واکنش‌ها به طرح تخریب خانه‌شهر
در این دوره، ساختمان استانداری به مرحله‌ی پایان ساخت‌‌وساز رسیده و طبق طرحی که قبلا مصوب شده، باید خانه‌شهر برچیده شود. حدود یک سال قبل، قرار شد استانداری کرمان خانه‌شهر جدید را بسازد اما از آنجا که شهرداری با سرعت بیش‌تری می‌تواند این کار را انجام بدهد، تصمیم بر آن شد که پول را به شهرداری بدهیم تا خودش خانه‌شهر جدید را بسازد.
استقامت نوشت:
اگر اخبار هیجانی، سطحی و نادرست را با دیده‌ی بی‌اعتنایی به حاشیه برانیم، چیزی که باقی می‌ماند همان تقابل همیشگی است؛ رویارویی مردم و مسوولین، بولدوزرها و حلقه‌های انسانی، مصوبه‌ها و اعتراض‌ها. این‌بار اما عامل این رویارویی یک مصوبه و تصمیم آنی نیست؛ پشتوانه‌ای با عنوان «طرح» دارد. طرحی که سال‌ها قبل توسط فردی غیربومی و صاحب ِ نام تهیه شده. این فرد بی آن‌که به اندازه‌ی کافی به دل‌ها و چشم‌های مردمان این شهر دسترسی داشته باشد، یکی از بناهای خاطره‌انگیزشان را نادیده گرفته و فرمان به فرو ریختن آن داده. «خانه‌شهر» باید تخریب شود. طرحی که دکتر خان‌محمدی در زمان استانداری رئوفی‌نژاد؛ اولین استاندار دولت احمدی‌نژاد در کرمان تهیه کرده، یک میدان با وسعت چهار و نیم هکتار را در محدوده‌ای از شهر کرمان ایجاد می‌کند که اکنون میدان شورا و خانه‌شهر در آنجا واقع شده است.
طرح اما به همین میدان «گفت‌وگو» ختم نمی‌شود. یک سایت ۱۴ هکتاری است که معاون عمرانی استاندار کرمان آن را این‌گونه شرح می‌دهد: «ساختمان استانداری در ضلع غربی میدان و ساختمان شورای شهر در ضلع شرقی آن دیده شده، یک عنصر مذهبی که همان حسینیه ثارالله است دارد و یک عنصر فرهنگی که سینما شهرتماشاست و در آینده به مجموعه‌ای سینمایی تبدیل خواهد شد. کنار آن ساختمان کتابخانه ملی کرمان و کنار ساختمان شهرداری (که در طرح اولیه ساختمان شورا بوده است)، خانه‌شهر جدید احداث می‌شود. حاشیه‌ی خیابان ابوحامد هم که فضای سبز ایجاد شده است».
با اجرای این طرح همچنین از میدان بسیج ورود ماشین ممنوع و محدوده‌ی فوق برای تردد عابران پیاده کف‌سازی شده و یک پارکینگ دو طبقه نیز در زیر میدان ساخته می‌شود. در جریان این تغییرات، خانه‌شهر باید تخریب شود تا سردرِ ساختمان جدید استانداری جای آن قرار بگیرد.
این طرح به گفته‌ی ابوالقاسم سیف‌الهی؛ در زمان استانداری رئوفی‌نژاد و شهرداری جلال‌ماب در کمیسیون ماده پنج به تصویب رسیده است. سیف‌الهی به «استقامت» می‌گوید: «در دوره‌ی شورای سوم که آقای مهاجری رییس آن بودند و بنده هم شهردار بودم، مجددا طرح به کمیسیون ماده پنج رفت تا اصلاحاتی در آن صورت گیرد؛ یک قسمت کوچکی از روبه‌روی بیمارستان پیامبراعظم به اندازه‌ی دو هزار و ۵۰۰ مترمربع به‌عنوان تجاری در نظر گرفته شد؛ برای این‌که موقوفه‌ی گنجعلیخان متضرر نشود.
