گزارش مرکز پژوهشهای مجلس تاکید میکند که در ایران به علت وجود منابع عظیم نفت و گاز، سرمایهگذاری و توسعه بخش زغال سنگ کشور مغفول مانده است. اگر چه تنها مصرف کننده زغال سنگ در ایران، شرکت ذوبآهن اصفهان است، اما با این حال فعالیت معادن زغال سنگ به منظور تامین مواد اولیه کارخانه تولید فولاد موجب اشتغالزایی برای ۳۰ هزار نفر شده که عدد قابلتوجهی است.
معادن زغال سنگ از آن دسته از معادن مهم کشور محسوب میشود. به گزارش تجارتنیوز، زغال سنگ به دو دسته حرارتی و ککشو تقسیم میشود. از زغال سنگ ککشو برای تولید فولاد و از زغال سنگ حرارتی برای تولید انرژی الکتریکی استفاده میشود.
مرکز پژوهشهای مجلس در گزارش جدید خود به بررسی وضعیت صنعت زغال سنگ کشور پرداخته است. براساس این گزارش، ایران از نظر ذخایر زغال سنگ حدود یک درصد ذخایر دنیا را به خود اختصاص داده، به طوری که ذخایر زمینشناسی زغال سنگ در ایران حدود ۱۱ الی ۱۴ میلیارد تن و ذخایر قطعی حدود ۱٫۱ میلیارد تن است. زغال سنگ در دو نوع حرارتی و ککشو عرضه میشود که بزرگترین مصرفکننده زغال سنگ ککشو در ایران، شرکت ذوب آهن اصفهان است.
عمده کاربرد مصرف زغال سنگ برای تولید انرژی الکتریکی و فولاد است. در ایران اما تنها مصرف کننده عمده زغال سنگ، شرکت ذوب آهن اصفهان است و واحدهای دیگر صنعتی استفاده چندانی از زغال سنگ نمیکنند. این در حالی است که در جهان غیر از تولید فولاد، استفادههای دیگری نیز از زغال سنگ میشود.
گزارش مذکور تاکید میکند که بیشترین میزان مصرف زغال سنگ در جهان مربوط به تولید انرژی الکتریکی است و سپس در فولادسازی مورد استفاده قرار میگیرد. اما تمام کاربردهای زغال سنگ به تولید برق و فولاد محدود نمیشود.
در ایران به علت وجود منابع عظیم نفت و گاز، سرمایهگذاری و توسعه بخش زغال سنگ کشور مغفول مانده است.
چرا که از این سنگ معدنی در صنایعی مانند پالایش آلومینا، کاغذسازی، صنایع شیمیایی و دارویی، زغال قیری پالایش شده، بازیابی گاز آمونیاک برای تولید کود شیمیایی، رنگدانهها، گرافیت برای الکترودها، تصفیه آب، مواد آرایشی و بهداشتی، سوخت مایع، منبع تأمین انرژی برای تولید سیمان، محصولات پلاستیکی و فیبرها، تولید فلزات، آلیاژها و فروآلیاژها استفاده میشود.
آنگونه که گزارش بازوی پژوهشی مجلس ذکر کرده، براساس گزارش آژانس بینالمللی انرژی، میزان تولید برق از طریق زغال تا سال ۲۰۴۰ با رشدی معادل ۱۰ درصد همراه خواهد بود و از ۹٫۴۱ تریلیون کیلو وات ساعت در سال ۲۰۱۵ به ۱۰٫۳۹ تریلیون کیلو وات ساعت در سال ۲۰۴۰ خواهد رسید.
گزارش مذکور تاکید میکند که در ایران به علت وجود منابع عظیم نفت و گاز، سرمایهگذاری و توسعه بخش زغال سنگ کشور مغفول مانده است. اگر چه تنها مصرف کننده زغال سنگ در ایران، شرکت ذوبآهن اصفهان است، اما با این حال فعالیت معادن زغال سنگ به منظور تامین مواد اولیه کارخانه تولید فولاد موجب اشتغالزایی برای ۳۰ هزار نفر شده که عدد قابلتوجهی است.
هر چند از زغال سنگ حرارتی برای تولید انرژی الکتریکی استفاده میشود. اما گزارش مذکور تاکید میکند که در ایران به علت نبود نیروگاه زغالی، تنها بخشی از زغال سنگ حرارتی به کشور ترکیه صادر میشود. براساس آمار تمام زغال سنگ ککشو به مصرف ذوب آهن اصفهان میرسد و چیزی صادر نمیشود. بنابراین تنها بخشی از زغال سنگ حرارتی صادر میشود.
آنگونه که گزارش بازوی پژوهشی مجلس روایت کرده میزان صادرات زغال سنگ حرارتی از سال ۱۳۸۶ تا سال ۱۳۹۵ بین ۱۷ هزار تن تا ۲۹۶ هزا تن در نوسان بوده است. اما در ادامه گزارش مذکور به چالشهای مهم صنعت زغال سنگ کشور اشاره کرده است.
براساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس وجود خریدار انحصاری برای زغال سنگ ککشو (ذوب آهن اصفهان) مشکلات زیادی را برای قیمت گذاری به وجود آورده است. به نحوی که مطابق با آمار رسمی قیمت زغال سنگ اعلام شده در ۵ سال اخیر در بنادر چین و استرالیا بین ۷۹ دلار و ۲۷۲ دلار بوده است.
تجهیزات ایمنی مورد استفاده در معادن زغال سنگ کشور مربوط به دهه ۵۰ میلادی است.
این در حالی است که گزارش مذکور تاکید میکند در ۵ سال اخیر قیمت خرید زغال سنگ داخلی توسط ذوب آهن اصفهان همواره کمتر از زغال سنگ خارجی بوده است به نحوی که این اختلاف قیمت در سال ۱۳۹۵ معادل ۹۰ درصد رسیده که بیشتر به خاطر غیر رقابتی بودن بازار و کیفیت پایین زغال سنگ داخلی بوده است.
استفاده از تجهیزات قدیمی برای استخراج و فرآوری نیز یکی دیگر از مشکلات صنعت زغال سنگ است. این امر باعث کاهش بازدهی، افزایش هزینه تعمیرات و نگهداری و کاهش کیفیت زغال سنگ داخلی شده که در نهایت توان صادرات را در این صنعت گرفته است. در این زمینه باید گفت که تجهیزات ایمنی مورد استفاده در معادن زغال سنگ کشور مربوط به دهه ۵۰ میلادی است.
همچنین گزارش مذکور تاکید میکند که در ایران استراتژی شفاف و مدونی برای بخش معادن زغال سنگ و صنایع وابسته وجود ندارد. همین موضوع ادامه حیات این معادن را در هالهای از ابهام قرار داده است.