چالش های فرش دستباف کرمان
اين روزها ديگر خبري از راسته فرش فروشان و قالي هاي پا خور نيست، هستند عده اي که کم و بيش در اين بازار فعالند اما ديگر فعاليت ورونق سابق را ندارند، اين را با قدم زدن در خيابان ناصريه مي شود فهميد. خريداران و رهگذاران اين بازار معتقدند کيفيت فرش کرمان، نسبت به ساليان گذشته پايين آمده است، طرح ها و نقش ها هم ثابت و مربوط به دهه هاي گذشته است و هم خواني و هماهنگي لازم با دکوراسيان و چيدمان منازل نوعروسان امروزي را ندارد.
گفتارنو/گروه جامعه
محمود يظهري يکي فروشندگان فرش دستباف در خيابان ناصريه به خبرنگار ما مي گويد: کيفيت فرش نسبت به ساليان قبل افزايش يافته است،ولي تعداد بافندگان و فعالان اين حوزه به شدت کاهش يافته است.
محمود يظهري، که از توليدکنندگان فرش دستباف کرمان است، از شايعات مطرح شده در رابطه با کيفيت پايين فرش هاي بافندگان تک باف استان ابراز بي اطلاعي مي کند و مي گويد: تعدادي هستند که اصلا بافنده نيستند و فقط به خاطر اينکه بيمه باشند مي گويند ما بافنده هستيم و جوري مي بافند که تنها بيمه شان رد شود، نمي توان اين ها را به عنوان بافنده حساب کرد چرا که بافنده کسي است که از اين راه امرار معاش کند.
او در ادامه مي گويد: ما خودمان بافنده داريم و مشتري هايي داريم که نخ و ريس را از ما مي گيرند و پس از بافت به ما مي فروشند.
يظهري در پاسخ به ادعاهاي مطرح شده در رابطه با استفاده از پشم هاي دباغي شده خميني شهر در قالي و فرش هاي دستباف کرماني مي گويد: کساني که در بازار فرش فعال هستند از اين پشم ها استفاده نمي کنند چرا که پس از بافت قالي و مراجعه به بازار، با قيمت پايين قالي بافته شده و عدم خريد آن روبه رو مي شوند.
اين فعال حوزه فرش، در خصوص کيفيت ريس هاي کارخانه راور مي گويد: ريس هاي توليد شده در کارخانه راور کيفيت و رنگ هاي مناسبي دارند، اين کارخانه ريس را با 17 نوع رنگ و دو نوع نرمال و ريز به بازار عرضه مي کند.
او در خصوص کاهش کيفيت فرش راور مي گويد: کيفيت فرش هاي راور به شدت پايين آمده است اما درعوض زرند که بدترين فرش را مي بافت، الان کيفيت بهتري دارد.
يظهري که از کارشناسان فرش دستباف در سازمان کميته امداد و زندان کرمان است ، در خصوص علت کاهش کيفيت فرش دستباف در راور مي گويد: ان جا همه تک باف اند و فرشي را مي بافند که زود بافته شود تا بتوانند سريعترآن را بفروشند و امرار معاش کنند.
به اعتقاد او، فرش نقش سرام بازار چنداني در خارج از کرمان ندارد و خريداران ان تنها محدود به شهرستان هاي استان کرمان چون رفسنجان و سيرجان است. همچنين با توجه به پايين آمدن کيفيت بافت در راور، قالي هاي دست دوم اين نقش قيمت بالاتري نسبت به قالي هاي جديد دارند.
محمد ابوالهادي يکي از فروشندگان فرش دستباف در رفسنجان در رابطه با کيفيت فرش مي گويد: از نظر کيفيت ما هيچ حرفي براي گفتن در کشور نداريم، تا 3 سال پيش براي يک قالي سه در چهار حداقل 4 کيلو ريس براي هر متر مربع آن استفاده ميشد اما الان به 3.5 کيلو رسيده است.
محمد ابوالهادي، در ادامه مي گويد: الان چند نفر از اعضاي اتحاديه روي قالي سرام شهرستان راور ، نظارت مي کنند تا ببينند ريسي که در اين قالي استفاده مي شود چند لاست و چه کيفيتي دارد.
او علت کاهش کيفيت را عدم نظارت مي داند و معتقد است هيچ مرجعي براي نظارت فرش وجود ندارد و بافنده هر ريسي که بخواهد در فرش به کار مي برد.