یک پارکینگ هم در کنار سالن جدید خانه‌شهر دیده شد. برِ خیابان کار از سمت چهارراه پاسداران نیز تعدادی ساختمان جدید ساخته می‌شود؛ در قطعه‌ی اول که پیش‌تر پاسگاه پلیس بود یک مجموعه قرآنی در نظر گرفته شده، کنار آن ساختمان مجمع نمایندگان استان، ستاد دیه و در ادامه، مجموعه‌ای مربوط به موقوفه گنجعلیخان قرار می‌گیرد».
معاون عمرانی استاندار کرمان ادامه می‌دهد: «ما در دوره‌ی شورای سوم یک مجوز گرفتیم تا به جای ساختمان شورای شهر، در این سایت، ساختمان شهرداری ساخته شود. در آن زمان بحثی در شورای شهر مطرح شد که طبقه‌ی بالای ساختمان شهرداری به شورای شهر اختصاص یابد اما دیدیم حضور این دو نهاد در یک مکان، استقلال آنها را خدشه‌دار می‌کند».
وی اظهار می‌کند: «پس از تصویب طرح، ساختمان استانداری پروانه از شهرداری می‌گیرد و شروع به ساخت می‌کند. در همان موقع استاندار وقت با شورای شهر و شهرداری مکاتبه می‌کند تا بر اساس طرح مصوب کمیسیون ماده پنج که رییس شورای دوم و شهردار وقت و رییس شورای سوم و شهردار وقت در جریان تصویب آن حضور داشتند، برای جمع کردن خانه‌شهر اقدام شود».
آن‌طور که سیف‌الهی می‌گوید؛ در آن زمان شورا و شهرداری به استاندار وقت اعلام می‌کنند که هر زمان ساختمان جدید خانه‌شهر ساخته شد، ساختمان فعلی تخلیه و جمع‌آوری می‌شود.
در آن دوران اما این اتفاق نیفتاد؛ سیف‌الهی دلیل اصلی تاخیر در تخریب خانه‌شهر را در سال‌های گذشته، عدم تامین منابع مالی برای اجرای پروژه می‌داند. حالا اما گویا این منابع مالی تامین شده است.
ادامه‌ی ماجرا را معاون عمرانی استاندار کرمان چنین شرح می‌دهد: «در این دوره، ساختمان استانداری به مرحله‌ی پایان ساخت‌‌وساز رسیده و طبق طرحی که قبلا مصوب شده، باید خانه‌شهر برچیده شود. حدود یک سال قبل، قرار شد استانداری کرمان خانه‌شهر جدید را بسازد اما از آنجا که شهرداری با سرعت بیش‌تری می‌تواند این کار را انجام بدهد، تصمیم بر آن شد که پول را به شهرداری بدهیم تا خودش خانه‌شهر جدید را بسازد».
او ادامه می‌دهد: «جلسه‌ای با حضور آقای بابایی؛ شهردار کرمان و آقایان مشرفی، مویدی، منصوری و پنجعلی‌زاده (اعضای شورای شهر کرمان) برگزار کردیم. صحبت شد و صورت‌جلسه‌ای به امضا رسید که قرار شد امسال دولت، پنج میلیارد تومان از پول ساختمان استانداری را کم کند و به شهرداری بدهد. دو و نیم میلیارد تومان دیگر را هم در بودجه‌ی سال آینده بپردازد تا خانه‌شهر جدید ساخته شود. در این صورت‌جلسه که به خط آقای مشرفی (رییس شورای شهر کرمان) تنظیم شده همچنین قرار شد ۵۰ درصد تخصیص که از طرف استانداری صورت گرفت، دو یا سه دهنه از سوله‌ی خانه‌شهر تخریب شود».
سیف‌الهی می‌گوید: «ما طبق تعهد خود، پنج میلیارد تومان از پول ساختمان استانداری کم کردیم و برای پرداخت به شهرداری، آن را به سازمان برنامه و بودجه ابلاغ کردیم. شهرداری برای این‌که پروژه‌های خود را عملیاتی کند، قرار شد این پنج میلیارد را هرجا خواست هزینه کند اما در بودجه‌ی خود، اعتباری برای ساخت خانه‌شهر جدید در نظر بگیرد».
