جامعه دانشگاهی با شهرداری آشتی می کند/ نگویند شهرداری برای خودش برید و دوخت/ نگران شکست نیستیم

گفتارنو/ کوثر نمکشناس: درست با شروع پروژه آزادی و درگیر شدن میدان اصلی شهر کرمان در یک پروژه عمرانی نگرانی‌ها نسبت به زیبایی میدان و المان قدیمی و خاطره انگیز میدان آزادی و جایگزین آن شروع شد. در آذرماه گذشته شهرداری کرمان با انتشار فراخوانی به نام "شهر"یاد آزادی کرمان از افراد و شرکت‌های معماری دعوت کرد برای میدان آزادی المانی را طراحی کنند. مبلغ ورودی این مسابقه 300 هزار تومان است و نفرات اول تا سوم این مسابقه 100 تا 50 میلیون تومان جایزه دریافت می‌کند. آژنگ بقایی، رضا افهمی، آرتور امید آ‌ذری، کوروش حاجی زاد و  ایرج اعتصام داوران این مسابقه هستند. چالش هم از همین جا آغاز شد؛ از ترکیب هیات داوران. اگر چه بسیاری از دانشگاهیان به زمان محدود، مبلغ جایزه، ثبت نبودن این مسابقه در دبیرخانه مسابقات کشوری و هیات داوران انتقاد دارند. با این حال محسن پوراسماعیلی معاون معماری و شهرسازی شهرداری کرمان از اقدام شهرداری دفاع می‌کند. مصاحبه مرا با پوراسماعیلی که نیمه اول بهمن ماه انجام شده،را بخوانید.

 چه شد که شهرداری به این نتیجه رسید که برای میدان آزادی مسابقه برگزار کند؟

همیشه بین جامعه دانشگاهی و دستگاه‌های اجرایی اختلاف نظر است. دستگاه‌های اجرایی می‌گویند ما انجام می‌دهیم چون دانشگاهی‌ها پای کار نمی‌آیند و دانشگاهیان ایراد می‌گیرند که چرا مشورت نمی‌کنید. ممکن است خیلی از کسانی که در بحث زیباشناختی و زیباسازی شهرها صاحب نظر هستند از المان قبلی میدان آزادی ایراد می‌گرفتند که قابل قبول هم بود اما این میدان خاطره انگیز کرمان بود و جدا از مسجد جامع اولین مجسمه‌ای که در کرمان نصب شده است. میدان آزادی بود ، یک ایراد بزرگ هم در میدان آزادی وجود دارد که ما دور میدان نمای زیبایی نداریم ساختمان‌های مغازه‍‌های قدیمی با نمای کهنه داریم ، در سمت پاساژ حافظ هم نمای شکیلی وجود ندارد و نمی‌شود این واقیعت را کتمان را کرد، کسی نمی‌تواند بگوید پاساژ حافظ منظر زیبایی دارد.  وقتی بحث زیرگذر میدان آزادی پیش آمد موضوع المان مطرح شد که یکی دو نفر هم طرح آوردند اما طرح‌ها راضی کننده نبودند. در جلساتی که در معاونت عمرانی استانداری داشتیم و بررسی طرح‌هایی که صورت گرفت طرحی مورد قبول واقع نشد و در جلسه‌ای که با دانشگاهیان گرفتیم چندین متخصص در زمینه‌های مختلف شرکت کردند که از بین آنان  5-6 نفر به عنوان مشاور انتخاب شدند و جلسات متعددی گذاشته شد و رسیدیم به نقطه ای که منطقی ترین راه این است که فراخوان بدهیم که یک حسنش این است که این شانس را به همه بدهیم و همه کسانی که در زمینه شهری علاقه مندند چه معمارای برجسته چه یک شخص عامی بتوانند طرح بدهند.

