یادداشتی از محمدرضا نژادحیدری؛
يکي از مهمترين چالشهاي ايران امروز که در شمار چالشهاي عمده کشورهاي توسعه نيافته نيز دسته بندي ميشود «فقدان فرهنگ باوقار سياسي» است.
محمدرضا نژادحیدری:
اگر بخواهيم يکي از ضعفهاي عمده فضاي سياسي کشور را نام ببريم روي چه موضوعي دست خواهيم گذاشت؟
کدامين چالش را به عنوان اصلي ترين ضعف در عرصه سياست داخلي انتخاب خواهيم کرد. بدون ترديد ميتوان فهرستي از نارسايي هاي فضاي سياسي امروز ايران را تهيه کرد. از مشکلات کوچک و بزرگي که بحث پيرامون هرکدام زمان فراوان نياز دارد.
يکي از مهمترين چالشهاي ايران امروز که در شمار چالشهاي عمده کشورهاي توسعه نيافته نيز دسته بندي ميشود «فقدان فرهنگ باوقار سياسي» است.
کافي است اندکي خبرهاي سياسي کشور را مطالعه کنيد؛ يا صحنه استيضاح وزير کار را مرور کنيد؛ يا مناظرههاي انتخاباتي سالهاي گذشته را به خاطر بياوريد. در همه آنها با صحنه ها و سخنهايي مواجه ميشويد که انسان از تکرار و نقل آن نيز شرمگين ميشود؛
به راستي چرا در ميدان سياست دريده گويي شجاعت، پرده دري جسارت و هتاکي فضيلت برشمرده ميشود. گذر از مرزهاي اخلاق در کنشهاي سياسي براي سياستمداران درصورتيکه حتي مورد استقبال جامعه نيز قرار بگيرد خسران و آفت بزرگي است.
واقعيت اين است تا زماني که «فرهنگ باوقار رفتار سياسي» را آموزش نبينيم امکان حل تعارضات داخلي را به دست نخواهيم آورد. آنچه امروز صحنه سياست را براي بسياري از فرهيختگان و نخبگان ما غيرقابل تحمل کرده است؛
آنچه باعث شده است تا منافع ملي بر منافع جناحي و سياسي تقدم و رجحان پيدا کند؛ آنچه باعث شده که رقابتهاي سياسي تا سالها پس از انتخابات ادامه داشته باشد؛ آنچه باعث شده است تا بخشي از اقليت بخواهند با کارشکني در کار پيروز انتخابات از مردم انتقام بگيرند و به تعبير از مرحوم آيت الله هاشمي رفسنجاني «در نان مردم خرده شيشه بريزند» برميگردد به «فرهنگ سياسي» کنشگران سياسي.
اما «فرهنگ سياسي» براي رسيدن به «وقار» چه مسيري را بايد طي کند؟ شوربختانه بايد گفت برخلاف هر رفتار حرفهاي که نيازمند نهاد است، عدهاي فعاليت سياسياي را ميپسندند که «نهادمند» نباشد. درحاليکه امروز اکثريت قريب به اتفاق علماي سياست تحزب را يکي از بسترهاي مؤثر توسعه پايدار برمي شمارند؛ عده اي همچنان تلاش ميکنند تا در ساختارهاي غيررسمي کنش سياسي را دنبال کنند.
فعاليت در چارچوب نهادهاي غيررسمي بارفتارهاي غيرمسئولانه همراه است. رفتاري که نظارت گريز، زيرزميني و باندي است. دقيقه نقطه مقابل تحزب و فعاليت رسمي و آشکار سياسي. آنچه در ماجراي اخير «فيضيه» رخ داد و شعارنوشته هايي با مضمون تهديد رئيس جمهور و شخص دوم کشور برافراشته شد نمونه عيني از فقدان فرهنگ باوقار سياسي است. اگرچه ميتوان آبشخور سياسي اين جريان سياسي را شناخت اما به دليل اينکه هيچ حزب رسمي اين رفتار را پشتيباني نکرده است و افراد حاضر کمترين ميزان فعاليت حرفهاي سياسي را داشتها ند جامعه را دچار التهاب کرده است.
منتقدان که ممکن است داراي دغدغه هاي شرافتمندانهاي هم باشند اما مسير را به اشتباه انتخاب کرده اند. آنها اگر دلسوزند و به فعاليت سياسي دلبستگي دارند بايد براي حفظ منافع ملي بايستي حزب تشکيل دهند، نشست برگزار کنند، بيانيه بدهند و نشريه و سايت راه بيندازند يا به احزاب موجود و همسو با خود بپيوندند.
اين روزها برخي کنشگران سياسي بهجاي آنکه راه و چاه فعاليت سياسي را در احزاب آموزش ببينند و با کسب تجربه و آزمون خطا به فرهنگ باوقار سياسي دست پيدا کنند در پستوها و محافل به کنشگري ميپردازند.
ديرزماني بود که تحزب و فعاليت حزبي به تفرقه و دودستگي تعبير ميشد؛ اما واقعيت اين است که تشکل پذيري در سياست رفتار مسئولانه و باوقار را به همراه دارد؛ هرقدر «فعاليت سياسي متشکل» افزايش پيدا کند؛ عقلانيت سياسي توسعه مييابد؛ التهابات سياسي کاهش مييابد و زمينه براي گفتوگو افزايش خواهد يافت. گفت وگو ميوه عقلانيت و ريشه عقلانيت در فرهنگ باوقار سياسي است. فرهنگ باوقار سياسي نيز در خاک «تحزب» و رفتار مسئولانه و خردورزانه سياسي ميرويد. ازاينرو براي آنها که به منافع ملي ميانديشند از همين امروز بايد فعاليت حزبي را آغاز کنند چرا که فردا دير است.
