پاساژ و مجتمع تجاری تبدیل کند یاد کرد و با دفاع از آن طرح افزود: «آن پروژه، حرکت جدید و کار عظیمی برای شهر کرمان بود که بازار کهن را به یک بازار مدرن متصل می‌کرد اما به‌دلیل مشکلات مالی و مخالفت عده‌ای، اجرا نشد».
وی با طرح این سوال که آیا درست است دست روی دست بگذاریم و این محدوده را در وضعیت فعلی نگه داریم؟ ادامه داد: «بدنه‌سازی میدان دارد انجام می‌شود، اگرچه در جلسه‌ای که با معماران داشتیم نظرات درباره‌ی آن متفاوت بود اما به‌هرحال این نماسازی صورت گرفته و آیا میدان را زیباتر از قبل نکرده است؟». رزم‌حسینی سپس گفت: «در مورد طرح ارایه شده در این جلسه، همه‌ی ما موافقیم که فلکه نباشد. مشاور نظرات مطرح شده را بگیرد و طرح را نهایی کند تا ظرف مدت دو هفته‌ی دیگر آن را شروع کنیم».
وعده‌ای که به نظر می‌رسد با رد این طرح در صحن علنی شورای شهر کرمان به محاق فراموشی سپرده شود.
شامگاه یکشنبه اعضای شورای شهر کرمان در خصوص این طرح نظراتی ارایه کردند که در گزارشی در همین صفحه می‌توانید آن را بخوانید.
