نماینده مردم شهرستان‌های انار و رفسنجان:
در شهرستان رفسنجان در حدود 80 هزار هکتار زمین سطح پسته است و در انار هم 10 هزار هکتار زیر کشت محصول پسته رفته است.
پسته یک غالبیتی بر همه مشاغل در رفسنجان دارد حتی افرادی که کارمند شرکت‌های دولتی و خصوصی در رفسنجان هستند به‌نوعی به پسته وابستگی دارند، اکثر مردم رفسنجان پسته‌دار و کشاورز هستند.
درست است خرده مالکیت وجود دارد اما اقتصاد اکثر رفسنجانی‌ها مستقیماً به پسته وابستگی دارد البته در حدود 10 درصد جمعیت شهرستان هم هیچ وابستگی به محصول پسته ندارند و صنعت به‌خصوصی را دنبال می‌کنند و آن هم فقط جنبه شخصی دارد اما در مجموع شهرستان رفسنجان به‌صورت مستقیم و بقیه هم غیرمستقیم و به‌نوعی همه مردم درگیر پسته هستند به‌عنوان مثال یک نفر ضبط پسته و دیگری انبار پسته و یا کامیون برای حمل آن دارد و همه این‌ها زنجیره‌وار به هم اتصال دارند و همه درگیر پسته هستند چون شهرستان رفسنجان تک محصولی است.
به‌عنوان اولین سؤال وضعیت کاهش محصول پسته در شهرستان رفسنجان را تشریح بفرمایید؟
با توجه به اینکه به‌لحاظ کیفی و کمی محصول خوبی از پسته را در شهرستان به عمل می‌آوریم اما با تأسف چند سالی است که به دلایل مختلف تحت تاثیر قرار گرفته و نخستین دلیل آن تغییرات شدید اقلیمی در کشور و تمام کشورهایی است که در مدار 30 درجه قرار دارند و این تغییرات در تمام دنیا محسوس نشان می‌دهد و چند درجه هوا گرم‌تر شده و بارندگی کم شده است.
نامناسب بودن زمان توزیع بارندگی، بارش برف و بارش‌های زمستانی این‌ها همه موجب شد از بهرهوری محصول پسته کاسته شود و امسال شدیداً با کاهش محصول مواجه شدیم به‌دلیل گرمای زیادی که در چند روز ابتدای فروردین در زمان گل‌ریزی درختان حادث شد و درجه هوا به 4/33 درجه افزایش یافت و مدت 5 تا 6 ساعت این وضعیت پایدار بود گرمای طولانی مدت ماند و موجب شد خسارت 90 درصدی به محصول پسته در شهرستان‌های رفسنجان و انار صدمه بزند.
با وجود آنکه در تمام استان این اتفاق افتاد اما به‌طور ویژه در این دو شهرستان رفسنجان و انار به این دلیل که بیشترین تولید آنان پسته است و تک محصولی هستند خسارت بیشتری را به همراه داشت و به اکثر فعالیت‌های صنعتی، اصناف، ترانزیت و حمل‌ونقل حتی فروشنده‌های ارزاق عمومی و به همه بخش‌های مختلف و به ویژه اشتغال را شدیداً دچار صدمه کرد.
اشتغال زمان داشت و برداشت پسته را از دست دادیم و مردم به‌دلیل آنکه وضعیت اقتصادی آنان خوب نیست و کارگر نمی‌گیرند مراحل داشت را خوب انجام ندادند سال آینده هم پسته وجود ندارد. این کلیاتی بود از اتفاقی که برای رفسنجان افتاده است.
سطح زیر کشت در شهرستان‌های رفسنجان و انار به چه شکل است؟ اقتصاد شهرستان رفسنجان تا چند درصد به پسته وابسته است و چه تعداد خانوار از این طریق امرار معا‌ش می‌کنند؟
در شهرستان رفسنجان در حدود 80 هزار هکتار زمین سطح پسته است و در انار هم 10 هزار هکتار زیر کشت محصول پسته رفته است.
پسته یک غالبیتی بر همه مشاغل در رفسنجان دارد حتی افرادی که کارمند شرکت‌های دولتی و خصوصی در رفسنجان هستند به‌نوعی به پسته وابستگی دارند، اکثر مردم رفسنجان پسته‌دار و کشاورز هستند.
