گفت‌وگو با حامد آقاسی؛ کارشناس فضای سبز:
حامد آقاسی، کارشناس ارشد گل و گیاهان زینتی و تولید گل و گیاه در کرمان است
گفت وگو هفته نامه ی فردای کرمان با حامد آقاسی :
آقای آقاسی! وضعیت فعلی فضای سبز شهر کرمان را چه از نظر کیفیت نگهداری توسط شهرداری و چه از نظر کمیت و سرانه‌ها چطور ارزیابی می‌کنید؟
در فضای سبز کرمان چند مشکل داریم؛ زمینه‌ی اصلی برای داشتن یک فضای سبز مطلوب، بستر آن یعنی خاک خوب است. این‌که فضای سبز شهر کرمان خیلی سرزنده نیست و با آفات و بیماری‌ها روبه‌روست؛ یک دلیلش همین استفاده از خاک نامناسب است. در جاهایی که شهرداری خاک می‌ریزد، اگر دقت کنید، می‌بینید مثل نمک شوره می‌بندد چون خاک بی‌کیفیت است و در این بستر نامناسب، اگر بهترین گل و بذر توسط بهترین کارشناس و کارگر کاشته شود، باز هم تاثیری ندارد و کار خراب می‌شود.
فکر می‌کنید چرا شهرداری از این خاک نامناسب استفاده می‌کند؟
شهرداری وقتی می‌خواهد خاک خوب استفاده کند، برایش مقرون به‌صرفه نیست. برای آوردن خاک خوب به کرمان بُعد مسافت داریم و برای پیمانکار نمی‌صرفد که مثلا برود از ۳۰ کیلومتری شهر و از ماهان خاک بیاورد. بنابراین از خاک اطراف شهر استفاده می‌کند که نامناسب است. خود شهرداری می‌داند این خاک خوب نیست، اما در تنگنای بودجه‌ای هستند. یک مثال برایتان می‌زنم؛ فضای سبزی که مهندس بهرامی در ورودی شهر از سمت باغین چند سال قبل ایجاد کرد و امروز تبدیل به تپه‌های گلکاری شاداب و زیبایی شده؛ رمز موفقیتش استفاده از خاک خوب و مناسب بوده و در مورد ترکیب و غنی‌سازی آن خیلی کار کرده است.
به جز نامطلوب بودن خاک، دیگر چه مشکلاتی برای فضای سبز شهر کرمان متصور هستید؟
ببینید؛ امروز دیدگاه و سلیقه‌ی مردم نسبت به فضای سبز تغییر کرده است و در شهرها، فضاهای سبز شلوغ و جنگل‌کاری دارد کم می‌شود. در عوض، از سازه و المان‌هایی در ترکیب با فضای سبز استفاده می‌کنند؛ مشابه آنچه که در محور هفت‌باغ مشاهده می‌کنید. مردم این تغییرات و فضاهای سبز پیشرفته و به‌روز را در استان‌ها و یا کشورهای دیگر می‌بینند و می‌آیند با شهر خود مقایسه می‌کنند. ممکن است احساس رضایت نداشته باشند؛ البته شهرداری کرمان در این راستا یکسری کارها را دارد انجام می‌دهد.
قدیم‌ترها ممکن است کسی با دیدن یک درخت بزرگ یا جنگل به وجد بیاید؛ الان سلیقه‌ها اما فرق کرده؛ و به نظر من شهرداری کرمان باید با سرعت بیش‌تری به این سمت حرکت کند. مشکل دیگری که به نظر من در فضای سبز شهر کرمان وجود دارد؛ یکنواختی و عدم تنوع در گونه‌های گل و گیاه است که باید برای این هم فکری کرد.
دلیل این یکنواختی فضای سبز شهر کرمان چیست؟
آب شهر کرمان شوری بالایی دارد و بی‌کیفیت است. برای آبیاری فضای سبز هم از همین چاه‌های خود شهر استفاده می‌شود. در مورد خاک هم که عرض کردم چه وضعیتی داریم. در این آب و خاک نمی‌توان هر گیاهی را کاشت بلکه باید گونه‌هایی انتخاب شود که سازگار با این آب و خاک باشد. شهروندان دوست دارند انواع و اقسام گل و گیاه را ببینند و شهرداری هم این را می‌داند و خودش هم علاقه‌مند به ایجاد تنوع است؛ اما وقتی خاک و آب بی‌کیفیت است، قدرت انتخاب کم می‌شود؛ به دلیل کمبود بودجه و اعتبار، این آب و خاک را هم نمی‌توانند تغییر بدهند؛ در نتیجه فقط گونه‌های خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد که مردم هم خیلی نمی‌پسندند. من در سیستم شهرداری بودم و می‌دانم محدودیت‌های زیادی دارند. خودشان همه‌ی این مشکلات را می‌دانند، منتها دست و بال‌شان بسته است.
