نرخ بهره بانکي براي صنعت توجيه ندارد

گروه اقتصاد/مرضیه قاضی زاده

طی چند سال گذشته، بحث های زیادی پیرامون واحد ها ی فعال در شهرک های صنعتی کرمان مطرح شده است. از گوشه و کنار حرف های مبنی بر تعطیلی و یا نیمه فعالی درصد بالایی از واحدهای شهرک ها صنعتی کرمان شنیده می شود، بانکداران و فعالان بازار سرمایه نیز سوء مدیریت را عامل تعطیلی این واحد ها می دانندو گاهاً از دادن تسهیلات به این واحد ها خودداری می کنند. 

در ادامه پاسخ های مجید غفاری، مدیر عامل شرکت شهرک های صنعتی در پاسخ به خبرنگار ما را می خوانید.

گفته مي شود بيش از  50 درصد از واحدهاي صنعتي شهرک هاي صنعتي غير فعال اند و يا در معرض تعطيلي قرار دارند، اين ادعا تا چه اندازه صحت دارد؟

اين که واحد صنعتي در داخل شهرک هاي صنعتي تعطيل باشند مسئله  قابل کتماني نيست، در اين 20 سالي که من اينجا بودم هميشه اين قضيه وجود داشته و تعدادي از اين واحدها تعطيل مي شدند و نمي توانستند دوباره به چرخه توليد برگردند. 

واحدهايي هستند که با 100 درصد ظرفيتشان فعاليت مي کنند و واحدهايي هستند که  با 20 درصد ظرفيت خودتوليد مي کنند، اين قضيه اصلا قابل کتمان نيست. 

ببينيداز نظر ما  واحد تعطيل  واحدي است که به بهره برداري رسيده ، کارگرش را بيمه کرده و  بعد تعطيل شده است که از حدود هزارو 750 واحدصنعتي و صنفي  که ما در داخل شهرک ها داريم چيزي حدود 210 واحد  تعطيل هستند. يعني حدود 14 درصد از واحدهاي داخل شهرک هاي صنعتي تعطيل هستند که البته اين ميزان نسبت به نرخ متوسط کشوري کمتر است. 

ما به نوبه خود سعي کرديم تا هر سال 20 تا 30 تا از اين واحدها را به چرخه توليد برگردانيم حالا يا با تغيير مديريت يا با تغيير طرح ، با همکاران خود  در اتاق بازرگاني صحبت کرديم  تا بتوانيم مشکل تسهيلات بانکي شان را حل کنيم و تزريق مجددي برايشان داشته باشيم،  ولي نمي شود کتمان کرد که باز از آن  طرف يک تعدادي تعطيل ميشوند.

 دليل تعطيلي اين واحدها چه بوده است؟

دلايل مختلفي براي تعطيلي اين واحدها وجود داشته است، در يک زماني عارضه ها مشخص بود، ولي در اين مدت عارضه ها تغيير کرده، مثلا در گذشته علت تعطيلي؛ تامين منابع مالي ، عدم امکان تامين بازار، تغيير تکنولوژي و عدم بازسازي و نوسازي واحدهاي صنعتي والبته  مشکلات مديريتي به عنوان اصلي ترين دليل تعطيلي واحدهاي صنعتي بوده است، اين عوامل از گذشته بوده اند و در حال حاضر نيز ادامه دارند. 

 به طور کلي وضعيت واحدهاي موجود در شهرک صنعتي از نظر ميزان فعاليت به چه صورت است؟

واحدهايي که با 100 درصد توان کار مي کنند حدود 20 درصد هستند، واحدهايي که 50 درصد به بالا کار مي کنند 50 درصد هستندو 30 درصد اين واحدها نيز با ظرفيت زير 50 درصد کار مي کنند.  البته اين گزارش قبل از تلاطم هاي ايجاد شده در بازار و مربوط به 3 الي 4 ماه پيش است. 

 اين ادعا که مشکلات حال حاضر واحدها بيشتر مربوط به سوء مديريت است، تا چه اندازه صحت دارد؟

نمي شود ما بگوييم صرفا همه چيز سوء مديريت است، ببينيد ما واحدهايي داشتيم که داشتند توليد مي کردند اما با توجه به شرايط کنوني بازار نتوانستند  مواد اوليه خود را تامين کنند و با بحران مواجه شدند،واحد بزرگي داشتيم که به دليل اينکه ماده اوليه اش از اول سال تا کنون در بورس تامين نشده بود با بحران جدي روبه رو شده بود. نمي شودگفت سو مديريت براي همه اين ها بوده است اما سو مديريت بعضا دخيل بوده است.

