پرسش مجری تلویزیون: می‌توانیم پنج نوازنده یا خواننده زن در جامعه خود نام ببریم؟
در سومین روز از سیودومین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر 11 اجرا روی صحنه رفت.
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، سومین روز از جشنواره موسیقی فجر، سالن میلاد نمایشگاه بین‌المللی تهران پر بود از طرفداران امید حاجیلی خواننده پاپ که صدای جیغ و دست تماشاگران را به عنوان معیارش برای برگزاری کنسرت نام برد و همچنین علاقه‌مندانی که بعد از مدت‌ها برای دیدن و شنیدن اجرایی از شهرام شکوهی به این سالن آمده بودند. همچنین در نقطه دیگری از شهر گروه ژیوار اجرایش را به ارفع اطرائی یکی از بهترین سنتورنوازانِ زنِ ایرانی که این روزها برای درمان بیماری سرطان در آمریکاست تقدیم کرد.
در این روز ارکستر مهر (ناصر ایزدی، امید رفعتی و محمد صرفه‌جو) و کُر نامیرا و فیلارمونیک (فرهاد هراتی و علیرضا شفقی‌نژاد) در تالار وحدت، ارکستر بادی کارا (بردیا کیارس) و ترانه‌های ماندگار (آرمین قیطاسی) در سالن رودکی، کیان پورتراب و گروه بُمرانی در برج آزادی، گروه ژیوار و نگین در فرهنگسرای نیاوران، شهرام شکوهی و امید حاجیلی در سالن میلاد نمایشگاه و سالار عقیلی در برج میلاد روی صحنه رفتند.
آن‌چه در ادامه می‌خوانید نگاهی است به بخشی از اتفاقاتی که در برخی از این اجراها رخ داد.
حاصل جدایی از کامنت
کیان پورتراب سال گذشته همراه با گروه کامنت در جشنواره موسیقی فجر روی صحنه رفت. اجرای این آهنگساز و خواننده در جشنواره امسال، نخستین کنسرت تجربی و الکترونیک او خارج از فعالیت با گروه موسیقی کامنت به شمار می‌رفت.
در سومین روز از سیودومین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر، سالن برج آزادی ساعت 18:30 میزبان کیان پورتراب و ساعت 21:30 شاهد اجرای گروه بمرانی بود.
کنسرت کیان پورتراب اجرایی متفاوت بود و شباهتی به سایر اجراهای موسیقی تلفیقی نداشت. در این اجرای اکسپریمنتال (تجربی) فقط چهار هنرمند روی صحنه حضور داشتند که گاهی به دونوازی و حتی تک‌نوازی می‌پرداختند.
کیان پورتراب (خواننده و نوازنده گیتار)، آرش ملاکریمی و علیرضا ریاضی (نوازندگان کیبورد) و سید امیرحسین علوی‌مقدم (نوازنده گیتار الکتریک) چهار موزیسینی بودند که در این کنسرت قطعات موسیقی تجربی ساخته شده توسط کیان پورتراب را در سه بخش بی‌کلام، با کلام و دونوازی اجرا کردند.
این کنسرت با روی صحنه آمدن آرش ملاکریمی و اجرای انفرادی موسیقی الکترونیک توسط او آغاز شد. ملاکریمی که تجربه حضور در آکادمی‌های معتبر بین‌المللی موسیقی تجربی را دارد، در این کنسرت چند اثر را با استفاده از کیبورد و سینتی‌سایزر (ساز برقی یا ترکیب‌کننده) نواخت که متفاوت از سایر موسیقی‌های بی‌کلام الکترونیک بود و مخاطبان را با نوع جدیدی از این گونه موسیقی آشنا کرد.
پس از اجرای موسیقی‌های بی‌کلام الکترونیک توسط آرش ملاکریمی، کیان پورتراب خواننده گروه کامنت روی صحنه آمد و چند قطعه را با ملاکریمی به طور مشترک اجرا کرد.