از لحاظ کمیت و سرانه‌ها وضعیت فضای سبز شهر کرمان را چطور می‌بینید؟
سرانه‌ی فضای سبز، آن بخشی را شامل می‌شود که قابل دسترسی توسط شهروندان باشد و عدد آن هم در کرمان و دیگر استان‌ها تفاوت دارد و نمی‌توان این‌ها را با هم مقایسه کرد. تعیین سرانه، یک مبنایی دارد و بعد از آن، آب و هواست که این سرانه را تعیین می‌کند. در همین خود کرمان هم نقاط مختلف سرانه‌ی متفاوتی دارند؛ مثلا در سرچشمه که یک شهر صنعتی است، به ازای هر شهروند ۷۰،۸۰ متر بوده است در شهر کرمان ۱۱ یا ۱۲ متر تعیین شده و ممکن است در کهنوج و نقاط دیگر عدد سرانه متفاوت باشد.
از این نظر، در شهر کرمان چقدر به ایده‌آل و استانداردها نزدیک هستیم؟
این را خود سیستم شهرداری باید اعلام کند. سازمان ملل عدد ۲۵ متر را ایده‌ال معرفی کرده اما در کشورهای مختلف این سرانه متفاوت است. در ایران اگر اشتباه نکنم، سرانه‌ی فضای سبز، ۱۲ مترمربع برای هر نفر تعریف شده است. این را از سازمان پارک‌های شهرداری بپرسید که کرمان چقدر به استانداردها نزدیک است. این را هم بگویم که طبق قانون، کمربند سبز حاشیه‌ی شهر کرمان یا آنچه که در کمربندی‌ها کاشته شده و یا رفوژ وسط خیابان‌ها نمی‌توانند جزو سرانه‌ی فضای سبز به‌حساب بیایند. چون فضای سبز آن‌چیزی است که در دسترس شهروندان باشد و مثلا شما بتوانید دست فرزندتان را بگیرید و آنجا ببرید.
وضعیت سرانه‌ها را از این نظر پرسیدم که می‌خواهم بدانم هم‌اکنون چقدر در شهر کرمان نیاز به توسعه‌ی فضای سبز جدی است؟ در این مورد اختلاف نظر هست؛ برخی می‌گویند کمبود جدی است اما خود شهرداری عموما از عبور سرانه‌ی کرمان از حد استاندارد هم گزارش می‌دهد.
آنچه که می‌گویم دیدگاه من بوده و ممکن است خیلی‌ها مخالف آن باشند؛ من معتقدم در شهر کرمان باید به سمت ایجاد فضاهای سبز متمرکز و پارک‌های محله‌ای برویم. اگر اکنون کاشت و چیدمان فضای سبز شهر کرمان را با دیگر شهرهای پیشرفته‌ی دنیا مقایسه کنید، می‌بینید که در خیابان‌های آنها کمتر فضای سبز وجود دارد؛ در عوض وسط مثلا پایتخت یک کشور، در فضایی ۱۰ هکتاری، درخت و گل و گیاه و آب‌نما ایجاد کرده‌اند و مردم چند منطقه‌ی اطراف، می‌توانند از آن استفاده کنند. اما در کرمان، شهرداری یک خیابان ایجاد می‌کند، دو طرف آن جوی درست کرده و داخل این جویها درخت می‌کارد؛ جایی که نه ماشین‌آلات کشاورزی می‌تواند تردد کند و نه کارگر به‌راحتی کارهای شخم و داشت و برداشت را می‌تواند انجام بدهد. از طرفی، در زمستان و برف، خود شهرداری روی سطح خیابان نمک می‌ریزد که وارد این جویها می‌شود، واحدهای صنفی زباله‌هایشان و کارگران شهرداری خاکروبه‌ها را داخل این جویها تخلیه می‌کنند. این پراکندگی و وسعتی که خودمان ایجاد می‌کنیم، دردسرهای زیادی به دنبال دارد؛ می‌خواهند سمپاشی کنیم، به‌خاطر واحدهای مجاور این جویها، نمی‌شود یا وقتی آفتی وارد این فضای سبز می‌شود، به‌درستی نمی‌توان رسیدگی کرد. این وضعیت فضای سبز، هزینه‌ی بالایی هم برای شهرداری درست کرده است. اما در شهرهای پیشرفته‌ی دنیا چنین کاری مرسوم نیست و به جای این‌همه هزینه‌ی الکی برای جوی و جدول، روش بهتری را اجرا می‌کنند؛ مثلا به‌جای گلکاری در خیابان جهاد و خورشید، یک میدان مثلا پنج هکتاری سرسبز با امکانات مختلفی درست می‌کنند. ما هم باید به سمت پارک‌های محله‌ای و بوستان‌های متمرکز و بزرگ برویم.
