مدیرکل امور عشایری در گفت‌وگو با گفتار نو مطرح کرد:
مدیرکل امور عشایری استان کرمان گفت: عشایر علیرغم تولیدات خوبی که دارند و درواقع قشر تولیدکننده هستند، اما سربار دولت نیستند، با اعتبارات کمی که خرج آن‌ها می‌کنیم در مقابل شهر و روستا خدماتی که به جامعه تولید ارائه می‌کنند بیشتر از آنی ست که به آن‌ها کمک می‌کنیم
گفتار نو / گروه جامعه:
با توجه به فرا رسیدن زمان قشلاق و همچنین سیل سال گذشته که خسارت های زیادی از جمله تخریب ایل راه ها به وجود آورد با ابراهیمی مدیرکل کل امور عشایری استان کرمان گفت و گو کردیم، همچنین مشکلات بین فعالین معادن و عشایر از دیگر موضوعاتی بود که در این گفت و گو مطرح شد که در ادامه می خوانید.
چند خانوار، عشایر استان کرمان را تشکیل می دهند؟
اول بگویم که کوچ به دو نوع درون استانی و برون استانی تقسیم می شود، در کوچ درون استانی به مناطق ارزوئیه، مناطق جنوب استان و شهرستان بم که در خود این شهرستان هم کوچ درونی انجام می شود به عنوان مثال از فهرج به ریگان می روند قشلاق یا ییلاق می کنند.
در کوچ برون استانی هم عشایر استان کرمان به استان هرمزگان کوچ می کنند.
اکنون زمان قشلاق عشایر است و شهرستان هایی که کوچ برون استانی دارند از شهرستان های سیرجان، بردسیر، بافت، و رابر می باشند.
22 هزار و 500 خانوار، عشایر استان کرمان را تشکیل می دهند که جمعیت آنان برابر با حدود 110 هزار نفر می باشد، همچنین 28 ایل و 42 طایفه در استان داریم که در مجموع عشایر استان کرمان در بیش از 56 درصد از مساحت استان کرمان قلمرو فعالیت دارند.
به لحاظ کمبود آب، شغل و منبع درآمدشان چگونه است، آیا تغییری در جامعه عشایری و مهم تر منابع درآمدی‌شان اتفاق افتاد؟
عشایر استان کرمان بیش از 70 هزار هکتار اراضی کشاورزی و بیش از سه میلیون رأس دام در اختیار دارند. عشایر در سه شاخه اصلی کشاورزی، دامداری و صنایع‌دستی فعالیت می کنند، که در بخش کشاورزی همان‌طور عرض کردم بیش از 70 هزار هکتار اراضی در اختیار دارند که اکثراً در ارتفاعات قرار دارند و گردو محصول اصلی را شکل می دهد و لازم است اشاره کنم کاملاً ارگانیک است و دامشان هم چون در مرتع چرا می‌کند ارگانیک هست.
تولید بیش از 600 تن کرک از تولیدات محصولات دامی عشایر است که این کرک تولید توسط عشایر استان کرمان معروف می باشد و رتبه سوم جهانی را بعد از چین و مغولستان داریم و در کشورمان هم رتبه اول را داریم. بیش از 85 درصد کرک کشور در استان کرمان و در شهرستان ها بافت و ... تولید می شود.
عشایر استان کرمان بیش از 30 هزار تن محصولات لبنی تولید می کنند و تولید بیش از هزار تن پشم و تولید 25 درصد صنایع دستی استان از دیگر تولیداتشان است. این صنایع بسیار مرغوب و باکیفیت است، البته مشکلاتی را در فروش و ... داشته اند که تا حدودی بر طرف شده است.
در زمینه توانمند سازی عشایر که اخیر در دستور کار قرار است هم طرح زنجیره گوشت را در حال اجرا داریم که بر اساس آن دام عشایر به دلیل آنکه با کمبود مرتع مواجهیم، تسهیلات ارزان قیمت را در اختیارشان قرار می دهیم و به مدت سه ماه دام خود را در سیستم پروار نگه دارند و زمانی که به وزن مناسب رسید وارد بازار می کنند.
بعد از آن اشتغالزایی دائم را هم داریم که با همکاری اداره کل فنی و حرفه ای از گذشته و جدیدا کمیته امداد آموزش زنان عشایر در دستور کار قرار گرفته و بعد از آن اشتغالزایی دائم انجام می شود، طبیعتاً این آموزش ها و در نهایت ایجاد شغل کمک به ارتقای سطح معیشت خانواده عشایری خواهد کرد
طرح توانمند سازی منجر به ساکن شدن عشایر نمی شود؟
خیر . همان بحثی که در دام کار دامداری را انجام می گیرد و دام در زنجیره گوشت داده می شود، در توانمند سازی هم تسهیلات حدود 4 درصد داده می شود.
در زمینه صنایع دستی که زنان نیمی از جامعه عشایر را تشکیل می دهند، وقتی به زنان آموزش می دهیم این ها توانمند شدند به این شکل که شغل، آنان را بهینه می کند و آنانی که بلد نیستند آموزش می بینند، این آموزش و تولید زنان به اقتصاد خانوار در کنار مرد و سایر اعضای خانوار کمک می کند.