خواستیم بودجه برگشت نخورد
از روز یکشنبه خبری در فضای مجازی دست به دست می‌شود که نگارنده‌ی آن مدعی است در صحن علنی شورای شهر کرمان، از نامهای رونمایی شده که در آن سیف‌الهی خطاب به شهردار کرمان نوشته است: «اگر تا ۲۰ روز آینده شهرداری اقدام به تخریب خانه‌شهر نکند، بخشی از اعتباراتی که قرار بود از طرف استانداری به پروژه‌های عمرانی شهر اختصاص یابد، برگشت می‌خورد». نگارنده‌ی این خبر، به مخاطبان خود چنین القا می‌کند که شهردار کرمان تاکنون در مقابل فشارها برای تخریب خانه‌شهر ایستادگی کرده است. آیا معاون عمرانی استاندار از لحاظ قانونی اجازه دارد چنین تهدیدی را آن هم به‌صورت مکتوب به شهرداری ارسال کند؟
سیف‌الهی در گفت‌وگوی خود با «استقامت» به این سوال هم پاسخ داده و می‌گوید: «در روزهای پایانی سال هستیم و مهلت اوراق خزانه رو به پایان است و اگر از این فرصت استفاده نکنیم، پول از استان برگشت می‌خورد؛ برای این‌که چنین اتفاقی نیفتد، نامهای به شهرداری نوشتم و رونوشت آن را به رییس شورا ارسال کردم. متن نامه چنین است که؛ جناب آقای بابایی! با توجه به صورت‌جلسه‌ی تنظیم شده در دفتر اینجانب توسط نمایندگان محترم شورا و جنابعالی، مبنی بر این‌که نسبت به جمع‌آوری «سالن» خانه‌شهر اقدام بشود، تاکنون اتفاق خاصی نیفتاده، ظرف ۲۰ روز آینده مجوزهای لازم را بگیرید و نتیجه را به ما اعلام کنید تا منابع مالی لازم برای ساخت خانه‌شهر جدید را تامین کنیم… به این معنا که اگر در این ۲۰ روز، به تعهدات خود عمل نکنند، به پایان سال مالی می‌خوریم و منابع مالی از دست می‌رود. شاید نامه در نشست شورای شهر ناقص خوانده شده است».
وی بیان می‌کند: «ما علاوه بر اعتبارات سهم شهرداری، پنج میلیارد تومان دیگر هم داده بودیم تا در هر قسمتی که خواستند، آن را هزینه کنند اما اعتبار برای خانه‌شهر کنار بگذارند».
شهروندانِ نگران در تلگرام
پس از انتشار این اخبار و طرح مجدد مساله‌ی تخریب خانه‌شهر در شورای شهر کرمان، مخالفان صف‌کشی خود را آغاز کردند؛ شامگاه چهارشنبه یک گروه تلگرامی که خود را «ابَر گروه نجات خانه‌شهر» معرفی کرده، شکل گرفت. این گروه مجازی که ادعای کمپین بودن ندارد، تا لحظه‌ی نوشتن گزارش، ۵۰۶ نفر عضو جذب کرده است. برخی از مقامات هم آنجا حضور دارند همچنین برخی فعالان فرهنگی، فعالان مدنی، دانشگاهیان، کارشناسان و احتمالا تعداد زیادی از شهروندان عادی شهر کرمان. اعضای فعال گروه، خواسته‌شان مشخص است؛ «خانه‌شهر تخریب نشود». دیدگاه‌ها اما تفاوت دارد.
برخی می‌کوشند خانه‌شهر را یک اثر میراث فرهنگی بنامند. عده‌‌ی کثیری اما خاطره‌های هربار حضور خود را در این بنا به یادگار گذاشته و نمی‌خواهند نابود بشود و می‌گویند که اینجا خانه‌ی تک‌تک ماست و از مقامات هم توقع دارند اینجا را خانه‌ی خودشان بدانند و نگذارند فرو بریزد. یکی از اعضای گروه می‌نویسد: «قدمت خانه‌شهر بالغ بر ۶۰ یا ۷۰ سال باید باشد. من از شش سالگی که پا به عرصه‌ی تئاتر گذاشتم، در خانه‌شهر مراسم بود و برنامه اجرا می‌کردیم. اگه به‌خاطر پیری و فرسودگی قراره این تالار آوار بشه، چرا مرمت نشه؟ تو رو خدا نگذارید خاطرات عمرمان و زندگی‌ای که توی خانه‌شهر داشتیم، به خاک سپرده بشه».