درست است خرده مالکیت وجود دارد اما اقتصاد اکثر رفسنجانی‌ها مستقیماً به پسته وابستگی دارد البته در حدود 10 درصد جمعیت شهرستان هم هیچ وابستگی به محصول پسته ندارند و صنعت به‌خصوصی را دنبال می‌کنند و آن هم فقط جنبه شخصی دارد اما در مجموع شهرستان رفسنجان به‌صورت مستقیم و بقیه هم غیرمستقیم و به‌نوعی همه مردم درگیر پسته هستند به‌عنوان مثال یک نفر ضبط پسته و دیگری انبار پسته و یا کامیون برای حمل آن دارد و همه این‌ها زنجیره‌وار به هم اتصال دارند و همه درگیر پسته هستند چون شهرستان رفسنجان تک محصولی است.
آمار و ارقام اشتغال مستقیم و غیرمستقیم پسته در رفسنجان طی سال گذشته به چه میزان بوده است؟
اگر بخواهیم بر اساس 90 هزار هکتار سطح زیر کشت حساب کنیم هر هکتار پسته حدود 88 نفر در طول سال اشتغال ایجاد می‌کند و اگر بخواهیم اشتغال فصل زارعی یعنی مهر تا مهرماه سال آینده را نام ببریم در مهرماه پسته‌چینی داریم بعد حرث زمستانی درختان آغاز می‌شود بعد پا کَنی و کود دهی درختان پسته انجام می‌شود و بعد از فروردین هم محلول‌پاشی و سم‌پاشی و بعد دوباره علف کنی و کوددهی را داریم تا می‌رسیم به رسیدگی محصول و آب‌داری و در نهایت به برداشت محصول منتهی می‌شود در مراحل آب‌داری و تقویت درختان تنها در هر هکتار فقط 88 نفر نیرو نیاز داریم و در تمام 80 هزار هکتار پسته رفسنجان نزدیک به 7 میلیون نفر روز نیرو مشغول به کار می‌شوند.
بنابراین آمار اشتغال مستقیم و غیرمستقیم چه مقدار طی سال جاری کاهش داشته است؟
تنها در شهرستان رفسنجان حدود 70 درصد کاهش داریم فقط در فصل برداشت پسته یک‌ملیون نفر روز نیرو نیاز داشتیم که بسیاری از اطراف شهرستان رفسنجان به اینجا می‌آمدند و از این طریق برای یک سال خود درآمد کسب می‌کردند و از دست دادن شغل برای این افراد تا چه میزان برای کشور می‌تواند آسیب وارد کند.
سال گذشته در رفسنجان 60 هزار تن محصول پسته داشتیم امسال بسیار کمتر شده است و طبق نظر کارشناسان پیش‌بینی این است که امسال یک‌هزار 200 تن محصول داشته باشیم.
میزان ارزآوری محصول پسته برای کشور از چه جهتی اهمیت دارد و پیش‌بینی می‌کنید امسال وضعیت چگونه باشد؟
با توجه به اینکه پسته نیمی از ارز محصولات کشاورزی را به خود اختصاص می‌دهد و بیشترین ارز هم مربوط به شهرستان رفسنجان بوده که بیشترین تولید را داشته است در سال‌های جنگ تمام ماشین‌هایی که به جبهه می‌رفت از محل ارز پسته تأمین می‌شد و حتی شرکت‌های خودروسازی دولتی که در جنگ نمی‌توانستند قطعه تولید یا وارد کنند از محل فروش پسته و صادرات آن کمبود ارز و نقدینگی خود را جبران می‌کردند.
طی سفری که کرباسیان وزیر اقتصاد به شهرستان رفسنجان داشت همین مطلب را بیان کردم که این شهرستان سال‌های سال به دولت کمک کرد اکنون انتظار داریم دولت امسال به مدد این شهرستان آمده و کمک کند، انتظار زیادی نداریم فقط تنها موضوع مورد درخواست بخشش دیرکرد وام‌ها و امهال آن‌ها است.
امسال 90 درصد محصول پسته از بین رفته و در کل کشور هم تولید پایین است و ارزآوری هم به این نسبت پایین می‌آید اما به دلیل نبود تولید کافی شاید تا حدی قیمت آن جبران کند اما قطعاً نزدیک به حداقل 60 تا 70 درصد نسبت به سال گذشته خسارت دیدیم.
شهرستان رفسنجان از قبال پسته طی سال گذشته حدود یک‌هزار و 500 میلیارد تومان درآمد داشته و این میزان درآمد صادراتی رفسنجان به تنهایی بوده است.
