تعداد قابل توجهی از شهروندان معلول تحت پوشش بهزیستی هستند و ماهانه مستمری دریافت می‌کنند. این مستمری هر چند در ماه‌های اخیر افزایش یافته، اما بیش از آنکه پول ماهانه اهمیت داشته باشد توانمند کردن معلولان مهم است. زمینه‌سازی برای تحصیل از جمله مواردی است که می‌تواند به توانمند شدن معلولان بینجامد.
تحصیل در دانشگاه برای معلولان رایگان شد. رئیس سازمان بهزیستی در تشریح لایحه حمایت از حقوق معلولان این خبر را اعلام کرده است. آن‌طور که انوشیروان محسنی بندپی می‌گوید علاوه بر این، تسهیلات دیگری هم برای معلولان در نظر گرفته شده است. تعداد قابل توجهی از شهروندان معلول تحت پوشش بهزیستی هستند و ماهانه مستمری دریافت می‌کنند. این مستمری هر چند در ماه‌های اخیر افزایش یافته، اما بیش از آنکه پول ماهانه اهمیت داشته باشد توانمند کردن معلولان مهم است. زمینه‌سازی برای تحصیل از جمله مواردی است که می‌تواند به توانمند شدن معلولان بینجامد.
بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی، 15درصد افراد هر جامعه معلول هستند که این آمار در ایران به بیش از 15میلیون نفر می‌رسد که سه‌درصد از این افراد دارای معلولیت‌های بسیار شدید هستند. 35درصد از معلولان را زنان و 65درصد را مردان تشکیل می‌دهند. هم‌اکنون یک‌میلیون و 300هزار نفر دارای معلولیت در کشور در سامانه بهزیستی شناسایی شده‌اند. در سال‌های اخیر ایران نیز همچون بسیاری از کشورها شاهد تحولاتی درباره حمایت از حقوق معلولان بوده است، در سال 1383 قانون جامع حمایت از حقوق معلولان در ایران تصویب شد و در سال 1388 ایران از طریق الحاق، به کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت پیوست. واژه معلول و معلولیت در سیر تاریخی خود از منظر نگرشی تمام منفی، وضعیت حذف فیزیکی و نگهداری در نهان‌خانه‌ها، شهروندی درجه سه و سربازی جامعه را با شهروند درجه یک دارای حقوق متوفی و مولد و اثرگذار عوض کرده است. قواعد و قوانین بین‌المللی، منطقه‌ای و ملی تعهداتی متقن و الزام‌آور برای رسمیت حقوق افراد دارای معلولیت و تحقق جایگاه و نقش فعال و اثربخش آنها ایجاد کرده است، معلولان با نگرش واقع بینانه، معلولیت و پیامدهای ناشی از آن را پذیرفته‌اند.
لایحه حمایت از حقوق معلولان
رئیس سازمان بهزیستی کشور با اشاره به تصویب لایحه حمایت از حقوق معلولان در هفته‌های اخیر در مجلس گفت: بر اساس این لایحه، آموزش عالی در واحدهای آموزشی وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، علوم، بهداشت و دیگر دستگاه‌های دولتی و نیز دانشگاه آزاد رایگان است. انوشیروان محسنی بندپی در تشریح این لایحه افزود: لایحه حمایت از حقوق معلولان در 35 ماده به مجلس ارائه شده بود و بخش‌های اصلی این لایحه را مناسب‌سازی معابر عمومی و سهولت تردد معلولان، امور فرهنگی، هنری و آموزشی و ورزشی معلولان، کارآفرینی و اشتغال، تسهیلات مسکن، فرهنگسازی و ارتقای آگاهی‌های عمومی، حمایت‌های قضائی و تسهیلات مالیاتی، حمایت‌های اداری و استخدامی، مساله تحصیل معلولان و موضوع بیمه آنها تشکیل می‌دهد. او ادامه داد: در موضوع تحصیل معلولان با تصویب ماده‌ای از این لایحه در مجلس، آموزش عالی در واحدهای آموزشی وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، علوم، بهداشت و دیگر دستگاه‌های دولتی، دانشگاه آزاد و سایر مراکز آموزش عالی غیردولتی برای معلولان رایگان است.
رئیس سازمان بهزیستی افزود: در موضوع مناسب‌سازی نیز مجلس، شهرداری و دهیاری‌ها را مکلف کرده که صدور پایان کار را مشروط به رعایت ضوابط دسترس‌پذیری ساختمان‌ها برای معلولان کند. محسنی بندپی خاطرنشان کرد: قانون مکلف کرد به کسانی که معلولیت شدید دارند، حقوقی معادل حداقل قانون کار را در نظر بگیرد و دستگاه‌ها مکلف‌اند ساعات کار روزانه شاغلان دارای معلولیت‌های شدید و خیلی شدید را هفته‌ای 10 ساعت کاهش دهند. او افزود: قراردادن خدمات توانبخشی در بسته تعهدات بیمه پایه، شفافیت در اشتغال معلولان، الزام و تکلیف به برقراری حق پرستاری برای معلولان دارای معلولیت شدید، تشکیل شورای عالی معلولان به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور و پنج نفر از تشکل‌های مردم نهاد معلولان از دیگر بخش‌های این لایحه است که نمایندگان مجلس آن را تصویب کردند.