یکی دیگر پیشنهاد می‌دهد که اعضای این گروه به همراه دوست‌داران میراث فرهنگی شهر در محل خانه‌شهر تجمع کنند و دیگری مدعی است: «خانه‌شهر یک اثر تاریخی است که ردّ پای فرهنگ و هنر فولکلور کرمان در گوشه‌گوشه‌ی این بنای زیبا مشهود است. تخریب آن، ویران کردن خرده فرهنگ‌ها و گذشته‌ی هنری کرمان را در پی دارد».
یکی دیگر از اعضای گروه در متنی مفصل به تاریخچه‌ی ساخت خانه‌شهر اشاره می‌کند و در بخشی از شکواییه‌ی خود می‌نویسد: «اگر این بنا با این ویژگی‌ها در هریک از کشورهای جهان یا کلان‌شهرهای خودمان مثل تبریز، اصفهان و یا شیراز قرار داشت، همه‌ی مردم و شخصیت‌ها و مسوولین نسبت به آن احساس وظیفه می‌کردند و تمام همت و حیثیت خود را برای حفظ آن به‌کار می‌بستند و اگر حتی بنایی با هر هزینه‌ای در مجاور آن ساخته شده بود، مسوولین امر ترجیح می‌دادند بنای تازه تاسیس را تخریب کنند و خانه‌ی شهر خودشان را حفظ کنند».
نویسنده‌ی این متن مدعی است که تخریب خانه‌شهر تنها یک ضرر مادی و فرهنگی نیست، بلکه اشکال شرعی هم دارد و می‌گوید که چون خانه‌شهر با پول مردم کرمان ساخته شده، برای تخریب آن، باید رضایت همه‌ی مردم جلب بشود.
عضو دیگر گروه نجات خانه‌شهر می‌نویسد: «همه جای شهر رو به هم ریختن! اگه می‌‌تونن، همون پل سیدی رو تموم کنن. خدا رحم کنه بهمون. معلوم نیست چند سال دیگه این پروژه‌ها تموم بشه».
یکی از اعضای گروه اما چندان امیدوار به پاسخ مثبت از سوی مقامات به تقاضاهای مردمی نیست و خطاب به دیگران می‌نویسد: «وقتی شورای شهر چیز دیگهای میگه و شهردار کاری نمی‌تونه بکنه و معاون عمرانی (استاندار) چیز دیگهای میگه، از من و شما به‌عنوان فرد عادی چه‌کاری بر می‌آید؟».
به مروز زمان، بر تعداد مخالفانی که به اظهارنظر در این‌باره می‌پردازند افزوده می‌شود؛ دیگری می‌گوید: «واقعا جای تاسف دارد که در کشور ما در این زمینه‌ها هیچ قانونی رعایت نمی‌شود. خصوصا در شهر کرمان. شاید بهتر باشد بگوییم اصلا قانونی وضع نشده! حتی مکان‌های باستانی مثل قلعه‌های دختر و اردشیر به‌راحتی مورد تجاوز و تخریب قرار گرفت. دخمه‌های انتهای خیابان مهدیه راحت و بیصدا از بین رفتند و حالا نوبت به خانه‌شهر رسیده که دارای معماری و عمران زیبا و منحصر به‌فردی است.
دلیل این تصمیم را نمی‌دانم اما کار بسیار خودسرانه و خودخواهانه‌ای است و باید توسط مردم نجیب کرمان از انجام آن جلوگیری شود». دیگری هم پیشنهاد خود را می‌نویسد: «آقایان و خانم‌ها! اطراف خانه‌شهر حلقه‌ی نجات تشکیل بدهید». اعتراضات و اظهارنظرها به‌طور شبانه‌روزی در این گروه در حال بیان است و گردانندگان آن تاکنون توضیح دقیقی نداده‌اند که برای سرانجام این دور هم‌نشینی مجازی چه اندیشه‌ای دارند.
