رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی، روند بارشهای پاییز امسال را تشریح کرد. به گفته او، پاییز پربارانی در راه نیست.
روزنامه «فرهیختگان» مینویسد: خشکسالی و کاهش منابع آبی در کشور از یکسو و نزدیک شدن به فصل پاییز از سوی دیگر سبب شده که مردم چشم امید به افزایش بارندگیها و بهبود وضعیت آب داشته باشند و از آنجا که در برخی از استانهای کشور در سال آبی 95-94 وضعیت بارش رضایتبخش بوده و با ترسالی روبهرو بودهاند، این نگاه خوشبینانه وجود داشت که در سال آبی 96-95 شرایط سال گذشته تداوم داشته و حتی بهتر هم باشد اما شاهرخ فاتح، رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی تاکید کرد: «پاییز پر بارانی در راه نیست و بارشها با تاخیر آغاز میشوند.»
او به تشریح وضعیت بارندگیهای کشور و استانها پرداخت و گفت: «در سال آبی 95-94 تا نیمه شهریور مجموع بارندگیها در کل کشور حدود 232 میلیمتر بود که نسبت به بلندمدت 1.7 درصد کاهش نشان میدهد و درواقع میتوان گفت که خوشبختانه وضعیت سال آبی جاری برای مجموعه کشور نامطلوب نیست.»
با این وجود، او با اشاره به اینکه در برخی از استانها میزان بارندگیها کاهش زیادی داشته است، افزود: «این کاهش در استانهای یزد 44 درصد، سیستان و بلوچستان 38 درصد، خراسان جنوبی 34 درصد، اصفهان 27 درصد و فارس 22 درصد بوده است.»
فاتح با تاکید بر اینکه در برخی از استانها هم با افزایش بارندگی روبهرو بودیم، ادامه داد: «میزان بارندگی در استانهای ایلام، کرمانشاه، لرستان و همدان به ترتیب 63، 46، 43 و 34 درصد بوده است.»
بهبود وضعیت
رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی یادآور شد: «بررسیها نشان میدهد که در مقایسه با سال آبی گذشته، خوشبختانه افزایش 18 درصدی بارندگیها در کل کشور را داریم که البته در همین مقایسه با سال گذشته نیز استانهایی مانند یزد، خراسان جنوبی و اصفهان با کاهش 41، 19 و 12 درصدی روبهرو هستند.»
شرایط دمایی کشور
فاتح درباره وضعیت دمایی کشور طی دو ماه اخیر گفت: «در تیرماه سال جاری و در مقایسه با شرایط دمایی بلندمدت تیرماه هریک از استانها، شاهد افزایش دما در همه استانها بودیم که این افزایش بین 1.2 تا 1.4 درجه سانتیگراد متغیر بود بهگونهای که برای کل کشور به افزایشی حدود 0.6 درجه سانتیگراد منجر شد.
در ادامه و طی ماه مرداد نیز شرایط دمایی کشور بهگونهای بود که در اکثر استانها شاهد گرمتر بودن مرداد امسال نسبت به شرایط طبیعی مرداد آنها بودیم که این افزایش دما بهویژه در استانهای آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، بوشهر، زنجان و خوزستان مشهود بود. مجموعه کشور نیز حدود 0.3 درجه سانتیگراد از شرایط طبیعی و بلندمدت مرداد ماه خود گرمتر بود که این افزایش دما باعث افزایش تبخیر و تعرق و افزایش نیاز آبی در کاربریهای مختلف و فشار بیشتر بر منابع آبی کشور میشود.»
بررسی خشکسالی هواشناسی در کشور
فاتح در ادامه به شرایط خشکسالی هواشناسی در کشور اشاره کرد و با بیان اینکه این شرایط بهطور مستمر و پیوسته و از دو منظر کوتاهمدت و بلندمدت توسط سازمان هواشناسی کشور رصد میشود، افزود: «برمبنای شاخصهای کوتاهمدت استانهای غربی مانند ایلام، کرمانشاه، لرستان و همدان درگیر پدیده خشکسالی نبوده و حتی در مناطقی از آنها درجاتی از ترسالی خفیف و متوسط هم مشاهده میشود.»
او ادامه داد: «در مقابل و برمبنای همین شاخص پایش خشکسالی هواشناسی کوتاهمدت، بسیاری از مناطق مرکزی، شرقی و جنوبی کشور ازجمله استانهای یزد، کرمان، اصفهان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، فارس، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، قم، تهران و مازندران درگیر درجاتی از خشکسالیهای خفیف تا متوسط هستند.»بررسی درصد مساحت تحت تاثیر خشکسالیهای کوتاهمدت درمجموع کشور حاکی از آن است که حدود 49 درصد از مساحت کشور در وضعیت طبیعی، حدود 42 درصد از مساحت کشور در شرایط خشکسالی کوتاهمدت و حدود 9 درصد از مساحت کشور در شرایط ترسالی کوتاهمدت هستند.
رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی تاکید کرد: «از طرف دیگر بررسی شرایط بلندمدت خشکسالی هواشناسی در کشور حاکی از ماندگاری خشکسالیهای انباشته شده قبلی در بسیاری از مناطق کشور است که برای جبران آن، نیاز به ماندگاری طولانیمدت شرایط مطلوب بارندگی و دما و تبخیر و تعرق در کشور است بهطوریکه وضعیتهای مناسب این پارامترهای آب و هوایی طی یک یا دوسال، کفاف کمبودهای انباشته شده چندین ساله را نخواهد داد.»
مطالعات نشاندهنده پایداری گسترههای خشک در بسیاری از مناطق کشور است بهطوری که میتوان گفت که هیچ استانی در کشور وجود ندارد که شامل درجاتی از خشکسالی بلندمدت نباشد اگرچه این شرایط در برخی از مناطق کشور شدیدتر و تا حد خشکسالیهای بسیار شدید نیز مشاهده میشوند. او ادامه داد: «بررسی درصد مساحت تحت تاثیر خشکسالیهای بلندمدت نیز در مجموع کشور حاکی است که حدود 24 درصد از مساحت کشور در وضعیت طبیعی، حدود 72 درصد از مساحت کشور در شرایط خشکسالی بلندمدت و حدود چهار درصد از مساحت کشور در شرایط ترسالی بلندمدت هستند.»
پیشبینیها چه میگویند
فاتح درباره پاییز سال 1395 تاکید کرد: «براساس مطالعات انجامشده در پژوهشکده اقلیمشناسی و بر مبنای خروجی مدلهای مختلف پیشبینی فصلی، بارشهای پاییز 95 با تاخیر آغاز شده و علاوهبر آن در برخی مناطق کشور نیز با کمبود 10 تا 20 درصدی نسبت به شرایط بلندمدت و مورد انتظار همراه است.»
بنابراین با توجه به اینکه حدود 26 درصد از بارشهای کشور در پاییز اتفاق میافتد (در برخی استانهای دیم خیز نظیر کرمانشاه، همدان، لرستان، خوزستان و بوشهر این عدد به بیش از 30 درصد هم میرسد) و هرگونه اختلال در دریافت این مقدار میتواند مجموع بارش سالانه را با مشکل جدی مواجه سازد (حتی با نگاه خوشبینانه به زمستان و بهار آینده) باید مسئولان و دستاندرکاران مدیریت منابع آب کشور و همچنین آحاد مختلف مردم در بخشهای مختلف اعم از کشاورزی، صنعت و شرب نسبت به این موضوع حساس باشند.