« مغازه هاي کرمان از کثيفي و بي نظمي و . .. پر شده است. کناره فرش را که نگاه مي کني صد تا زدگي دارد ، مجبوري بخري و بعد به رفوگر بدهي ، تا درستش کند« اين جملات را ابوالهادي با نهايت تاسف ابراز مي کند و به کيفيت فرش در استان هاي ديگر چون کاشان و نائين و اصفهان اشاره مي کند.
در بخشي از سخنانش هم کنايه اي به عملکرد استانداري کرمان مي زند و مي گويد: ما روز به روز داريم عقب مي رويم، وقتي که استانداري ما دارد به اقايوني که قالي بدون گره مي بافند تنديس افتخار مي دهد و مي گويد اين ها خوبند،خوب ديگر مي شود همين .
اين اظهارات او در حالي مطرح مي شود که شماري از فعالان و کارشناسان حوزه فرش بي گره بافي يا همان کمان شيب را يک تکنيک بافندگي مي دانند.
او گلايه هايي نيز از توليد ريس در کرمان دارد، بنا بر گفته هاي او در کرمان تنها يک کارخانه ريسندگي فعال وجود دارد که آن هم مربوط به شهرستان راور است و متولي آن تنها يک نوع ريس توليد مي کند.
اين فعال بازار فرش رفسنجان معتقد است استفاده يک نوع ريس براي رج ها و جفت هاي مختلف قالي اعم از 80، 90 و 100 موجب مي شود تا بافندگان با کلفت تر کردن چله و کاهش ريس تا حدي کيفيت کار توليدي را کاهش دهند.
حسن آژيده مدير يکي از اتحاديه هاي توليد فرش دستباف در زرند معتقد است فرش دستباف در اين استان نسبت به ساليان گذشته کيفيت بهتري دارد و در رج هاي بالاتري بافته مي شود و تنها مشکل مربوط به افزايش قيمت مواد اوليه است.
بنابر گفته هاي آژيده، تورم و افزايش قيمت ها موجب گراني قيمت مواد اوليه فرش دستباف چون پشم و ريس شده است، اما در زرند نخ و پشم خوب مورد استفاده قرار مي گيرد و تعاوني ها بر عملکرد بافنده هاي خود نظارت دارند و مواد اوليه مناسبي را در اختيارشان قرار مي دهند.
براساس گفته هاي او پشم استفاده شده در زرند از سيرجان مي آيد و با رنگ هاي با کيفيت وارداتي رنگ آميزي مي شود و در اختيار بافندگان قرار مي گيرد؛همچنين توليد و بافت براساس نوع سفارش و نياز بازار انجام مي شود.
اگر چه او معتقد است کيفيت فرش دستباف کرمان نسبت به ساليان گذشته افزايش و تراکم بافت از 50 و 60 به 70 و حتي 100 نيز رسيده است اما در بخش هايي از صحبت هايش انتقاداتي بر کيفيت قالي هاي بافته شده در راور وارد کرده و مي گويد: در راور مواد اوليه نامرغوب استفاده مي شود، اين را مي شود از روي فرش هاي بافته شده در آن استان تشخيص داد ، حتي فرش فروشان کرمان نيز اين موضوع را تاييد مي کنند.
عطاالله شفيعي پور رئيس انجمن فرش دستباف شهري استان در اين رابطه مي گويد: کسي در اين زمينه کار نمي کند، در صنعت فرش کرمان شايد 7 الي 8 نفر فعال هستند، تنها يک جماعت بافنده اي داريم که اکثرا به صورت تک باف عمل مي کنند.
عطاالله شفيعي پور در ادامه مي گويد: 60 الي 70 درصد بافنده هاي ما تک باف اند، اين بافنده هاي تک باف که اکثرا هم بيمه هستند به کارفرما مراجعه نمي کنند و اطلاعات در زمينه توليد ندارند و توليداتي دارند که مناسب بازار امروز نيست.
شفيعي پور معنقد است که نمي شود گفت فرش کرمان کيفيت ندارد؛ بحث اصلي اين است که همين کيفتي هم که دارد توليد مي شود سنتي است. ما امروز تنوع طرح نداريم و براساس سلايق روز جلو نرفته ايم.