اطلاعات اشتباه در فضای مجازی
این نگرانی‌ها را با سیف‌الهی در میان می‌گذارم. او خودش هم در این گروه حضور دارد. می‌گوید: «نظرات مردم برای ما مهم است اما دیدگاه‌ها را می‌توان تا حدی به‌هم نزدیک کرد که بخشی از این‌کار از طریق اطلاع‌‌‌رسانی درست اتفاق می‌افتد؛ متاسفانه در فضای مجازی برخی‌ها، واقعیات را نمی‌گویند و اطلاعات اشتباه منتشر می‌شود. مثلا می‌گویند که خانه‌شهر را تخریب می‌کنند که بلواری اینجا بسازند. در صورتی‌که این‌گونه نیست.
به دغدغه‌های مردم باید احترام بگذاریم. اکنون با یکی، دو مشاور هم صحبت کردیم و می‌خواهیم بخشی از خانه‌شهر را حفظ کنیم. ساختمان خانه‌شهر از دو بخش تشکیل شده؛ یکی سوله‌ای با ۷۰۰ صندلی و دیگری اتاق‌های کار اعضای شورای شهر. آن سوله سقف شیروانی دارد که در اطراف آن ستون‌های کاشی‌کاری قرار گرفته است. این سوله از نظر ایمنی هم دچار مشکل است. برخی می‌گویند از این ساختمان خاطره دارند؛ بله. درست است. نظر آقای استاندار و ما هم این بوده که مشاوران طرح را بررسی کنند تا بخشی از ساختمان که امکان حفظ دارد، باقی بماند. ما هم نمی‌خواهیم کل این بنا را تخریب کنیم».
صبر ۲۰ روزه برای تصمیم شهرداری
از معاون عمرانی استاندار کرمان اما همواره به‌عنوان مدافع اصلی تخریب خانه‌شهر یاد شده است. از او می‌خواهم تا در این‌باره هم نظرش را بگوید؛ اظهار می‌کند: «من مدافع تخریب نیستم. شاید اگر امروز می‌خواستیم تصمیمی برای این مجموعه بگیریم، جور دیگری به خانه‌شهر نگاه می‌کردیم اما من مسوولم، وظیفه دارم طرح را اجرا کنم.
ساختمان استانداری به مراحل پایان ساخت رسیده، باید پروژه ادامه پیدا کند؛ اگر امروز خانه‌شهر تخریب نشود، دو ماه دیگر می‌شود. دو ماه دیگر نشود، یک سال دیگر می‌شود. ما اما می‌خواهیم بخشی از این ساختمان حفظ شود. به‌دنبال تعدیل طرح هستیم».
سیف‌الهی در پاسخ به این ادعا که شهرداری کرمان را برای تخریب خانه‌شهر تحت فشار گذاشته است نیز می‌گوید: «در برداشت‌های فردی، تهمت و افترا و این چیزها ممکن است وجود داشته باشد. برخی افراد، خیلی حرف‌ها راجع به خیلی کسان دیگر هم می‌زنند. من اما آنچه انجام می‌دهم، در چارچوب وظایف و مسوولیتی است که دارم».
از او می‌پرسم «خانه‌شهر قطعا تخریب می‌شود؟» پاسخ می‌دهد: «در این ۲۰ روز که به شهرداری مهلت داده شده، مشخص خواهد شد».
می‌گویم که آیا شورای شهر باید برای این کار مصوبه بدهد؟ می‌گوید: «بستگی به تصمیم شهردار محترم دارد که آیا مصوبه‌ی شورا نیاز است یا خیر؟ من اگر شهردار بودم، نیازی نمی‌دیدم که شورا مصوب کند. چون یک کار اجرایی است اما به هرحال، هماهنگی شورا و شهرداری هم طبیعی است باید وجود داشته باشد». می‌پرسم که اگر در این ۲۰ روز، شهرداری و شورا تصمیمی برای خانه‌شهر نگرفتند، چه می‌کنید؟ اظهار می‌کند: «اجرای هر طرحی مراحل قانونی خود را
دارد».
