توسعه و پوپولیسم

از توسعه تعریف‌های مختلفی وجود دارد زنده‌یاد دکتر حسین عظیمی که عمرش را با دغدغه توسعه ایران سپری کرد با تجمیع تعاریف مختلف توسعه را به معنای بازسازی جامعه بر اساس اندیشه‌ها و بصیرت‌های تازه دوران مدرن می‌داند و ازنظر وی اندیشه‌ها و بصیرت‌های مدرن شامل علم باوری و انسان باوری و آینده باوری می‌شود از همین منظر هدف توسعه بهبود زندگی بشر در تمام ابعاد مادی و معنوی و فردی و اجتماعی است. گفتنی است علاوه بر مؤلفه‌های سه‌گانه‌ فوق که به‌عنوان شرایط لازم برای اجرای توسعه و بازسازی جامعه برشمرده‌اند موارد مختلف دیگری هم می‌توانیم اضافه کنیم اما از آنجایی روی این مؤلفه اجماع بیشتری وجود دارد لذا همین مقدار برای نشان دادن تقابل توسعه و پوپولیسم در این بحث مختصر کفایت می‌کند. متأسفانه پوپولیسم و پوپولیست‌ها واجد خصلت‌های بیمارگونه‌ای هستند که با معیارهای فوق آشکارا در تباین و درنتیجه با روند آنچه توسعه پایدار نامیده می‌شود در تعارض است.

1- پوپولیست‌ها نشان دادند مرجعیت علم و دانش را به جد نمی‌گیرند و به نخبگان و ایده پردازان به بهانه مهربانی و دلسوزی برای توده‌ها بی‌اعتنایی و بی‌احترامی می‌کنند؛ و حتی علوم پیچیده را به سطح کودکانه همراه با اختراع و اکتشاف در منازل تنزل می‌دهند و از گفتن آن از میز خطابه‌های عمومی در انظار جهانی ابایی ندارند.

2- پوپولیست‌ها گرچه مدام از مردم حرف اما به رای مردم می اندیشند و از مجموع نیازهای انسان و حقوق همه‌جانبه شهروندی فقط به کمک‌های اندک اقتصادی تأکیددارند.

3- پوپولیست به آینده و برنامه درازمدت بی‌توجه‌اند حتی تا جایی پیش می‌روند که سازمان‌های برنامه‌ریزی را باعجله و افتخار منحل می‌کنند.

4- پوپولیست‌ها رضایت کوتاه‌مدت مردم را بر منافع دراز آنان ترجیح می‌دهد و البته در این رضایت کوتاه‌مدت نفع شخصی خود را می‌جویند حاصل کلام اینکه پوپولیست یک بیماری است و معمولاً سیاستمداران به آن مبتلا می‌شوند و هیچ سیاستمداری نیست که حداقل در فرایند مبارزات انتخاباتی کاملاً از این بلیه مبرا باشد. اما اگر به‌صورت یک‌رویه و روش برای اداره جامعه نهادینه شود مانع رشد و توسعه است و برای اثبات این ادعا خوب است به سرنوشت و وضعیت تأسف‌بار و مصیبت‌زده کشور و دولت ونزوئلا که روزگاری نه‌چندان دور الگو و موردعلاقه عاطفی دولت‌مردان ما بود همچنین کره شمالی که در آتش پوپولیسم می‌سوزند بنگریم که عنقریب که این آتش با ادامه سیاست‌های دولت احمدی نژاد که نوعی از پوپولیسم ایرانی بود دامان ما را نیز بگیرد که بهر حال خطر رفع شد و این امتیاز از آن مردم است در انتخابات اخیر به این‌گونه پوپولیسم تا حد زیادی جواب رد دادند. اما درعین‌حال باید بپذیریم خطر عود این بیماری همیشه وجود دارد و راه مقابله با آن نیز تشدید و تسریع فرایند توسعه در ابعاد فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی و سیاسی و آموزشی و اجرای عدالت و مبارزه با فساد همراه با دولت پاسخگو و کارآمد و تقویت جامعه مدنی و تحزب و بالندگی رسانه‌های جمعی به‌عنوان الزامات و کارگزاران توسعه همه توسعه پایدار با رعایت حقوق آیندگان است