همچنین طرح گیاهان دارویی را اخیراً در دستور کار قرار دادیم. دامنه‌های شیب‌دار و صعب‌العبور وجود دارد که برای رشد گیاهان دارویی مناسب هستند، درزمینهٔ گیاهان دارویی آموزش و تسهیلاتی را در اختیارشان قرار می دهیم تا بتوانند کشت کنند و مطمئناً درآمد خوبی دارد.
درزمینهٔ گردشگری هم که اخیراً وارد شدیم، اکثر مناطق دارای طبیعت بکر و جذاب هستند، این طبیعت جذاب و زیبا باعث می‌شود که بتوانند خیلی از افراد گردشگر و عاشق طبیعت به کمک عشایر از وجود طبیعت استفاده کنند، آداب‌ورسوم و فرهنگی که عشایر دارد و بسیاری موارد دیگر می‌تواند دست‌به‌دست هم دهد و گردشگری عشایر را به‌پیش ببریم.
اخیراً سیستم بوم گردی را در برخی مکان‌ها به‌صورت پایلوت شروع کردیم که این سیستم بومگردی به جذب گردشگر کمک می کند و ایجاد اشتغال خواهد کرد، غذاهای سنتی آداب و رسوم محلی می تواند گردشگران را نسبت به حضور در مناطق عشایری ترغیب کند.
تولیدات عشایر چند در صد از احتیاجات استان تأمین می‌کنند؟
عشایر شمال استان بیش از 8 هزار و 700 تن گوشت تولید می‌کنند و درمجموع با جنوب استان کرمان بیش از 12 هزار تن گوشت تولید می‌شود و حدود 30 تا 35 درصد تولیدات گوشت در استان کرمان مصرف می‌شود.
آیا موضوع لبنیات عشایر منطقه خاتون‌آباد که نگه منفی را به تولیدات عشایری داشت حل‌شده است؟ استقبال مردم از تولیدات عشایری را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
تولید عشایری عالی است. موضوع منطقه خاتون‌آباد در یک محدوده خاصی و در شعاع حدود 25 کیلومتری اتفاق افتاد به دلیل آن چیزهایی که کارخانه مس و تأثیری که مس بر روی دام می‌گذاشت شایعات به وجود آمد و تلفات دام را شاهد بودیم. در این خصوص باید با دامپزشکی صحبت کنید البته بگویم طرحی و برنامه‌ای در اختیار دام‌های منطقه از سوی دامپزشکی با کمک اداره کل امور عشایری قرار داده شد تا بتوانند خنثی کنند. اما در بقیه مناطق استان جای هیچ‌گونه نگرانی وجود ندارد. تولیدات ما نسبتاً ارگانیک است و درواقع بسیار خوب و مرغوب هستند. گوشت و محصولات لبنی همچون شیر و کشک و گوشتی که توسط عشایر تولید می‌شود نسبتاً ارگانیک هستند و بهترین محصول راداریم.
این را بگویم کود حیوانی خود تولیدی دام عشایر است و درنهایت یک محصول عالی را به دست خواهد داد. ما پیگیری کردیم و غرامت هم پرداخته شد و آنکه کارخانه مس نسبتاً خود را بهینه کرده که باز باید در این مورد با محیط‌زیست صحبت کنید.
در سیل سال گذشته در برخی مناطق استان ایل راه‌ها و بسیار از راه‌های فرعی مورداستفاده عشایر تخریب شد، از آن زمان تاکنون و با توجه به نزدیکی فصل زمستان چه راه‌کارهایی اندیشیده شده است؟
در استان بیش از 4 هزار و400 ایل راه داریم که 2 هزار و 500 عدد از آنان خاکی است و بعلاوه حدود 8 هزار راه فرعی در اختیار عشایر است که تخریب بخشی از آنان متأسفانه باعث شده مناطقی که عشایر ما ییلاق و قشلاق می‌کنند و تولیدات زراعی و باغی را انجام می‌دهند با مشکل بتوانند به مناطق شهری برسند.
به‌عنوان‌مثال منطقه رابر را ملاحظه کنید، چند ایل راه داریم که سیل گذشته باعث شد چندراه مسدود شود، بایستی بیش از بیش از 8 هزار کیلومتر راه فرعی را سالانه مرمت کنیم. از طریق استانداری و سازمان برنامه‌وبودجه پیگیری کردیم، خوشبختانه امسال می‌توانیم این مشکلات را برطرف کنیم، منتها اگر بخواهیم این راه‌های باکیفیت و خوب هموار شود اعتبارات زیادی می‌خواهد که در توان اداره کل امور عشایری استان نیست و باید به کمک اداره راه این کار انجام گیرد و این در دستور کار ما قرارداد و پیگیری می‌کنیم.