بخش سوم کنسرت نیز به اجرای چهار قطعه از آثار اولین آلبوم انفرادی هنوز منتشر نشده پورتراب اختصاص داشت و برای اجرای این بخش، امیر علوی و علیرضا ریاضی هم روی صحنه آمدند.
«تکه‌ها» به عنوان اولین اثر مستقل پورتراب که چندی پیش توسط این خواننده به صورت تک آهنگ انتشار یافت، یکی از قطعاتی بود که در این کنسرت اجرا شد. از این قطعه به واسطه پخش اینترنتی آن نسبت به سایر قطعات که برای اولین بار اجرا می‌شدند، استقبال بهتری شد.
قطعاتی که در این کنسرت به صورت بی‌کلام یا با کلام اجرا شدند، «کهکشان»، «یک، دو، سه»، «جاده بازگشت به خورشید»، «تعادل»، «نیست و هست»، «دنبال من بگرد»، «هنوز»، «این سمت» و «نفس آخر» بودند که برخی از آن‌ها اوایل سال آینده در نخستین آلبوم مستقل کیان پورتراب روانه بازار می‌شوند.
اجرای نوعی از موسیقی اکسپریمنتال (تجربی) که ساز زنده‌ای ندارد، جزو ویژگی‌هایی بود که مخاطبان در کنسرت کیان پورتراب و آرش ملاکریمی با آن مواجه شدند و شیوه متفاوتی از موسیقی الکترونیک را تجربه کردند. این پروژه سعی داشت با ترکیب صداهای الکترونیک و مدرن با آواها و کلام فارسی، تجربه متفاوتی از موسیقی تلفیقی را رقم بزند و با توجه به استقبال مخاطبان می‌توان گفت پروژه قابل قبولی برای نخستین اجرای مستقل کیان پورتراب محسوب می‌شد.
کیان پورتراب سال گذشته همراه با گروه موسیقی کامنت در بخش تلفیقی سی‌و‌یکمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر روی صحنه رفت و آثار پاپ و راک کامنت را همراه با سایر اعضای آن گروه اجرا کرد. از این رو اجرای این آهنگساز و خواننده همراه با آرش ملاکریمی در جشنواره امسال، نخستین اجرای تجربی و الکترونیک او خارج از فعالیت با گروه موسیقی کامنت به شمار می‌رفت.
ناچارتان می‌کنیم سالن‌های بزرگ‌تری در اختیار بانوان بگذارید
سونیا پوریامین مجری و تهیه‌کننده تلویزیون در کنسرت ژیوار خطاب به حاضران گفت: «اگر ما بخواهیم، سالن‌هایی که برای اجرای موسیقی به زنان اختصاص می‌دهند، مملو از جمعیت خواهد شد و مسوولان مجبور می‌شوند سالن‌های بزرگ‌تری در اختیار بانوان بگذارند.»
فرهنگسرای نیاوران در سومین روز از سیودومین جشنواره موسیقی فجر، نخست شاهد اجرای گروه ژیوار به سرپرستی ژیوار شیخ‌الاسلامی و سپس گروه نگین به سرپرستی نگین سریر بود.
در بخش اول اجرای گروه ژیوار قطعات «ترمه»، «گورانی»، «ضرب گورانی»، «دل شیدا»، «ژیوارانه»، «رنگ ژیوارانه» و «دیوان عشق» نواخته شد.
پیش از شروع بخش دوم سونیا پوریامین، مجری و تهیه‌کننده تلویزیون روی صحنه آمد و گفت: «ما زنان در خانه تصمیم‌گیرنده هستیم پس در جامعه هم می‌توانیم همین کار را انجام دهیم. زنان در طول 35 سال گذشته به عرصه های مختلفی ورود کردند اما تنها 14 درصد آن‌ها در جامعه مشغول به کار هستند و دو درصدشان در بخش مدیریتی فعالیت می‌کنند.»