 اما شبکه بانکي استان در پاسخ به اين سوال که چرا سرمايه در گردش در اختيار واحدهاي صنعتي قرارنمي دهيد، مي گويد اين واحدها سوء مديريت دارند! هيچ برآورد دقيقي داشته ايد که چند درصد از واحدهايي که نيمه فعال اند دچار عارضه سو مديريت هستند؟

ببينيد من يک بحثي را همين  اول مي گويم، صنعت و توليد ما،  با اين نرخ بهره بانکي مشکل دارد،  اگر يک واحد صنعتي متبحرترين مدير را هم داشته باشد شايد نتواند تسهيلات خود را پرداخت کند. يعني اين نرخ بهره بانکي،  به هيچ وجه توجيهي براي صنعت و توليد ندارد ، در هيچ کجاي دنيا هم چنين نرخ بهره اي از صنايع نمي گيرند. اين نرخ بهره18 درصدي  نه تنها کمکي به صنعت نکرده بلکه صنايع را بدهکارتر کرده است. 

اين نرخ بهره قطعا بايد پايين بيايد، بهتر است دولت معافيت و تسهيلاتي بگذارد، با اين نرخ بهره صنعت نمي تواند روي پاي خود  بايستد.  حالا ما بياييم با اين نرخ بهره پول را در اختيار يک واحد صنعتي قرار دهيم، با ان شرايط بازار و مشکلاتي که با ان روبه روست بعد بگوييم تو سوء مديريت داشتي و کارخانه ات تعطيل شده است.

البته نمي شود سوء مديريت را در اين قضيه کتمان کرد، از طرف  ديگر هم اگر بخواهيم از ديد بانک به اين قضيه نگاه کنيم، به هر حال بانک در يک پروژه اقتصادي مشارکت کرده و مي خواهد پولي که مي گذارد برگردد و تکليف بدهي هاي معوقش را مشخص کند.

عرض بنده اين است که اين سوء مديريت ، قطعا در تعدادي از واحدهايي که بانک مصادره کرده، وجود داشته است؛ شايدهم درصد بالايي بوده است.  اما نميشود اين را هم کتمان کرد که با اين سود تسهيلات هم شخص بايد خيلي تخصص داشته باشد تا بتواند گليمش را از آب بيرون بکشد.

ما اين مشکل را در واحدهاي صنعتي داريم که شخص مي خواهد مدير کارخانه باشد، مدير توليد باشد، مدير بازرگاني و حسابدار هم باشد و مسائل بانکي را هم خود حل کند؛خوب اين قضيه عملا شدني نيست و به ان سوء مديريت ذکر شده  مي رسيم. 

بعضا واحدهايي هم هستند که يک چارت مديريتي مشخصي دارند و براساس چارت خود برنامه ريزي دارند و بر طبق ان برنامه ريزي عمل مي کنند و قسط هاي خود را تحت هر شرايطي  مي پردازند. 

به هر حال براي اين موضوع، ما يک مرکز کسب و کار در شهرک صنعتي شماره 2 تشکيل داديم و مشاوريني از عرصه هاي  بيمه ، بانکي و مالياتي مستقر شدند تا در  قالب يک کلينيک صنعت، عارضه هاي اين بنگاه ها  را به رايگان شناسايي و مطابق آن به بنگاه ها دستور کار مي دهند تا بتوانند آن ها را به سوددهي برسانند. اين کار با همکاري بسيج مهندسين انجام مي شود.

 اين نوع عارضه يابي براي اولين بار در استان صورت گرفته است؟

بله در استان کرمان اولين بار هست که به اين شکل  عارضه يابي صورت مي گيرد،  البته قبلا هم با همکاري همکاران خود  در صنعت و معدن و اتاق بازرگاني به صورت  مقطعي کارهايي در اين زمينه  انجام داده ايم .ولي اينکه به صورت تشکيلاتي  باشد،  اولين بار است.