او تصریح کرد: در ماده‌ای از این لایحه که به تصویب مجلس رسیده، در چارچوب مقررات و قوانین، وزارت کار مکلف است، در قالب اعتبارات مصوب سازمان، صندوق حمایت از فرصت‌های شغلی افراد دارای معلولیت تحت پوشش را ایجاد و اساسنامه آن را سه ماه پس از ابلاغ این قانون تهیه و برای تصویب به هیات وزیران ارسال کند. رئیس سازمان بهزیستی کشور گفت: یکی از گام‌های مهم در قانون حمایت از حقوق معلولان، ماده‌ای تشویقی است که با اجرائی شدن آن شاهد رفع برخی از مشکلات جامعه معلولان خواهیم بود. به گزارش ایرنا، محسنی بندپی در تشریح این ماده افزود: صد‌درصد هزینه‌های اشخاص حقیقی و حقوقی برای احداث، تجهیز، توسعه و مناسب‌سازی تمام مراکز توانبخشی، نگهداری و مراقبتی، حرفه‌آموزی، آموزشی، کارآفرینی، رفاهی و مسکن مورد نیاز افراد دارای معلولیت با تایید سازمان به‌عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی محسوب می‌شود.
قانون حمایت ازمعلولان مناسب است
یک فعال حقوق معلولان درباره کم‌وکیف لایحه حمایت از معلولان به خبرنگار «آرمان» می‌گوید: درباره تحصیل رایگان افراد معلول در این لایحه از سوی مسئولان امر اخبار متعدد به گوش می‌رسد، اما باید تاکید کرد که اتفاق جدیدی رخ نداده است. سهیل معینی می‌افزاید: تحصیل رایگان برای معلولان در قانون جامع نیز بود و در لایحه حمایت از معلولان این مقوله ابلاغ شده است. همچنین قرار است چگونگی پوشش رایگان آموزش برای معلولان بر اساس آیین نامه مشخص شود. به‌گفته او امید است در نگارش آیین‌نامه مشکلات موجود برطرف شده و افراد معلول با کمترین مشکل در آموزش عالی تحت تعلیم قرار بگیرند.
این فعال حقوق معلولان تاکید می‌کند: در گذشته نیز دانشجویان دارای معلولیت می‌توانستند از امکانات رایگان برای تحصیل استفاده کنند، طبیعتا با تنظیم آیین‌نامه دانشجویان معلول به سهولت تحت پوشش قرار می‌گیرند. معینی می‌افزاید: از سوی دولت تحصیل رایگان برای معلولان به شکل لایحه تنظیم شده و در تامین منابع اعتباری نیز اقدامات موثر لحاظ می‌شود. به‌گفته او برای مثال هم‌اکنون برای افراد معلول تمامی هزینه‌های در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری رایگان نیست، بلکه هزینه تحصیل برای برخی افراد شامل مددکاری می‌شود؛ یعنی معلول در صورت عدم تمکن مالی می‌تواند از خدمات رایگان برای تحصیل بهره‌مند شود.
امیدواریم در تنظیم آیین‌نامه این نارسایی‌ها برطرف شود. این فعال حقوق معلولان درباره لایحه حمایت از معلولان می‌گوید: هر یک از معلولان در این زمینه نظرات متفاوتی دارند. برای مثال بنده پنج سال بر روی این لایحه کار کرده و از 60درصد آن رضایت دارم. البته این قانون برای معلولان جامعه مناسب و راهگشا است، اما انتظار می‌رفت برخی از مسائل نیز در آن گنجانده شود که چنین مساله‌ای محقق نشد. معینی تاکید می‌کند: دولت این لایحه را به شکل قانون آورده و مسئول اجرای آن است. او در پاسخ به سوالی که این لایحه به چه میزان در افزایش استقلال و اشتغال معلولان تاثیرگذار است؟ می‌افزاید: بزرگ‌ترین ویژگی قانون مذکور این است که علاوه بر دستاوردهای قانون جامع حقوق معلولان در بعد اشتغال همچون سهمیه سه‌درصد استخدام در مراکز دولتی و حمایت از ایجاد اشتغال و خود اشتغالی در بسته حمایتی قانون حمایت از معلولان توسعه یافته است.
همچنین تلاش بر این است که از سوی معلولان بخش خصوصی و بخش تعاونی شرکت‌هایی تاسیس شود و بتوان از تسهیلات گسترده آن استفاده کرد. به‌گفته او پیش از این نیز بیمه حق کارفرمایی از یارانه تحت عنوان حق جبران کارایی برای افراد معلول اختصاص می‌یافت و کارفرما 30 تا 50درصد حقوق افراد معلول را از سازمان بهزیستی اخذ می‌کرد. این فعال حقوق معلولان می‌گوید: این قانون بسته حمایتی مناسبی است. البته کم‌وکیف این قضیه به چگونگی اجرای این قانون در عمل بستگی دارد. بی‌شک با اجرای مناسب این قانون شاهد تغییرات مثبت در زندگی افراد معلول هستیم.
آرمان