او ادامه داد: «ما می‌پذیریم که تجربه بسیاری از کارها را نداریم اما نباید خودمان را دست‌کم بگیریم. اگر از ما بپرسند پنج نوازنده یا خواننده زن را در جامعه خود نام ببرید، می‌توانیم این کار را انجام دهیم؟ ما نسبت به بسیاری از موارد به ویژه جامعه زنان بی‌تفاوت هستیم و زمان آن رسیده که زنان خود به این مسئله واکنش نشان دهند. در جشنواره موسیقی فجر سالن کوچکی مثل فرهنگسرای نیاوران را به زنان اختصاص می‌دهند چون مطمئن نیستند همه صندلی‌های آن پر شود.»
پوریامین اضافه کرد: «گروه ژیوار از سال 1379 در حال فعالیت است و بدون اغراق خود به تنهایی پایداری‌اش را حفظ کرده است والا با اجرا در سالن‌های 200 نفره نمی‌توان چرخ موسیقی بانوان را چرخاند.»
این مجری تلویزیونی افزود: «اگر ما بخواهیم، سالن‌هایی که برای اجرای موسیقی به زنان اختصاص می‌دهند، مملو از جمعیت خواهد شد و مسوولان مجبور می‌شوند سالن‌های بزرگ‌تری در اختیار بانوان بگذارند.»
او ادامه داد: «شاید ما به عملکرد خودمان واقف نیستیم. خواهش من این است که این شب‌ها گروه‌های بانوان را تنها نگذاریم و به زنان فکر کنیم تا بتوانیم سال‌های آینده درخواست سالن‌های بزرگ‌تری داشته باشیم.»
پوریامین همچنین گفت: «کنسرت امشب گروه ژیوار به یکی از بهترین نوازنده‌های سنتور زن در ایران به نام ارفع اطرائی تقدیم شده است؛ بانوی عزیزی که به دلیل بیماری در بین ما نیست و در آمریکا مشغول مداوای سرطان است. زنی که هر سال با عشق روبروی گروه ژیوار می‌نشست.»
بخش دوم اجرا با حرکات آیینی چهرزاد شیخ‌الاسلامی شروع شد که حاضران از آن استقبال زیادی کردند و درخواست اجرای دوباره داشتند.
«کوه‌های مه‌آلود»، «زمانه»، «من زنم»، «ماه و مهتاب»، «نازمه که»، «ضربی نازمه که» قطعاتی بودند که در بخش دوم همراه با تک‌نوازی دف، عود و تنبک اجرا شدند.
شمسی فضل‌اللهی بازیگر و نسرین ناصحی و شهلا میلانی از پیشکسوتان آواز موسیقی زنان ایران از جمله مهمانان این اجرا بودند.
آسو نادری، مهزاد خردمند، مهناز کاشانی، تینا لاجوردیان، پرستو مرادی، سحر هاشمی، آتوسا افشاری و چهرزاد شیخ‌الاسلامی گروه ژیوار به سرپرستی ژیوار شیخ‌الاسلامی را در سیودومین جشنواره موسیقی فجر همراهی کردند. آهنگسازی و تنظیم قطعات نیز توسط بهمن بهمرام انجام شده بود.
شهرام شکوهی: من شیرازی‌ام و رهبر ارکستر از من شیرازی‌تر است
سهرام شکوهی در هنگام معرفی حسین کاشانیان، رهبر ارکسترش گفت: «من شیرازی‌ام ولی حسین کاشانیان از من شیرازی‌تر است. عوض‌کردن پوزیشن روی دسته گیتار سخت است. کاشانیان این کار را انجام نمی‌دهد و من مجبور می‌شوم نیم پرده یا یک پرده بالاتر بخوانم.»
سالن میلاد نمایشگاه بین‌المللی تهران در سومین روز از جشنواره موسیقی فجر میزبان شهرام شکوهی بود که ساعت 19 روی صحنه رفت.
شهرام شکوهی در ابتدا گفت: «مدتی نبودم اما از این به بعد پرکارتر از گذشته خواهم بود. اجرای ما به دلیل رحلت آیت‌اله هاشمی رفسنجانی از روز پنجشنبه 23 دی به امروز موکول شد و امیدوارم این تغییر برنامه را به خوبی خودتان ببخشید. پس از ما هم امید حاجیلی اجرا دارد و مجبوریم برنامه را به صورت فشرده برایتان اجرا کنیم.»