می‌گویم قانون در این‌باره چه می‌گوید؟ به این پاسخ بسنده می‌کند که؛ «بگذارید ۲۰ روز بشود. ما جلوتر از زمان حرکت نمی‌کنیم».
کل ساختمان تخریب نمی‌شود
به شهردار کرمان هم تلفن می‌کنم. از او درباره‌ی خانه‌شهر می‌پرسم. به مصوبه‌ی کمیسیون ماده پنج اشاره می‌کند و از ساخت سالن همایش‌ها به‌جای خانه‌شهر فعلی خبر می‌دهد که یک‌هزار و ۵۰۰ صندلی خواهد داشت.
علی بابایی سپس با اشاره به طرح مصوب برای این محدوده اظهار می‌کند: «سردرِ ساختمان در محل سالن خانه‌شهر دیده شده و قرار بوده «دو، سه دهنه» از این سالن تخریب بشود تا ساختمان استانداری تکمیل بشود». وی می‌افزاید: «در این‌باره در دفتر آقای سیف‌الهی با حضور تعدادی اعضای شورا جلسه‌ای داشتیم. آنجا پذیرفتند این اتفاق بیفتد اما وقتی مساله در صحن علنی شورای شهر مطرح شد، اعضا تصور کردند کل ساختمان قرار است خراب بشود؛ به همین دلیل برخی اعضای شورا مخالفت کردند. موضوع فعلا همین‌طور مانده است».
وی در پاسخ به استقامت در خصوص نامهای که از استانداری به شهرداری ارسال شده نیز توضیحاتی می‌دهد و می‌گوید: «اخیرا یک نامه به ما نوشته شده که در آن به صورت‌جلسه‌ی قبلی اشاره شده که که برای ساختمان مرکز همایش‌ها استانداری باید پولی می‌گذاشت. در نامهای که استانداری داده، نوشته شده؛ در صورتی شهرداری و شورا ظرف ۲۰ روز آینده اقدامات مورد نیاز را انجام بدهد، ما آمادگی داریم چهار میلیارد برای شروع به کار سالن همایش‌ها بپردازیم. نقشه‌های این ساختمان هم آماده شده است».
بابایی با بیان این‌که بنده به عنوان شهردار کرمان در این خصوص تحت فشار نبوده‌ام، اظهار می‌کند: «متاسفانه گاهی اوقات روزنامه‌ها هرکدام برداشت خود را می‌‌نویسند. در جلسه‌ی یکشنبه‌ی گذشته‌ی شورای شهر، این موضوع به‌طور کامل مطرح نشد. آقای مویدی (نایب رییس شورا) داشت نامه را می‌خواند که برخی اعضا جلسه را ترک کردند و نشست عمومی از رسمیت افتاد». او می‌گوید: «احتمالا در نشست عمومی یکشنبه‌ی این هفته در شورای شهر، برای خانه شهر تصمیمی گرفته خواهد
شد».
شهردار کرمان همچنین قول می‌دهد که به‌زودی هم نامه‌ی استانداری و هم مکاتبات پیشین و مصوبه‌ی کمیسیون ماده پنج را در اختیارم بگذارد.
فراخوان برای ثبت ملی خانه شهر
تالاری که یک عمر «خانه شهر» بود اکنون «سوله» خطاب می‌شود و بود و نبود آن به تصمیم شورای شهر و شهرداری گره خورده است.
یکی از اعضای گروه نجات خانه‌شهر، همین الان در تلگرام نوشت؛ «خانه شهر قابلیت ثبت در فهرست آثار ملی کشور را دارد و درصورت درخواست جمعی از مردم شهر می‌توان آن را به ثبت رساند. آقای دکتر طالبیان؛ معاون میراث فرهنگی کشور روز یکشنبه ساعت ۹ صبح در سالن اجتماعات اتاق کرمان (محل برگزاری کنگره معماری و شهرسازی) حضور و سخنرانی دارند. اگر دوستان پیشنهاد تسریع در ثبت ملی خانه شهر را دارند، می‌توانند به ایشان مراجعه کنند».