رئيس اتحاديه فرش دستباف شهري در بخشي از صحبت هايش مي گويد: در حال حاضر بافنده ها به دنبال کسب درآمد از کارشان نيستند، بلکه تنها به دنبال اين هستند که فرششان را به حدي برسانند که بيمه شان قطع نشود.
او در ادامه اذعان مي کند : کيفيت از دست رفته است، مخصوصا در جاهايي که بيمه خانگي هستند. متاسفانه بافندگان، فرشي را توليد مي کنند که تامين اجتماعي بخواهد نه فرشي که بازار بخواهد .
شفيعي پور در رابطه با سوال خبرنگار ما مبني بر شايعات مطرح شده در رابطه با پشم هاي نامرغوب در بازار کرمان مي گويد: بله الان هم هست، ببينيد متاسفانه مواد اوليه ما چند جور است. وقتي که يک بافنده براي خريد مواد اوليه خود به بازار قلعه کرمان مراجعه مي کند با چند جور پشم مواجه مي شود، فرضا براي توليد قالي يک جور پشم با قيمت کيلويي 20 هزار تومان و ديگري 40 هزار تومان در بازار وجود دارد و برخي از بافنده ها براي کاهش هزينه هاي خود مواد اوليه ارزانتر را خريداري مي کنند که خود اين موضوع بر روي کيفيت فرش تاثير گذار است.
او در رابطه با کيفيت پشم هاي ارزان قيمت مي گويد: اين پشم ها مربوط به پشم هاي دباغي شده خميني شهراست که پوک و نامرغوب است، براي توليد اين نوع از پشم ،پوست گوسفند را در آهک مي خوابانند واين خود موجب پوک شدن و کاهش کيفيت پشم مي شود.
شفيعي پور در رابطه با علت خريد نخ و ريس قالي دستباف از يزد مي گويد: در کرمان کارخانه ريسندگي وجود ندارد، توليد ريس در راور نيز سنتي است و کيفيت چنداني ندارد.
وي در ادامه مي گويد: بنده خود نيز از يزد نخ ميخرم، چرا که دراستان يزد به طور مرتب کار مي کنند ونظم کاريشان خوب است و قيمت مناسب تري دارند.
روح الله اسلامي رئيس اداره فرش کرمان مي گويد: کيفيت فرش کرمان بسيار مناسب است و تراکم بافت نيز نسبت به سابق افزايش يافته است .
روح الله اسلامي، اظهارات تعاوني و فروشندگان فرش دستباف در رابطه با کاهش توليد فرش دستباف در استان را تکذيب کرده و مي گويد: اين اصلا صحت ندارد، امار توليد ما نسبت به گذشته افزايش پيدا کرده و به 56 هزار متر مربع رسيده است.
او در رابطه با تعداد بافندگان استان کرمان مي گويد: تعداد بافندگان استان بيش از 60هزار نفر است که نسبت به سابق رشد داشته است اما تعداد بيمه شدگان کاهش يافته است.
اسلامي در ادامه مي گويد: تعداد بيمه شده هاي مادر سال 96 حدود 16هزار نفر بوده است اما متاسفانه اين تعداد در حال حاضر به 17 هزار نفر رسيده است.
اگر چه تاکيد اصلي رئيس اداره فرش استان بر افزايش کيفيت فرش دستباف نسبت به گذشته تاکيد دارد اما در بخشي از صحبت هايش به کيفيت پايين توليدات برخي از تک باف هاي استان اشاره مي کند و مي گويد: به هر حال يک تعدادي هم هستند که فقط به خاطر بيمه امده اند .مي گويند حدااقل يک قالي 70 در 90 مي بافيم و بيمه هم باشيم .
البته او کيفيت پايين برخي فرش هاي مربوط به تک باف هاي استان را مشکل نمي داند و مي گويد: چه اشکالي دارد که يک عده ادم مستضعف که قشر ضعيف جامعه ما هم هستند بيمه شوند و درمانشان رايگان شود و مشغول هم باشند. اين ها لطمه اي به فرش نمي زنند، اگر توليداتشان بي کيفيت هم باشد خب کسي از ان ها نمي خرد و مجبوراند ببافند و خودشان استفاده کنند و يا اينکه به همسايه اشان بفروشد .
منبع: صدای تاک