در هنگام اجرای قطعه «دل دیوونه» فوتوکلیپی از عکس‌های قدیمی این خواننده در کنسرت‌هایش پخش شد و شکوهی با اتمام آن گفت: «کم حرفی هم بد دردی است اما من بیشتر دوست دارم بخوانم چون فکر می‌کنم خواننده هستم نه گوینده.»
شکوهی بعد از اتمام قطعه «مدارا» گفت: «مدتی به دلیل برخی ناراحتی‌ها و مشکلاتی که داشتم کمتر به گوش‌های نازنین شما زحمت دادم اما هرچه آن فاصله از لحاظ زمانی بیشتر می‌شد خلا درونی هم بیشتر آزارم می‌داد. خنده‌ها، شادی‌ها و حتی غم و اشک شما برای من جذاب است و امیدوارم همواره بپذیریتم.»
«دلتنگم» یکی از قطعات شاد شهرام شکوهی در این کنسرت بود که با سولوی داربوکا و ویلن اجرا کرد. او پیش از آن بخش‌هایی از ترانه «تا نفس هست» را خواند.
شکوهی در ادامه گفت: «الان می‌خواهم سورپرایزتان کنم و شاید خودم هم سورپرایز شوم. چون می‌خواهم قطعه جدیدی بخوانم که شعرش را حفظ نیستم. این کار را عادل فلاح ساخته است و شعرش را خودم گفته‌ام. اولین بار است که این قطعه را به صورت زنده اجرا می‌کنیم و از عادل می‌خواهم به من تقلب برساند.» او با این توضیحات قطعه «دیوونه» را که همزمان با نوروز 1395 منتشر کرده بود خواند.
این خواننده سپس از اعضای ارکستر زهی دعوت کرد تا روی صحنه حاضر شوند و اعلام کرد که این گروه در مدت زمان کوتاهی برای اجرای جشنواره آماده شده‌اند. «هوس» اولین قطعه‌ای بود که توسط ارکستر زهی اجرا شد.
این خواننده ضمن نقل خاطره‌ای از اولین اجرایش گفت: «چهار سال پیش اولین کنسرت من در تهران در فصل زمستان و در همین سالن برگزار شد. در آن اجرا با قطعه «دل دیوونه» شروع کردیم و آنقدر هم‌خوانی‌ها زیاد بود که خودمان هم متوجه نشدیم چه نواختیم.»
شکوهی در هنگام معرفی حسین کاشانیان، رهبر ارکسترش افزود: «من شیرازی هستم ولی حسین کاشانیان از من شیرازی‌تر است. دوستان هنرمند می‌دانند عوض‌کردن پوزیشن روی دسته گیتار کار سختی است. کاشانیان هنگام ساخت قطعات این کار را انجام نمی‌دهد و من مجبور می‌شوم نیم پرده یا یک پرده بالاتر بخوانم.»
او پس از اجرای «ای دل نرو» گفت: «اکنون می‌خواهم قطعه‌ای بخوانم که تا کنون نشنیده‌اید». شهرام شکوهی در ادامه از آرش آذر نوازنده جوان ساز دودوک دعوت کرد تا به گروه ملحق شود. این خواننده قطعه جدیدش با مطلع «هوا چقدر سرده/ چه سخته تنهایی» را با همراهی اعضای ارکستر زهی و سولوی ساز دودوک خواند.
قطعات اجرا شده در این کنسرت «داغ اون روز»، «این رسم کجاست»، «دل دیوونه»، «اسیر عشق»، «مدارا»، «دلتنگم»، «هوس»، «توبه شکستم»، «دلبری از تو»، «ای دل نرو»، «اسیری»، «عاشقان» و «انگیزه» بودند.
در این اجرا عادل فلاح (کیبورد و پیانو)، میلاد مجذوب (گیتار الکتریک)، محمود اربانی (ویولن)، احسان یزدانی (کیبورد دو)، مهدی پاشا (پرکاشن)، نیما غفاری (درامز)، سام میرزایی و مازیار شهسواری (گیتار) و رامبد رأفت (گیتار بیس) اعضای ارکستر شهرام شکوهی به رهبری امیرحسین کاشانیان (گیتار) را تشکیل دادند.