علی‌الحساب جاهایی که نیاز به تیغ‌زنی و بازگشایی دارد توسط خود این اداره کل و هم توسط پیمانکاران انجام می‌شود. در حال تأمین مایحتاج و نیاز اولیه عشایر هستیم تا آنان را برطرف کنیم.
سیل سال گذشته باعث شد برخی ایل راه‌ها از بین بروند، راه‌ها مسدود شد، منتها نگذاشتیم این اتفاق به تأخیر بیفتد و راه‌ها را باز و به‌صورت ضرب العجل وارد شدیم و تنها جایی که به‌سرعت عمل کردیم و با پیمانکاران وارد عملیات اجرایی شدیم ما بودیم.
پرداخت پیمانکاران هم در حال انجام است. از آن اعتباری که جهت سیل و حوادث به ما دادند پیگیری می‌کنیم که طلب پیمانکاران هم پرداخت شود.
در خصوص آب‌رسانی به عشایر هم توضیح دهید
در بحث آب‌رسانی سیار طی خشک‌سالی‌هایی که در 10 تا 20 سال گذشته بر استان کرمان حاکم گردید باعث شد مراتع علوفه و هم مراتع آب‌های سطحی کاهش پیدا کند.
در استان به حدود 4 هزار خانوار روستایی در شمال استان آب‌رسانی سیار انجام می‌دهیم. این کار به‌وسیله تانکرهای کششی بود و خوشبختانه سیستم ناوگان آب‌رسانی ما در چند روز آینده بازسازی خواهد شد و با همین اعتباراتی که داریم این کار در حال انجام است.
با توجه به تغییرات اقلیمی در سراسر استان و در قلمرو عشایر، جاهایی که بر ای عشایر تجهیز کردیم و بعضاً باکم آبی مواجه شدند، بهسازی چشمه‌ها و لایه روبی قنوات را در دستور کار قراردادیم، همچنین احداث استخرهای ذخیره آب که برای اسکان داریم انجام شد. در خصوص آب شرب در بعضی شهرستان‌ها که آب نداشتیم با کمک آب منطقه‌ای مجوز حفر چاه و تجهیز آنان را گرفتیم که بتوان آب را برداشت و با آب‌رسانی سیار به عشایر برسانیم.
هزینه آب از عشایر اخذ می‌شود؟
آب را معمولاً رایگان در اختیار عشایر قرار می‌دهیم، اگرچه زمان آب‌رسانی سیار طولانی و شاید ده روز یک‌بار انجام شود اما به دلیلی سیستم اقتصادی دارند معمولاً هزینه آب دریافت نمی‌شود.
عشایر علیرغم تولیدات خوبی که دارند و درواقع قشر تولیدکننده هستند، اما سربار دولت نیستند، با اعتبارات کمی که خرج آن‌ها می‌کنیم در مقابل شهر و روستا خدماتی که به جامعه تولید ارائه می‌کنند بیشتر از آنی ست که به آن‌ها کمک می‌کنیم و در خصوص آب سعی می‌کنیم پولی را دریافت نکنیم.
به دلیلی کم‌آبی و نبود مرتع کافی تسهیلاتی ارزان‌قیمت را در اختیار عشایر قرار می‌دهیم تا حداقل علوفه‌شان را خریداری و دام خود را پروار کنند.
مدتی ست مشکلاتی بین معادن و درواقع بخش خصوصی و عشایر به وجود آمده است، این اداره کل برای حل مشکلات چه برنامه‌هایی را دارد؟
در بحث معدن که تابع قانون سازمان صنعت، معدن و تجارت است و دوم آنان با اداره کل منابع طبیعی مکاتبه می‌کنند و منابع طبیعی به عشایر ما پروانه چرای دام می‌دهند.
متأسفانه موردی وجود دارد و آن این است که از اداره کل امور عشایری هیچ‌گونه استعلامی صورت نمی‌گیرد، که ما و سازمان امور عشایری در حال پیگیری هستیم تا این اتفاق بیفتند.
ظاهراً می‌گویند طبق قانون هر جا معدنی وجود داشته باشد ثبت و می‌توانند بهره‌برداری کنند، غرامتی به منابع طبیعی داده می‌شود و باید بخشی از آن قسمتی را که منابع طبیعی دریافت می‌کند در اختیار عشایر ما بگذارد.
یک سیکل طولانی شده است و گذر عشایر و حضور معدن کاران در حوزه عشایری مشکلات را به وجود می‌آورد. درخواست ما این است و همه‌جا هم گفتیم اگر معادنی در منطقه عشایری وجود دارد بایستی اول از خود عشایر استفاده کنند و اگر نبود حداقل در بحث معدن و آن عرفی که وجود دارد و پروانه‌ای که می‌گیرند فرزندان عشایری را به‌کارگیرند. پیگیری می‌کنیم و البته مشکلاتی وجود دارد. ما در برخی شهرستان‌ها با معادن جلسه می‌گذاریم و قیمتی بر ملک عشایر که در حوزه آن معدن هست گذاشته می‌شود و آن فرد یا شرکتی که می‌خواهد فعالیت معدنی را آغاز کند باید آن را خریداری نماید.
