گفتارنو/ گروه اقتصاد: «بازار پسته امسال شروع خوبی نداشت» این را کشاورزان میگفتند. موضع صادرکنندههایی که همیشه دم از قیمتهای جهانی میزدند، اما این بار متفاوت از گذشته بود، چرا که قیمت پسته آمریکا جای هیچ بهانهجویی را در این خصوص نگذاشته بود.
چه اینکه امسال این ایرانیها بودند که قیمت جهانی پسته را شکستند و پسته را تا کیلویی 3 دلار پایینتر از آمریکایی ها عرضه کردند و چوب حراج به این سرمایهی ملی زدند، بعد هم انگشت اتهام به سمت کشاورزان و بانکها دراز کردند که چرا کشاورزان زیاد عرضه میکنند و چرا بانکها تسهیلات نمیدهند.
صادرکنندگان اما خوب میدانستند که کشاورزان ناگزیرند که پستهشان را برای تامین بخشی از هزینههایشان که به بعد از پستهها موکول کردهاند، بفروشند. از طرفی با قوت گرفتن احتمال لغو تحریمها، احتمال پایین آمدن قیمت دلار و ارزان شدن قیمت پسته را هم میدادند. پس پسته بیشتر از همیشه عرضه شد.
اما بانکها؛ اگر چه بانک مرکزی سیاستهای انقباضی در پیش گرفته بود، اما تامین نقدینگی با نرخهای بالای 25 درصد همچنان میسر بود؛ اما برای خوشحسابهایی که معوقهی بانکی نداشتند. صادرکنندگان اما همواره تاکید دارند که مگر با این نرخ بهره، صادرات صرف میکند و بر اعطای تهسیلات ارزی تاکید داشتند، هر چند که خودشان هم میدانستند که تسهیلات ارزی در کار نخواهد بود.
محسن جلالپور که در اتاق ایران کرسی دارد و صدای کرمان در پایتخت پر هیاهو است، وعده داد که اختصاص تسهیلات ارزی به پسته را پیگیری کند، اما توفیقی به دست نیاورد. مدیرعامل بانک ملی ایران هم که به کرمان سفر کرده بود، آب پاکی را روی دست پستهایها ریخت و گفت: ارز نداریم که بدهیم.
در روزهایی که پسته آنقدر عرضه میشد که برخی صادرکنندگان حتی در انبارهایشان جا برای نگهداری پسته نداشتند، «خانه کشاورز رفسنجان» وارد عمل شد و با توزیع تراکت در بین کشاورزان با تشریح وضعیت بازار، خواستار مدیریت عرضه از سوی کشاورزان شد؛ اقدامی که چندان کارگر نیفتاد تا پس از آن انجمن پسته ایران، مجبور شود بیست و دوم مهرماه اقدام به برگزاری یک نشست عمومی برای پسته کند با این امید که با ارایه تحلیل از وضعیت بازار به ثبات قیمتها کمک کند و مانع از روند رو به کاهش قیمتها شود. پیشبینیها حکایت از ان داشت که دو تا سه هفته پس از برگزاری این جلسه، شاهد آهنگ افزایشی قیمت پسته باشیم، اما چنین نشد.
برخی از تحلیلگران امید آن داشتند که با روی کار آمدن دولت یازدهم، تعاونی پسته رفسنجان با رمق و توان مضاعف به بازار برگردد و با قیمتگذاری که خواهد کرد، نبض بازار را بعد از چند سال مجددا به دست بگیرد، این پیشبینی هم درست از آن در نیامد و عملا تعاونی پسته رفسنجان در قیمتگذاری دنباله رو بازار شد و در بازار آن رفتاری را از خود نشان داد که پیش از این تعاونی پسته سیرجان بروز داده بود.
در کنار همهی ناکامی صنعت پسته ایران در مدیریت قیمت در بازارهای بینالمللی باید بحران هنگ کنگ را هم اضافه کرد. اتفاقی که اسدالله عسگراولادی را به کرمان کشاند، بلکه غائله را مدیریت کند.
عسگراولادی در کرمان برای صادرکنندهها خط و نشان کشید و یادآور شد که هنوز حکم امام(ره) را در جیب دارد و اگر خودشان را اصلاح نکنند، انها را تحویل دادستانی خواهد داد. این تهدید عسگراولادی متوجه صادرکنندگانی بود که در بازار چین قیمت شکنی و به زعم او آشغال به چین صادر میکردند. عسگراولادی که به قول خودش یک روز را در هنگ کنگ به بررسی محمولههای پسته ایرانی اختصاص داده بود، بانگ برآورد که خجالت زده شده است.
پاسخ صادرکنندهها روشن بود: چینیها دبه میکنند. از طرفی ما این طرف بدهی داریم، مجبوریم ارزانتر بفروشیم. نقدینگی تامین شود تا قیمت پسته پایین نیاید.
تامین نقدینگی حداقل در ایران راهکار کوتاه مدتی نیست، حداقل برای صنعت پسته نیست. همین مساله صادرکنندگان را به سمت گزینهی دیگر روی میز برد؛ توافق بر سر قیمت و همپیمان شدن برای حفظ قیمت پسته. اگر چه خیلیها چندان دلخوش به این هم پیمانی نبودند و خاطرهی خوشی از این دست توافقات نداشتند، اما با نزدیکتر شدن عید چینیها، غائلهی هنگکنک جمع شد.
در روزهایی که گروهی از کارشناسان به استناد تجربیات گذشته میگویند سالهایی که پسته زیاد داریم، اگر اول سال پسته ارزان شود، آخر سال پسته کم میآید، قیمت دلار رو به افزایش نهاد و این یعنی افزایش قیمت پسته. تا انجا که بنا بر اعلام سایت رسمی سیدمحمود ابطحی در 4 دی ماه، در بازار رفسنجان پسته فندقی خندان با اونس 30-32 از 28هزار تا 28هزارو500 تومان و فندقی دهن بست حدود 25هزارو500 تومان معامله شد. این در حالی است که در هفته مشابه سال گذشته فندقی خندان 26هزار و500 و دهن بست 24هزار تومان معامله میشد.
به هر روی، با افزایش قیمت دلار، نگرانی برای قیمت شکنی ایرانیها در بازارهایی نظیر اروپا هم افزایش یافته است. حال پرسش این است که چرا صادرکنندگان پسته ایرانی قیمت شکنی میکنند؟