یادی از ناصر عبدالهی در سالن میلاد نمایشگاه
در سومین شب از جشنواره موسیقی فجر، قطعه «نقش جمال» که اثری قدیمی با همخوانی ناصر عبداللهی و امید حاجیلی است با پخش صدا و تصویر عبداللهی و همخوانی زنده حاجیلی با او در سالن میلاد نمایشگاه اجرا شد.
دومین خواننده پاپ که در سومین شب از جشنواره موسیقی فجر روی صحنه سالن میلاد نمایشگاه بین‌المللی تهران رفت امید حاجیلی بود. امید حاجیلی پیش از ورود و در حالی که اعضای ارکسترش روی صحنه بودند از پشت صحنه به حضار گفت: «معیار کنسرت‌های ما فقط جیغ و صدای دست است و اگر انرژی مدنظر را از سالن نگیرم روی صحنه نمی آیم.»
حاجیلی که برای نخستین بار جشنواره فجر را به عنوان خواننده تجربه می‌کرد کنسرتش را با قطعه «وقت گل نی» آغاز کرد و پس از اتمام قطعه نخست گفت: «من این افتخار را داشتم که سال گذشته در هیئت داوران جشنواره حضور داشته باشم و امسال هم مفتخرم که در قالب جشنواره روی صحنه هستم.»
او افزود: «دو سه ماهی هست که در تهران کنسرت نداشتیم و امشب قرار است بار دیگر با یک انرژی بالا روی صحنه باشیم.»
حاجیلی در ادامه اعلام کرد قصد دارد قطعه‌ای آرام را اجرا کند اما «افتاد» که یکی از ریتمیک‌ترین آثارش است را خواند و در پایان گفت: «دوست دارید همه قطعات این کنسرت تا همین حد آرام باشد؟!»
امید حاجیلی سپس از نوازنده نی انبان درخواست کرد روی صحنه بیاید. اجرای یک قطعه موسیقی جنوبی و در ادامه «وای وای» و «رعنا» دیگر بخش‌های برنامه این خواننده را تشکیل داد. او در این بخش از برنامه گفت: «همه زندگی‌ام را مدیون یک نفر هستم و در همه این سال‌ها سعی کرده‌ام بخشی از بزرگواری‌اش را جبران کنم اما هرگز نمی‌توانم و او کسی نیست جز مادرم.»
اجرای قطعه «نقش جمال» که اثری قدیمی با همخوانی ناصر عبداللهی و امید حاجیلی در سال‌های دور است بخش دیگری از این کنسرت را شکل داد. صدا و تصویر ناصر عبداللهی در حالی در سالن پخش شد که امید حاجیلی هم به صورت زنده بخش های مربوط به خود را می‌خواند.
قطعات «دلبر» و «باریکلا» و تک‌نوازی نقاره از سوی وحید اسداللهی نیز بخش دیگری از این کنسرت بود.
طنین «ایران ایرانِ» پیشکسوتان موسیقی بانوان
گروه نگین برای اجرای آخرین قطعه کنسرت خود از پیشکسوتان موسیقی بانوان؛ نسرین ناصحی، شهلا میلانی و فریبا اسدی خواست روی صحنه بروند و قطعه «ایران ایران» ساخته محمد سریر را با هم بخوانند.
فرهنگسرای نیاوران پس از گروه ژیوار، میزبان گروه نگین به سرپرستی نگین سریر فرزند محمد سریر بود. این گروه قطعاتی ساخته محمد سریر و انوشیروان روحانی را اجرا کرد و در کنار آن برخی از قطعات کلاسیک فیلم‌های قدیمی را هم نواخت. گروه نگین برخی از این قطعات کلاسیک را برای نخستین بار اجرا می‌کرد.