شهردار کرمان مدعی است که چند سالی به سمت احداث پارک‌های محله‌ای رفته است. آیا این همان تغییر روشی است که شما اشاره کردید؟
پارک‌هایی که شهرداری به این منظور دارد ایجاد می‌کند، خیلی کوچک هستند. مثلا در بهمینار پارکی هست که به اسم شغل شما، خبرنگار، نام‌گذاری شده؛ کنار پارک خیابان عبور می‌کند؛ آیا در این پارک، برای فرزندتان احساس امنیت می‌کنید؟ یا سروصدای پارک ممکن است باعث ایجاد مزاحمت برای خانه‌های مسکونی جنب آن بشود. آلودگی صوتی هم در این محل بالاست؛ این نوع پارک‌ها را نمی‌توان پارک محله‌ای نامید. باید وسعت و فاصله و حریم آن آنقدر دقیق و مناسب باشد که وقتی وارد پارک می‌شوید، احساس کنید در دل طبیعت هستید. از لحاظ دید بصری این پارک‌ها خوب هستند ولی آن‌چیزی نیست که ما از فضای سبز توقع داریم.
آقای آقاسی! در مورد نارون‌های شهر کرمان سال‌هاست نگرانی‌هایی وجود داشته و همچنان وجود دارد. عملکرد شهرداری را در مراقبت از این سرمایه‌های سبز شهر چطور ارزیابی می‌کنید؟
آفتی به نام سوسک سارتا سال‌هاست وارد کرمان و برخی دیگر از استان‌ها از جمله اصفهان شده است. این آفت فقط هم به نارون‌ها صدمه نمی‌زند، بلکه می‌تواند به دیگر درختان نیز آسیب بزند. اما
در شهرهای دیگر توانسته‌اند با آن مقابله کنند. چون شرایط آنها چه از نظر بودجه‌ای و چه کیفیت آب و خاک از کرمان مناسب‌تر بوده است. این آفت را از بین نبرده‌اند بلکه کنترل شده است. شهرداری کرمان هم اگر بخواهد، می‌تواند نارون‌ها را نگه دارد. شما اگر نارون‌های بلوار جمهوری را مشاهده کنید، می‌بینید که وسط زمینی عریض قرار دارند که چمن‌کاری است و رطوبت و آب و کود و رسیدگی بهتری به آنها می‌شود؛ این نارون‌ها نسبت به نارون‌هایی که در جوی‌های خیابان‌ها هستند، سرحال‌تر و قوی‌ترند و با آفت بهتر توانسته‌اند مقابله کنند. خود شهرداری با رسیدگی به نارون‌های بلوار جمهوری و شاداب نگه داشتن آن، ثابت کرده که اگر بخواهد می‌تواند. در اصفهان هم خیلی از درختان‌شان مراقبت و مرتب رسیدگی می‌کنند و در کنترل این آفت، به‌طور نسبی موفق بود‌ه‌اند. اگر بخواهند در کرمان هم می‌توانند؛ اما احتمالا مشکل بودجه‌ای دارند.
اما در همان بلوار جمهوری هم تعداد زیادی نارون قطع شده و این روند همچنان نیز ادامه دارد.
در رده‌بندی که صورت می‌گیرد، آفت‌ها ممکن است یک میزبانه باشند یعنی اگر آن گیاه از بین برود آفت هم یا از بین می‌رود یا مهاجرت می‌کند. سوسک سارتا اما چند میزبانه است؛ نارون را قطع هم بکنید، این جمعیت سوسک همچنان می‌تواند ادامه بدهد و اولویت بعدی‌ا‌ش می‌شود توت یا سراغ درختان انجیر و سیب و زبان گنجشک می‌رود. پس با قطع درخت و به اصطلاح حذف میزبان، این آفت کنترل نمی‌شود.