 ساختمان‌سازی در کرمان بد شده است

منظورتان از یک شخص عامی چیست؟

 اگر سرنوشت میدان آزادی تهران را بدانید و اقای امانت که طراح میدان آزادی‌ست در روزنامه دیده ، معمار برجسته نبوده ، دانشجوی معماری بوده است و طرح میدان آزادی را می دهد و می‌شود میدان آزادی که سال‌ها نماد تهران است. ما هم در میدان آزادی کرمان همین را می خواستیم که هم جامعه دانشگاهی دعوت کنیم. نهایتا ما تمام تلاشمان را کردیم تا این مسابقه را از حالت انحصار چند شرکت و معمار خاص خارج کنیم.  امروز نمی‌توان گفت چون فلان استاد برتر، فلان المان را طراحی کرده است پس بی اشکال است ، شاید یک دانشجو بتواند از طرح استادش ایراد درستی بگیرد و  زوایایی را ببیند که استادش ندیده است. ممکن است در این فراخوان یکی دو نفر استعداد خاص هم پیدا شود . تلاشمان این است جامعه دانشگاهی و عموم مردم وارد این مسابقه شوند و فردا اگر المانی برای ازادی ساخته شود نگویند شهرداری برای خودش برید و دوخت. من همیشه معتقد بودم حتی برای ساخت یک پارک اگر به چند معمار و با هزینه کمتر بدهیم که طراحی کنند بهتر از همکاران خود ما در شهرداری است. همیشه به همکارانمان انتقاد می‌کنم که پارک‌هایی که طراحی می‌کنید مثل هم است چون دید جدیدی در این سیستم اضافه نشده است. بنده خیلی واضح عرض می‌کنم که ساختمان‌سازی در کرمان بد شده است . مثلا ساختمانی در کرمان داریم که نمادی از برج‌العرب است که من به مزاح می‌گفتم کاریکاتور برج‌العرب ، سازنده هم مقصر نبوده است او هم به یک معمار سفارش داده است . اگر به جای یک معمار چند معمار با هم رقابت می‌کردند حتما اینطور از کار در نمی‌آمد. لذا تمام تلاشمان این بود که این مسابقه انحصاری نباشد وگرنه انحصاری بودنش برای سیستم شهرداری کار ندارد. و نگران شکست در این پروژه نیستیم.  اینکه یک معمار را صدا بزنیم و بگوییم المان میدان ازادی را طراحی کن بسیار ساده بود متاسفانه مردم ما مطالبه گر نیستند درحالی که ما جواب مطالبه مردم را دادیم.

تا به حال چند شرکت کننده در سایت ثبت نام کرده‌اند؟

تا الان  68 نفر از سایت اطلاعات را برداشتند و 30 نفر ثبت نام کردند و تقاضای تمدید دارند ، تعداد شرکت کنندگان مناسب است  و استقبال خوب بوده است و ممکن است بتوانیم به برخی شرکت کنندگان مهلت زمانی بیشتری بدهیم.

 زمان محدود مسابقه هم یکی از دیگر انتقاداتی‌ست که به شرایط مسابقه وارد می‌شود، برای چه این همه عجله برای مسابقه‌ای به این اهمیت وجود دارد؟

22 بهمن افتتاحیه زیرگذر میدان آزادی است و تلاش داریم طرح المان را در این تاریخ به مردم نشان دهیم اما  زمان را تمدید کردیم، درست می‌گویید مسابقه سنگینی است.

 داوری درست انجام می شود

آقای پوراسماعیلی یکی از موضوعاتی که انتقادات معماران شهر را در پی داشته است هیات داوران این مسابقه بود، نحوه انتخاب هیات داوران چطور بوده است؟

یک لیست 12-13 نفری داشتیم که 5 نفر از بینشان انتخاب شده. چند نفر از اساتید به نام دانشگاه شهید بهشتی تهران در لیست داوران بودند که بعد از اینکه شرایط مسابقه را شنیدند ترجیح دادند در مسابقه شرکت کنند . بعضا در مسابقات می بینیم افرادی پایه ثابت داوری هستند، ما از این موضوع دوری کردیم و طبق آیین نامه مسابقات این حق را داریم که هیات داوران را تعیین کنیم. در بحث داوری تمام تلاشمان این بوده است که ناداوری پیش نیاید و مطمئن باشید این ذهنیت که داوری درست انجام نمی‌شود اشتباه است.

 چرا مسابقه را در دبیرخانه مسابقات معماری کشور ثبت نکردید تا اعتماد بیشتری به این مسابقه شود و معماران تراز اول هم رغبت بیشتری به شرکت در مسابقه پیدا کنند؟

در خصوص اعتماد ، ما در شهرداری قانون داریم ما جوایز و مبالغشان را به تایید شورای شهر رساندیم و مجوزش را گرفتیم و در ردیف های اعتباری هم گذاشتیم ، یعنی در هزینه‌های جاری شهرداری ردیف اعتباری مسابقه وجود دارد؛ اعم از جایزه هزینه داوری و برگزاری مسابقه. ما طبق قانون وظیفه داریم جایزه را درست بپردازیم ضمن اینکه ما یک دستگاه بالا دست خودمان هم داریم؛ سازمان بازرسی که حتما در برگزاری مسابقه نظارت دارد. بحث دبیرخانه این است که اگر کسی برنده شد جایزه اش را بدهی که خب ما طبق قانون این کار را می‌کنیم.

