گفتارنو/ محبوبه فیروزآبادی:
این اولین بار نیست که «نارون»های شهر کرمان سوژهی رسانهها شدهاند. اما احتمالا این اولین بار است که کاربران فضای مجازی هم به طور جدی وارد گود شدهاند و از دغدغههایشان برای نارونهای شهر مینویسند. نارونهای که چهار دهه با مردم این شهر زیستهاند و به شهر جان و روح دادهاند، اینک به حکم طبیعت به روزهای پایانی عمرشان نزدیک میشوند. این گویا فرجام گریزناپذیر نارونهاست مرگ آن هم در 30 تا 50 سالگی.
«نارون« فقط مساله ما کرمانیها نبوده و نیستند. اگر سراغ موتور جستجوگر گوگل بروید خبرهایی در خصوص قطع نارونها در شهرهای مختلف خواهید دید. از نطنز گرفته تا همدان. از مشهد گرفته تا تهران. حتی همین اصفهان بیخ گوش خودمان که مدعی است برای هر نارون بیش از 5 میلیون تومان هزینه کرده است، در مواردی هم به قطع نارونها تن داده است. آنجا هم که چنین نکرده است زیر ذرهبین نقادانه رسانهها قرار گرفته که چرا نارونها میشکنند و بلای جان شهروندان اصفهانی شدهاند.
آیا فرجامی که برای نارونها میگویند، محتوم است؟ پاسخ برخی کارشناسان این است که میشود چند سالی این مرگ محتوم را به تعویق انداخت اما راه فراری از آن نیست. نمونهاش ایالت کالیفرنیای آمریکا که به لحاظ اقلیم بیشترین مشابهت را با کرمان دارد، به مرگ دستهجمعی نارونها تن داد و سراغ گونههای جایگزین رفت.
عمر مفید نارون 30 تا 50 سال است
حال پرسش این است آیا مراقبتهای لازم برای به تعویق انداختن مرگ نارونها صورت گرفته است، مدیرعامل سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری کرمان در پاسخ به گفتارنو به صراحت میگوید: بله. ایمان سیفالهی البته قبل از هر چیز از علاقه شخصیاش به نارونهایی سخن به میان میآورد که اینک در چارچوب وظایف سازمانی در برخی موارد ناگزیر به سربرداری و برخی موارد قطع آنها شده است.
سیفالهی با بیان اینکه عمر مفید نارون بین 30 تا 50 سال است، میگوید: نارونهای شهر ما بافتشان مرده و فرسوده شده است و ورود آفت را به راحتی میپذیرند.
سیفالهی از تمهیدات مختلفی که این سازمان برای افزایش طول عمر نارونها در پیش گرفته است سخن به میان می آورد و میافزاید: با اتکا به همین تلاشها بود که نارونهای بولوار جمهوری تا اینجا دوام آوردند.
او با بیان اینکه این نارونها از درون به دلیل دالانهایی که توسط لارو های کرم خراط نارون ایجاد میکند، پوسیدهاند، اظهار میدارد: دوراه پیش روی ماست؛ یا منفعل بنشینیم تا نارونها تک تک خشک شوند یا اقدامات اصلاحی انجام دهیم.
سیفالهی با بیان اینکه نارونها سربرداری میشوند مگر در مواردی که دیگر این راهکار فایده نداشته باشد و منجر به قطع درخت شود، میگوید: با هدف جلوگیری از شکستن این درختها در اثر بارش برف یا وزش باد و جلوگیری از آسیب رسیدن به شهروندان این اقدام صورت میگیرد که هم باعث تحرک و شادابی خود نارون میشود. هم باعث جان گرفتن توتهای کاکوزایی که در مجاروت نارونها قرار گرفته اند میشود.
او این را هم اضافه میکند: فقط نارونهایی که عمرشان تمام شده است، از پایین با هدف احیای فضای سبز قطع میشوند.
مدیرعامل سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری کرمان با بیان اینکه برای احیای فضای سبز طرح جامعی را تهیه کردهایم، با اشاره به بدنه کارشناسی سازمان پارکها و قضای سبز شهرداری کرمان میگوید: همکاران این سازمان، در حیطه کاری خود متخصصاند. سیفالهی با بیان اینکهراهی برای احیای نارونها وجود نداشت میگوید: بالاخره باید برای فضای سبز این بولوار تصمیمگیری میشد.