«گل سنگ»، «عاشقانه»، «رویای جوانی»، «دلیار»، «تاراج خزان»، «من هم گریه کردم»، «مادر» و چند قطعه انگلیسی از جمله برنامه‌هایی بودند که این گروه اجرا کرد. نازنین جلالی‌فراهانی، خواننده گروه برای اجرای آخرین قطعه از پیشکسوتان موسیقی بانوانِ حاضر در سالن؛ نسرین ناصحی، شهلا میلانی و فریبا اسدی خواست روی صحنه بروند و قطعه «ایران ایران» ساخته محمد سریر را با هم بخوانند.
نیلوفر ابراهیمی (نوازنده فلوت)، نازنین جلالی‌فراهانی (خواننده) و نگین سریر (سرپرست و نوازنده پیانو) اعضای گروه نگین هستند.
گروه موسیقی نگین فعالیت خود را از سال 1390 با اجرای برنامه‌های موسیقی کلاسیک و پاپ آغاز کرده است و اعضای آن از فارغ‌التحصیلان رشته موسیقی‌اند.
از حیوان‌آزاری تا قطع درختان روی صحنه تالار وحدت
در سومین روز از جشنواره، «زمین مقدس» که به مقوله‌هایی چون محیط زیست، حیوان‌آزاری، آلودگی، قطع درختان و مهاجرت می پردازد توسط دو گروه کُر در تالار وحدت اجرا شد.
اجرای مشترک گروه‌های کر نامیرا و کر فیلارمونیک ایران شامگاه یکشنبه 26 دی ساعت 21:30 در تالار وحدت برگزار شد.
در ابتدا علیرضا شفقی‌نژاد رهبر گروه کر فیلارمونیک ایران گفت: «برای من و گروهم افتخار بزرگی است که در سال 1395 دو کنسرت خوب داشتیم؛ اولی اجرای مشترک ما و سامان احتشامی بود و این برنامه دومین اجرای خوبمان است.»
او درباره اجرای مشترک با گروه نامیرا به رهبری فرهاد هراتی گفت: «سابقه رهبری فرهاد هراتی بیشتر از من است و من به او درس پس می‌دهم. عده‌ای تعجب می‌کنند و می‌گویند رهبرها برای اجرای مشترک کنار یکدیگر قرار نمی‌گیرند اما این گونه نیست. ما با یکدیگر دوست هستیم.»
شفقی‌نژاد ادامه داد: «اثر «زمین مقدس» بسیار عالی نوشته و آهنگسازی شده است. فرهاد هراتی در این اثر به خوبی به مقوله‌های محیط زیست، حیوان‌آزاری، آلودگی، قطع درختان و مهاجرت پرداخته است.»
اثر «زمین مقدس» در 13 بخش به نام‌های «زندگی»، «آغاز»، «درد واره»، «شکار»، «نفس»، «انسان»، «جنگ»، «مهاجرت»، «بی‌پناه»، «کوه یخ»، «عصیان، خشم، مرگ»، «مرثیه زمین» و «زمین مقدس (امید)» اجرا شد.
فرهاد هراتی پیش از این در نشست خبری این اجرا اظهار کرده بود: «کنسرت «زمین مقدس» را سال گذشته هم اجرا کردم و به دلیل موضوع خاص آن و ارتباطش با کره زمین، مجددا به جشنواره موسیقی فجر می‌آورمش. فقط تصمیم جدیدی که گرفته‌ام این است که برای نخستین بار دو رهبر کُر در کنار هم قرار بگیرند و کار مشترکی در این زمینه انجام دهند. به همین دلیل این کار را با علیرضا شفقی‌نژاد رهبر گروه کر فیلارمونیک ایران انجام می‌دهیم.»
رهبر گروه کُر نامیرا همچنین گفته بود: «با 150 نفر روی صحنه خواهیم رفت و ترکیبی از گروه کُر بزرگسال، کودک و نوجوان را تشکیل می‌دهیم.»
در این اجرا افرادی مانند علی‌اشرف آریانپور، علیرضا عصار، ناصر چشم‌آذر، افشین یدالهی، سامان احتشامی، پویا نیک‌پور، فرهاد قائمیان و ... حضور داشتند.