پیشنهاد شما به کشاورزان برای عبور از این وضعیت چه است؟ و در رابطه با جاگزینی کشت‌های کم آب و با نیاز آبی کم چه پیشنهاداتی دارید؟
توصیه به کشاورزان این است که بدانند اگر بهرهوری پایین باشد با هزینه آب، برق، نگهداری و رسیدگی به باغات پسته، بیمه و خدمات و در مجموع این هزینه‌ها نمی‌توانیم کشت پسته را ادامه دهیم، هکتاری باید 4 تن پسته برداشت داشته باشیم اما اکنون میانگین برداشت در رفسنجان 500 کیلو به ازای هر هکتار است یعنی یک هشتم استاندارد جهانی به‌عنوان مثال اکثر باغات در آمریکا 4 تن در هکتار برداشت دارند آن وقت در ایران 500 کیلو در هکتار برداشت داریم.
سال 86 در شهرستان رفسنجان 120 هزار تن محصول برداشت داشتیم اما به‌طور میانگین 40 تا 50 هزار تن محصول پسته طی سال‌های اخیر بوده است. سال گذشته 60 هزار تن، سال قبلش 35 هزار تن و سال قبل از آن 40 هزار تن برداشت داشتیم، میانگین در کل 50 هزار تن است و پیش‌بینی می‌کنیم. این میزان طی سال جاری به یک‌هزار و 200 تن برداشت محصول پسته برسد و بسیار محصول امسال کم شده است.
اگر این وضعیت ادامه داشته باشد با این هزینه‌های اولیه بالا کاشت و داشت پسته قطعاً کشت آن مقرون به صرفه نیست و همچنین سرمایه‌گذاری تک محصولی که افراد در شهرستان روی باغات پسته انجام دادند اگر همه برای حفظ آن‌ها کمک نکنیم فردا مشکلات زیست محیطی برای این شهرستان ایجاد می‌شود این باغات را باید حفظ کنیم اما برای سرمایه‌گذاری جدید باید به سمت شاخه‌های صنعتی و فضای کسب‌وکار جدید برویم.
اما در مورد باغات پسته باید با استفاده از روش‌های علمی جدید، اخذ مشاوره از کارشناسان جهاد کشاورزی منابع آب را مدیریت کنیم و حداکثر بهرهوری را از باغات پسته داشته باشیم متأسفانه اکنون کم‌آبی فشار آورده است و بدانیم با همین درصد کم آب بیشترین بهرهوری را باید از باغات پسته ببریم و امیدواریم طی سال‌های آینده تکنولوژی‌های جدید به کمک بیایند و مشکل کم‌آبی را حل کنیم ناامید نیستیم، مدیریت منابع آب کمک می‌کند با استفاده از روش‌های نوین آبیاری تا حدی در مدیریت منابع آب موفق شویم.
یکی از مزیت‌هایی که کشاورزی در کشور دارد قانون حمایت از کشاورزان در برنامه ششم توسعه در سه مورد دیده شده است از جمله در قالب استفاده از روش‌های نوین آبیاری، کمک به اصلاح خاک و قانون کشت‌های جایگزین به کشاورزان خدمات ارائه می‌شود و آن میزان که قانون در حمایت از کشاورزان در این برنامه به کمک آمده از صنعت به این میزان حمایت نشده است.
مردم شهرستان رفسنجان از ظرفیتی که در دامپروری ایجاد شده است، می‌توانند استفاده کنند دام‌های بسته‌ای که مرتع نیاز ندارند دامداری یک نوع فعالیت کشاورزی و زیر مجموعه آن محسوب می‌شود و این روش‌هایی است که کشاورزان می‌توانند مدنظر داشته باشند.
شما به کشاورزان برای کشت جایگزین که نیاز آبی پایین داشته باشد چه محصولی را پیشنهاد می‌دهید؟
کشت‌های گلخانه‌ای توصیه نخست بنده به کشاورزان است البته باید این نوع از کشت‌ها علمی بر روی آن کار شود ابتدا بازار هدف را مشخص کنیم در این حالت بازار تعیین کننده نوع بذر و محصول است و بر اساس سفار‌ش خریدار و نیاز بازار محصول را کشت کنیم البته بازارهایی بسیار خوبی در کشور روسیه برای محصولات گلخانه‌ای وجود دارد به‌عنوان مثال گوجه و خیار از جمله این محصولات است.