او با بیان اینکه نباید در حوزههای تخصصی اظهار نظر غیر تخصصی کنیم، میافزاید: باید شهامت تغییرات لازم را می داشتیم و سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری متولی این مساله در شهر کرمان است که با بهرهگیری از کارشناسان مختلف در حال خدمت رسانی است.
سیفالهی به تعاملات این سازمان با دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان، مرکز تحقیقات کشاورزی جهاد کشاورزی استان کرمان، دانشکده کشاورزی دانشگاه اراک و ... اشاره میکند و میافزاید: نباید با اظهار نظرهای غیرکارشناسی جسارت کار کردن را از متخصصان گرفت.
او با اذعان به اینکه ترس از فشار اجتماعی باعث شد تا بولوار جمهوری به این روز بیافتد، اظهار می دارد: نارونها در شرایط سنی قرار گرفته اند که به کانون آفات بدل شده اند.
از سیف الهی در خصوص توت کاکوزا میپرسیم و اینکه متناسب با اقلیم کرمان هست. پاسخ میشنویم: این گیاه در شهرهایی که اقلیم نزدیکی به کرمان دارند و یا حتی در برخی نقاط خود شهر کرمان امتحان پس داده است.
او با تاکید بر اینکه توت کاکوزا بر مبنای کار علمی برای کشت در کرمان انتخاب شده است، در پاسخ به سوال گفتار نو مبنی بر چرایی جان نگرفتن توتها در بولوار جمهوری میگوید: توتهای کاکوزا در بولوار جمهوری در سایه نارونها قرار داشتند.
آفت درختان نارون در حد اپیدمی است
مدیر واحد حفظ نباتات و دفع آفات سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری کرمان در گفت وگو با گفتارنو با بیان این که ما روش های شیمیایی مکانیکی را با هم روی درختان نارون کرمان اجرا کردیم اما پاسخ نگرفتیم می افزاید: نارون پنجاه سال پیش به صورت تک کشتی کاشته می شد. هیچ تنوعی وجود نداشت.
حسین کاظم زاده با بیان این که به مرور زمان آفات تخصصی درخت نارون زیاد شده اند، می گوید: الان آفات درختان نارون در حد اپیدمی است تا درخت حذف نشود، قابل علاج نیست.
این کارشناس ارشد حشره شناسی با بیان این که آفات نارون به دو دسته درجه یک و درجه دو تقسیم می شوند گفت: آفات درجه یک بلافاصله سرزندگی گیاه را تحت تاثیر قرار می دهند مثل شته نارون یا آفت برگ خوار نارون. که اگر به موقع هم مبارزه نشود کل برگ های نارون ممکن است زرد شود و خزان زودرس پیدا کند.
او می افزاید: این آفات درجه یک اگر کنترل نشوند باعث طغیان آفات درجه دو می شوند. تا درخت سنش بالا نرفته می شود با این آفات مبارزه کرد. سن که بالا برود آفات بیشتر به گیاه حمله می کنند.
کاظم زاده با بیان این که آفات برگ خوار گیاه نارون به شدت زیاد شده است می گوید: اگر هم درخت جدید نارون در این مناطق بکاریم به چهار پنج سال نمی رسد که از بین می روند.
این دانش آموخته دانشگاه چمران اهواز با اشاره به آفت شپش خونی نارون می گوید: این آفات هم از تنه و ساقه درختان نارون استفاده میکند.
مدیر واحد حفظ نباتات و دفع آفات سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری کرمان تاکید می کند: باید یک دوره ای بدون نارون طی شود تا بتوانیم دوباره گونه های نارون را بکاریم.
مرگ نارون ها فرارسیده است
از سوی دیگر معاون فنی و بهره برداری سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری کرمان با بیان این که ما همه ی توصیه هایی که در خصوص نگهداری از نارون می شود را اجرا کردیم، به گفتار نو می گوید: ما هر چهار ماه یکبار در کشور جلسات تخصصی داریم که از تمام مدیران عامل سازمان پارک ها و کارشناسان کلان شهرها دعوت می شود که مسایل و مشکلات به صورت تخصصی طرح و بررسی شود.
روح الله خواجویی با بیان این که در این جلسات تخصصی همه ی اتفاقاتی که در نارونهای کرمان افتاده برای نارون های سایر شهر ها اتفاق افتاده است یادآور می شود: حتی همدان که آب و هوای سردی دارد این مشکلات را دارد.
