پاسارگاد نوشت:
در دههی اخیر روی هر میز جلوی مبلی یا میز ناهارخوری یک رومیزی چینی جا خوش کرده بود. پته از اعتبار افتاده بود. مادران دیگر برای جهیزیه دخترانشان تدارک پته نمیدیدند. به جایش روبالشتی و رومیزی چینی میخریدند و برای پشتی هم از پشتیهای ماشینی استفاده میکردند.
اما این یکی، دو سال گذشته بازار پته دوباره رونق پیدا کرده است و یکی از نشانههای بارز آن آغاز بکار پتهفروشیها در سیرجان است. پتهدوزهای سیرجانی که برای خرید عریض و نخ باید تا کرمان میرفتند، حالا میتوانند عریضهایی در رنگهای مختلف در همین سیرجان پیدا کنند و بخرند.
یکی از فروشندگان پته میگوید: «در سالهای اخیر از هنر پتهدوزی در سیرجان استقبال زیادی صورت گرفته و هنری که رو به انزوا و فراموشی میرفت، یکباره جان گرفت و علاقمندان بسیاری پیدا کرد.»
بهگفتهی پورمعصومی دلیل این علاقهمندی وجود عریضهایی در رنگهای مختلف مشکی، سورمهای، سفید، فیروزهای، سبز، نارنجی، قرمز، صورتی و قهوهای است که به بازار آمده است و سلیقهی همهی مردم را تامین میکند. با آمدن رنگهای فانتزی در ۲۶ رنگ، پتههایی با ترکیب رنگهای بسیار زیبا بهوجود آمده است و این هنر از رکود درآورده است.
هر روز بر تعداد زنان و دختران علاقهمند به این هنر افزوده میشود، جالب است که به گفته برخی فروشندگان این هنر بین پسران ۷ تا ۱۴ ساله هم علاقهمندانی پیدا کرده است و آنها هم شروع به پتهدوزی کردهاند. طاهره مکیآبادی مدیر آموزشگاه رنگین کمان است. او در آموزشگاهش پته اصیل کرمانی آموزش میدهد. در پتهی کرمان از هشت رنگ اصلی استفاده میشود و رنگهای فانتزی در دوخت پتهی کرمان جایی ندارند.
مکیآبادی در مورد آموزش پته میگوید: «در آموزشگاه به هنرجویان مدرک فنیحرفه ای داده میشود. هنرجویان با این مدرک میتوانند از وامهای بانکی استفاده کنند. همچنین بیمه شوند.»
مکیآبادی تعداد شاگردانش را به طور متوسط هر ترم بین ۱۰ تا ۲۰ نفر اعلام میکند و میافزاید: «ما در آموزشگاه به دنبال این هستیم هنرجویان از راه دوخت پته کسب درآمد کنند، پس پته کرمان آموزش میدهیم که هم فروش خوبی دارد و هم در قیمت گذاری ارزش بیشتری مییابد.»
حلیمه هاشمی که چند سالی است به صورت حرفهای پته میدوزد، آزادی در انتخاب رنگ و عریض را سبب علاقه مردم میداند و معتقد است رنگآمیزی پته سلیقهای است و اجباری در کار نیست. هر کس می تواند آن رنگی را که دوست دارد بیشتر در پته استفاده کند. هاشمی علاقهی مشتریهایش که اغلب سیرجانی هستند، به رنگهای فانتزی بیشتر از رنگهای سنتی میداند و میگوید: «نظر مشتریها را دربارهی رنگها میپرسم. این کار سبب میشود مشتری از نتیجهی کار که تماما با سلیقهی او مطابقت دارد راضی باشد.»
هاشمی میافزاید: «پته مثل قالی دستباف است، هر چه از زمان دوخت پته بگذرد ارزش آن بیشتر میشود. پس خرید پته یک نوع سرمایهگذاری است. مشتری پته را میخرد چند سال استفاده میکند، بعد میتواند به قیمت بالا بفروشد.» بهگفتهی هاشمی این دیدگاه مردم روی صنعت پته بیتاثیر نبوده است و چون هر روز به قیمت پته افزوده میشود سبب علاقمندی به خرید و نگهداری پته شده است. هاشمی افزود: «فقط پته نیست مردم شروع به خرید گلیم، مس و قالی دستباف هم کرده اند. مردم دیگر نمیخواهند پولهایشان را دور بریزند. اجناس با کیفیت و مرغوب این روزها مورد توجه عامه مردم است.»
سمانه یک زن ۴۳ ساله است. او در مورد پتهدوزی میگوید: «پتهدوزی را از مادرم یاد گرفتم. اما از روزی که بچهدار شدم دیگر فرصت نکردم پته بدوزم. به پیشنهاد یکی از دوستانم که میگفت دوخت پته آرام بخش است، شروع به دوختن پته کردم. واقعا برایم لذت بخش بود. کارهای تکراری خانه آدم را کسل و افسرده میکند. اما پتهدوزی یک حس خوب به آدم میدهد. تمام که شود نتیجه کار آنقدر رضایت بخش است که علاقمند میشوی پته دوم را شروع کنی.»
از جمیله زن افغانستانی دربارهی اینکه این هنر را چگونه یاد گرفته است میپرسم: «قبل از اینکه به سیرجان بیاییم، در رفسنجان زندگی میکردیم. آنجا خانمهای همسایه به ما پتهدوزی یاد دادند. من سوزندوزی که نوعی هنر افغانستان است را بلد بودم. برای همین پتهدوزی را سریع یاد گرفتم و دستم هم تند است. این باعث میشود که پته را در زمان کمتری بدوزم.»
از رویا که برای سفارش پته پیش جمیله آمده است میپرسم چرا جمیله را انتخاب کرده است و به پتهدوزهای سیرجانی سفارش نداده است؟ رویا میگوید: «من پتههای رومیزی، رواپنی و پرده را به پتهدوزهای سیرجانی سفارش دادهام.
اما پتههای روبالشتی را به جمیله سفارش میدهم. چون جمیله خیلی ارزان میدوزد. در ضمن چون از بالشت زیاد استفاده میشود در نتیجه پتهای که روی آن گرفته میشود هم زیاد شسته میشود و زودتر خراب میشود. نمیخواهم پول زیادی برای این نوع پتهها خرج کنم. جمیله هم خوب میدوزد و هم ارزان، پس مقرون به صرفه است.»
جمیله علت ارزان دوختنش را تعداد کم مشتری میداند و میگوید: «ارزان میدوزم تا مشتریهایم زیاد شود. البته دوخت من با دوخت سیرجانیها فرق میکند. من تا حدودی شبیه سوزندوزی افغانستان میدوزم.»
جمیله امیدوار است وقتی به افغانستان بازگشت بین مردم خودش مشتریهای زیادی برای خرید پته پیدا کند و این یک شغل پردرآمدی برایش باشد.» بازدید از مغازههای پتهدوزی ممکن است هر شهروندی را وسوسه کند تا پتهدوزی را شروع کند. به قول «یزدیزاده» صاحب یکی از این مغازههای پته فروشی، وقتی پتهها را میبینی دلکندن از آنها کار سختی است.