زعفران هم به‌عنوان کشت جایگزین گزینه خوبی است و نیاز آبی پایین و تولید خوبی دارد و در کنار آن درآمد بسیار خوبی هم ایجاد می‌کند و در کنار این موارد کاشت گل‌هایی که مورد توجه است و برای صادرات می‌توانیم استفاده کنیم.
شما به‌عنوان نماینده مردم شهرستان‌های رفسنجان و انار در دهمین دوره مجلس شورای اسلامی چه اقداماتی در راستای کاستن اثرات این خسارت وارده به شهرستان رفسنجان انجام دادید؟
از روزی که این اتفاق بد برای شهرستان رفسنجان افتاد نخستین جلسه را با وزیر اقتصاد و اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در رفسنجان برگزار کردیم و طی آن بازدید باغات کبوترخان، نوق، انار، کشکوئیه و رفسنجان را داشتیم اما با کاهش دما برای سال آینده انتظار محصول بیشتری را داریم و جای امیدواری وجود دارد.
بنده از روز نخست موضوع را گزارش کردم و در مجلس به رئیس‌جمهور تذکر دادم که به داد مردم برسید وضعیت مردم به این شکل است و تقاضای تشکیل ستاد بحران را طرح کردم و طی نامه‌ای که به وزیر کشور نوشتم ایشان نامه‌ای به ستاد بحران نوشت مبنی بر اینکه موضوع بررسی و پیشنهاد داده شود، نامه رئیس ستاد بحران به همراه پیشنهادات وزارت جهاد کشاورزی به هیأت وزیران ارسال شد منتظر جواب هیأت وزیران هستیم اما تا کنون مصوبه‌ای نداشتند.
همزمان با اقدامات بنده مجمع نمایندگان استان نیز همین اقدامات را انجام دادند و جلسه‌ای با رئیس ستاد بحران در مجلس گذاشتیم و نماینده‌ای از ستاد بحران به شمال استان فرستاد و آمدند باغات انار و رفسنجان را دیدند و گزارشی را به هیأت دولت بردند و بعد از آن هم بنده طی جلسه‌ای که با وزیر ارتباطات داشتیم در همان جلسه با حضور خبرنگاران طی تماسی که با آقای نوبخت برقرار شد وضعیت را توضیح دادیم و وی گفت: برآورد خسارت به چه میزان بوده است که توضیح دادیم.
این‌ها مجموع اقداماتی در دست انجام است و پیشنهاداتی که نمایندگان و وزرای کشور و جهاد کشاورزی به ستاد بحران دادند اینکه بخشی از وام‌های کشاورزان را امهال کنند تا کمتر بانک‌ها فشار بیاورند دوم اینکه یک وام 5 میلیون تومانی برای هر هکتار زمین برای مردم در نظر گرفته شود که این وام ارزان قیمت باشد و برای هر هکتار 2 میلیون تومان وام بلاعوض اختصاص یابد حال تا چه میزان این تقاضا عملیاتی شود منتظر هستیم که ببینیم محبت دولت به کشاورزان که سال‌های سال زحمت کشیدند تا چه حد و انتظار این است که دولت نگاه ویژه‌ای را به کشاورزان این شهرستان داشته باشد.
این کارها را انجام دادیم و منتظر جواب هستیم در عین حال طی جلسه‌ای که با سرپرست استانداری کرمان داشتیم مطرح کردیم تا مصوبات هیأت وزیران بیاید، طول می‌کشد و تقاضا داریم در استان به صورت جزیره‌ای عمل کنید و به بانک‌ها بگویید فشار به مردم وارد نکنند که نهایتاً سرپرست استانداری کرمان طی نامه‌ای به بانک‌ها ابلاغ کرد حداقل تا دو ماه به مردم فرصت دهند و مطالبات خود را وصول نکنند تا مصوبه دولت را بگیریم.
در جلسه علنی مجلس موضوع کاهش محصول پسته شهرستان را مطرح و تذکر دادم و در نطقی که یکشنبه در مجلس دارم حتماً این موضوع را مجدداً مطرح خواهم کرد و سه‌شنبه نطق میان دستور دارم حتماً به این موضوع خواهم پرداخت همه هم و غم بنده پرداختن به این موضوع است.