 فقط این موضوع نیست، موضوع دیگر این است که اگر کسانی به داوری معترض بودند و خودشان را لایق مقام می‌دانستند بتوانند به مرجعی شکایت کنند تا آن مرجع بدون ملاحظات دوباره اثار را داوری کند.

ما سعی کردیم هیات داوران را طوری انتخاب کنیم که این موضوع پیش نیاید. اما این موضوعی که شما می‌فرمایید را با دبیرخانه صحبت‌هایی را کردیم و کارهای ثبتش هم در حال انجام است. در دو سه مورد با دبیرخانه اختلاف نظر داریم که امیدواریم حل شود. و قبول داریم که ممکن است این مشکل به وجود بیاید  اما وقتی همه طرح‌ها را به نمایش گذاشتیم این ابهامات برطرف می‌شود. روزی که قرار باشد برنده مسابقه اعلام شود همه طرح‌ها را به نمایش عموم می‌گذاریم یعنی قرار نیست طرحی در سیستم بماند و به نمایش گذاشته نشود.

 مبلغ جایره مسابقه را چطور تعیین کردید؟

می‌خواستیم مبلغ کمی نباشد دلیلش هم این است که اگر عدد مسابقه کم بود شرکت‌های بزرگ و درجه یک برایشان ارزش نداشت در یک مسابقه با جایزه مثلا 5 میلیونی شرکت کنند .

 ممکن است برنده نداشته باشم

آقای پوراسماعیلی متاسفانه تجربه مسابقه المان میدان هفت باغ در ذهنمان هست. چه تضمینی وجود دارد که این مسابقه هم مثل همان مسابقه نشود؟

مشکل مسابقه میدان هفت باغ داوری بود، فرض کنید داوری را که در زمینه معماری اسلامی تخصص دارد را در یک مسابقه داور می‌گذارید با ذهیت تخصص خودش داوری می‌کند. اما وقتی از هر سبکی عالی‌ترین معمارها را انتخاب کردید دیگر این مشکل پیش نمی‌آید. برای مثال در بحث طراحی میدان مشتاق شما می‌دانید که این میدان سنتی است که در جلسه کمیسیون در استانداری  بودیم و طرح ارائه شد کسی گفت که آیا شما موزه لوبر پاریس رفته‌اید؟ خب در ورودی موزه لوبر پاریس یک هرم وجود دارد که ورودی موزه است نمی شود به این راحتی فکر کرد که می‌شود وسط میدان مشتاق هم یک هرم گذاشت. در بحث مسابقه میدان هفت باغ هیات داوران نتوانستند به اجماع برسند اما حتی اگر فکر کنیم این تجربه تلخ ممکن است تکرار شود فکر می‌کنید این بهتر است یا اینکه یک طرح را بدون مشورت با سایرین وسط میدان ازادی بگذاریم؟ حسن این اتفاق این است که جامعه دانشگاهی را با شهرداری آشتی می‌دهد ممکن است داوران طرحی را به عنوان برنده انتخاب نکند اما یک حسنش این است که دیگر چشم بسته به یک طرح نگاه نمی‌کنیم و می‌توانیم مثلا 5 طراح را بخواهیم  تا با اصلاحاتی، طرح مد نظر صاحب نظران را تامین کند. و از حالت خصوصی که یک نفر طرح بدهد و 4 نفر هم تایید کنند خارج می‌شود.

 یعنی می‌گویید ممکن است اصلا برنده‌ای نداشته باشد؟

اگر بگویم ما 100 درصد برنده داریم که یعنی برنده از پیش تعیین شده است. نهایتا به قول شما چرا عجله ؟ می‌توانیم بگوییم در بین این طرح ها5 طرح مناسب‌تر است و با طراحش صحبت می‌کنیم تا ببینیم می‌توانند با اصلاحاتی به طرح مورد نظر برسند یا خیر.

 بسیاری از منتقدین معتقدند مبلغ ورودی مسابقه خارج از عرف است، پاسخ شما به این انتقاد چیست؟

قانونگذار این حق را به ما داده است که مبلغی را تعیین کنیم اما دلیل گرفتن ورودی این است که میخواستیم مسابقه را برای شرکت کنندگان جدی تر کنیم .موضوع برای ما پولش نبود در برابر هزینه های زیادی که شهرداری برای این موضوع می کند، اگر این ورودی را نمی گرفتیم به تعداد دانشجویان معماری می بایست داوران طرح نگاه کنند.