این کارشناس باغبانی با بیان این که هر مبارزه ای که بایستی انجام شود در شهر کرمان انجام شده است می افزاید: در بعضی مواقع طرحی را اجرا کردیم که شب ها این سوسک شاخه بلند که از درخت می امد بیرون به شهروندان پول می دادیم و می خواستیم که این حشره را جمع کنند که از طغیان آن جلوگیری شود.
او با بیان این که مرگ نارون ها فرارسیده است اظهار می دارد: درختی که آفت زده است باید قطع و سوزانده شود و درختانی که هستند را هم باید با سربرداری جوان سازی کنیم.
خواجویی با بیان این که مبارزه با این آفت سخت, زمان بر و هزینه بر است اما انجام شده است تاکید می کند: این مبارزه ها نهایتا دو تا سه سال عمر درختان را افزایش داده است.
او خاطر نشان می کند: مبارزه شیمیایی هم بی اثر است چون هیچ نوع سمی به مرکز تنه درخت که لارو در ان قرار دارد نفوذ نمی کند.
درختان نارون کهن سال و ضعیف شده اند
مدیر واحد تحقیق آموزش و پژوهش سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری کرمان اما به گفتارنو می گوید: ما نسبت به کارهایی که همکاران مان در اصفهان انجام دادند آگاهی داریم و تمام آن روش هایی که آنها برای درخت نارون استفاده می کردند، به کار بردیم.
فایزه حسیبی با بیان این که به درخت چنار، میخ زمین می گویند مثلا شما درخت چندهزار ساله چنار را هم شنیده اید. اما خصوصیات درخت نارون متفاوت است و می شود گفت ام آلافات است.
این کارشناس ارشد حشره شناسی با بیان این که درخت نارون بیست آفت خیلی مهم دارد که خیلی هم با آن ها مبارزه شده است خاطر نشان می کند: ما مبارزه تلفیقی را هم انجام دادیم ولی دیگر پاسخگو نیست.
مدرس دانشگاه خاطر نشان می کند: در پارک شهید رجایی اصفهان حتی دارند از تنه درختان خشک شده نارون مجسمه درست می کنند.
این دانش آموخته دانشگاه تهران با بیان این که ما سال های مختلف در فصل خزان, دوره های آموزشی برای هرس گذاشته ایم، یادآور می شود: سن نارون ها این قدر زیاد شده و بخاطر این افزایش سن، درخت نارون ضعیف شده است و دیگر نمی شود آفات را کنترل کرد .
کارشناسان مستقل چه میگویند؟
از سوی دیگر رییس بخش باغبانی مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی به گفتارنو میگوید: نارونهای بولوار جمهوری از نوع پیوندی هستند که پایه نارون از نوع جنگلی به نام ملک است و پیوند نارون چتری خورده است. این گیاه زیباست، سایهانداز خوبی دارد اما به دلیل پیوند خوردن، عمر نارون کوتاه میشود. در درازمدت ناسازگاری نشان میدهند.
محمدرضا مظفری میافزاید: در حال حاضر سوسکبرگخوار، سوسکچوبخوار بر درختان نارون حمله کردهاند و از آنجا که عمر اقتصادی و مفید این درختان تمام شده است، باید فکری برای جایگزینی نارونها کرد.
این عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی جهاد کشاورزی ادامه میدهد: سوسک چوبخوار تنهی این درختان را سوراخ کرده است ، میشود مبارزه کرد و درختان را در همین وضعیت حفظ کرد اما این درختان خطرناک هستند و اگر باد شدیدی بوزد ، احتمال شکستن تنه و سقوط تاج زیاد است که می تواند خطرساز باشد.
این کارشناس ارشد باغبانی تاکید میکند: فقط میتوان با یکی سری تمهیدات دو یا سه سال نارونها را حفظ کرد و مرگشان را به عقب انداخت اما در هر صورت عمر این نارونها تمام شده است و نگهداشتن آن ها به صلاح شهر نیست.
۸ سال پیش که ۸۳۶۵ درخت قطع کردن و گفتن باید به جای هرکدوم ۱۰۰ تا جدید بکاریم چی شد؟ کاشتن؟
آیا وظیفه یک رسانه کمک کردن به توجیهات مسئولان است؟