آیا راه‌اندازی صندوق پسته و بورس می‌تواند بخشی از مشکلات کشاورزان را حل کند؟
بورس صرفاً ابزار فروش بوده و در آن همه چیز شفاف و مشخص است و در مورد بورس بیشتر بحث عرضه و تقاضا مطرح است در حال حاضر با توجه به کمبود محصول و کاهش عرضه پسته در برابر تقاضای زیاد دیگر کسی به دنبال بورس نمی‌رود.
اما در مورد صندوق پسته باید به این سمت برویم که با حمایت دولت و به میزان برابر کشاورز و دولت در این صندوق سرمایه بگذارند تا از محل اعتبارات صندوق تأمین خسارت کشاورزان فراهم شود اما با توجه به وضعیت اقتصادی دولت زمان می‌برد این کار صورت پذیرد.
انتظاراتی که از دولت برای مدیریت جبران کاهش محصول می‌رود در چه حوزه‌هایی است؟
دولت می‌تواند برای سود بانک‌ها بخشش بگذارد، برای استهمال وام‌ها کمک کند و با کمک بلاعوض به کشاورزان بخشی از خسارت وارد شده را جبران کند و یا بانک‌ها دریافت اقساط وام‌ها را به تأخیر بیاندازد.
بنده این پیشنهادات را مطرح کردم اما باید در هیأت دولت تصویب شود انتظار دیگری که از دولت داریم این است باغاتی که 25 تا 30 درصد بیمه بودند بیمه کشاورزی را به آن‌ها بدهند نه بیمه‌ای که هر سال می‌دادند، پیگیر هستیم بتوانیم بیمه پایه را برای محصولات کشاورزان پسته فعال کنیم و مکاتباتی با بانک کشاورزی استان کرمان نیز شده است.
بیمه پایه زمانی فعال می‌شود که خسارت فاجعه‌بار و از حد معمول خارج باشد که اکنون خسارت در رفسنجان به همین شکل است دولت می‌تواند با ابلاغ بیمه پایه کشاورزی یعنی به ازای هر هکتار پرداخت 8 میلیون و 200 هزار تومان به اقتصاد شهرستان رونق دهد.
اگر سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و دولتی در شهرستان رفسنجان به سمت صنعت حرکت کند ارزیابی شما از بهبود وضعیت اقتصادی شهرستان تا چه حد است؟
شهرستان رفسنجان از یک سری مزیتها همچون وجود معدن مس سرچشمه و گردشگری برخوردار است باید به دنبال فعال کردن این مزیتها برویم به‌عنوان مثال دنبال ایجاد صنایع پایین دستی مس حرکت کنیم در حالی که از منطقه ویژه اقتصادی کمتر بهره برده‌ایم و کارهای خوبی در این منطقه شده است که می‌تواند ادامه پیدا کند و تکمیل شود.
وزیر اقتصاد طی سفر به این شهرستان این موضوع را مطرح کرد که اگر می‌خواهیم اشتغال و توسعه ایجاد کنیم باید صنایع پایین دستی را توسعه دهیم، یک کارخانه بزرگ وقتی ایجاد می‌شود شاید نهایتاً 2 هزار نفر اشتغال ایجاد کند اما اگر در کنار این کارخانه بزرگ، صنایع پایین دستی ایجاد کنیم، 10 هزار نیرو مشغول به‌کار می‌شوند.
سال گذشته برای پسته 130 هزار اشتغال داشتیم که امسال 90 درصد این میزان از دست رفته است و افراد بیکار شده‌اند یعنی چیزی حدود بالای 100 هزار اشتغال را از دست داده‌ایم اگر صنایع پایین دستی را توسعه دهیم کمک بزرگی به اقتصاد شهرستان رفسنجان خواهد شد.
همین کاری که در منطقه ویژه اقتصادی در یک‌هزار و 800 هکتار زمین انجام و بیابان را توسعه دادیم و تنها 500 هکتار آن به صنایع پایین دستی صنعت مس اختصاص یافت که این موجب استفاده از مزیت‌های صنعتی شده و رونق را در اقتصاد شهرستان رفسنجان ایجاد خواهد کرد.
خریدهای شرکت مس در طلایی‌ترین سال یعنی سال 93 به میزان 270 میلیون تومان از شهرستان رفسنجان بود اما تنها در 10 ماه گذشته که به شرکت مس فشار وارد کرده و مدیران آن را عوض کردیم این شرکت 6 میلیارد و 700 میلیون خرید از شهرستان رفسنجان داشت که رونق را برای این شهرستان ایجاد می‌کند به این شکل باید به سمت صنعتی شدن حرکت کنیم.
منبع: فارس