در رفوژ میانی بلوار جمهوری و از وقتی که نگرانی از مرگ نارون‌ها تشدید شد، شهرداری اقدام به کاشت درخت توت لابه‌لای نارون‌ها کرد اما همچنان می‌بینیم بعد از گذشت چند سال از این توت‌ها فقط یک چوب نازک قد کشیده و بالا آمده است. چرا؟
این درخت توت چند مشکل دارد؛ اول این‌که برگ‌های پهنی دارد و چون برگ پهن است، نیاز آبی بالایی دارد. با این بحران آبی که در کرمان داریم، به صلاح نیست روی کشت آن تاکید بشود و یک مسیر برای کشت آن تعریف شود. مشکل بعدی که این درخت دارد آن است بسیار نسبت به گرما حساس است؛ اگر در تابستان، اواخر تیر و مرداد دقت کنید می‌بینید حاشیه‌ی برگ‌های این درختان توت، سوخته است. البته در بلوار جمهوری، چون چمن و رطوبت داریم، این مشکل در توت‌ها کمتر دیده می‌شود اما در درختان توت دیگر خیابان‌ها به‌راحتی قابل مشاهده است. این درختان توت، نسبت به شوری هم خیلی حساس هستند و به نظر من، گزینه‌ی خوبی برای فضای سبز شهر کرمان نیست.
خیلی از درختان توت که در لابه‌لای نارون‌های بلوار جمهوری کاشته شده، رشد هم نکرده و تبدیل به درخت نشده‌اند. دلیل این چیست؟
چون که نارون ریشه‌ی افشان و متراکمی دارد، گیاهی که مجاور آن کاشته می‌شود، به‌راحتی نمی‌تواند رشد کند. وقتی این توت‌ها را می‌کاشتند، باید لاین وسط بلوار را خاکبرداری کرده و آن را شخم می‌زدند و خاک خوبی در آن می‌ریختند و بعد می‌کاشتند اما آن زمان شاید چون شهروندان خواستار جایگزینی برای نارون‌هایی که قطع می‌شد بودند؛ شهرداری مجبور شده توت را روی سطح سفت بکارد. در این وضعیت فعلی، توت نمی‌تواند رشد کند.
آقای آقاسی! در مورد جنگل قائم به عنوان یکی دیگر از فضاهای سبز با ارزش در شهر کرمان چه نگرانی‌هایی دارید؟
این مجموعه هم چند مشکل دارد؛ اول این‌که چون مردم کرمان خیلی به سمت این محدوده تمایل دارند؛ شهرداری برای تامین رفاه آنها، مجبور شده لابه‌لای درختان، سکوهایی برای نشستن احداث کند که خود این سکوها، باعث دعوت بیشتر از مردم برای ورود به این مجموعه می‌شود. مردم هم در بین این درختان، آتش روشن می‌کنند و یا زباله می‌ریزند که برای جنگل زیان دارد. از طرفی، سال‌هایی که این جنگل احداث شده، چون هنوز علم پیشرفت نکرده بود، از گونه‌ای کاج استفاده شده که وقتی رشد می‌کند؛ تنه‌ی آن دراز و در بالا کاکل سبزی دارد؛ این درختان هرچه سنشان بیشتر می‌شود، خم می‌شوند. هم در خود جنگل و هم در محوطه‌ی کتابخانه ملی اگر دقت کنید، کاج‌هایی را می‌بینید که خم شده‌اند.
مشکل بعدی این مجموعه خاک آن است؛ جنگل‌ها معمولا در خاک‌هایی حاصلخیز ایجاد می‌شود؛ اما زمانی این جنگل کاشته شده، هدف جلوگیری از ورود طوفان‌های شن به شهر کرمان بوده است و خاک آن، حاصلخیز و مناسب نیست و نیاز به تقویت دارد؛ حالا آیا شهرداری برای تقویت این ۳۰۰ هکتار چقدر توان مالی دارد باید از خودشان سوال کرد.
برای مراقبت از این جنگل پیشنهاد شما به شهرداری کرمان چیست؟
باید با رقم‌های جدید کاج، آن را جایگزین کنند. این را هم بگویم این کاج‌ها چون ارتفاع گرفته‌اند، اگر یک آفت در ارتفاع ۲۰ ، ۳۰ متری یک درخت فعالیت کند، رسیدگی به آن سخت و زمان‌بر و هزینه‌بر
است.
گونه‌های جدید کاج اما این مشکل را ندارند و از پایین تا بالا سبز می‌مانند. در ابتدای اتوبان هفت باغ سمت تالار کاخ این نوع کاج‌های جدید کاشته شده که پایین‌‌شان لخت نیست. به نظر من در جنگل قائم نیز این اتفاق باید بیفتد.
غیر قابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۱
شهرداری کرمان باید از این سرمایه های بخش کشاورزی استفاده کامل بکند
امسال اقای مهندس اغاسی خیلی میتونن گره گشای فضای سبز شهری باشند