  اگر بخواهيم  نقش سوءمديريت را در تعطيلي و يا نيمه فعالي يک واحد توليدي  بسنجيم، به نظر شما سوء مديريت يک واحد توليدي تا چه اندازه مي تواند در عدم موفقيت يک بنگاه تاثير گذار باشد؟

اگر بخواهيم يک نگاه کلي به اين  قضيه بکنيم، خوب مي توانيم بگوييم که 100درصد سوء مديريت نقش داشته است. عواملي که باعث تعطيلي شده اند، فرضا؛عدم شناسايي  بازار مواد اوليه ، بازار فروش ، به روز نکردن تکنولوژي فروش، عدم به روزرساني سيستم منابع انساني و عدم برنامه ريزي براي پرداخت به موقع تسهيلات بوده است. 

اگر ما قيدهايي چون بالا بودن نرخ تسهيلات، جريمه هاي شايد کمرشکن مالياتي و ... را کنار بگذاريم و بخواهيم با يک نگاه کلي به اين قضيه نگاه کنيم ، بله در يک شرايط ثبات  100 درصد عامل عدم موفقيت و تعطيلي سوء مديريت بوده است ولي قطعا عوامل ديگر نيز در اين قضيه نقش داشته است. 

 بر طبق مصوبه دولت تامين زير ساخت هاي واحدهاي صنعتي بر عهده دولت گذاشته شده است. آيا در حال حاضر واحدهاي صنعتي واقع در شهرک هاي صنعتي از نظر تامين برق، آب و گاز هيچ گونه مشکلي دارند؟

ما در استان کرمان 43 شهرک و ناحيه صنعتي مصوب دولتي داريم، شايد بتوان گفت يکي از موفقيت هاي دولت روحاني اين بوده که بحث ايجادشهرک صنعتي از بخش  دولتي فاصله گرفت و گفت بخش خصوصي بيايد شهرک بسازد، که در اين زمينه در کرمان 4 شهرک صنعتي غيردولتي موفق به کسب جواز شده است. 

از اين 43شهرک، 41 شهرک به بهره برداري رسيده است. بنده با قاطعيت مي گويم، واحدهاي صنعتي داخل شهرک هاي صنعتي استان کرمان در حال حاضر مشکل تامين زيرساخت ندارند.

 ممکنه در اينده يک واحد بزرگ بيايد و احتياج به يک ميزان قابل توجهي برق داشته باشد که در توان شهرک نباشد که ما بايد قبل قرارداد با آن واحد، اقدام به برنامه ريزي کنيم ، کما اينکه در جيرفت هم  واحد بزرگي بود که تامين  برقش از توان شهرک خارج بود که در حال حاضر با آوردن يک شبکه  برق دو مگاواتي به داخل  آن شهرک، تا ده سال آينده هم واحدهاي کوچک و هم واحدهاي بزرگ  شهرک را تحت پوشش قرار مي دهد .

  پيش از اين مشکلات زيست محيطي بعضي از شهرک هاي صنعتي خبرساز شده بود ، از جمله بحث هاي مربوط به آلايندگي دو مجتمع ذوب آهن و نورد کرمان. موقعيت حال حاضر اين شرکت ها از نظر بحث آلايندگي به چه صورت  است؟ و اساسا در هنگام ايجاد شهرک هاي صنعتي و در طرح هاي اوليه شهرک ها تا چه اندازه  به بحث هاي زيست محيطي اهميت داده مي شود؟ به طور کلي چند شهرک صنعتي  در کرمان دچار مشکلات زيست محيطي هستند؟

ببينيد يک شهرک در زماني که مي خواهد تصويب شود،  حالا اگر مساحت ان بالاي 100 هکتار باشد، نياز دارد به يک گزارش زيست محيطي که يک مشاور مي آيد و اين گزارش را  تهيه مي کند. 

و در مقابل سازمان محيط زيست کشور و  الان با تفويض اختيار به استان ،در حضور  سازمان محيط زيست استان، از اين طرح دفاع شده و پس از ان مجوز ايجاد شهرک توسط  سازمان محيط زيست صادر مي شود. 

 در طراحي شهرک نيز يک زوم بندي انجام مي شود که براساس مواردي  چون نحوه استقرار صنايع کنار هم وغيره مي باشد. براساس اين زوم بندي  واحدهايي که مي توانند در شهرک مستقر شوند رده بندي مي شوند،  مثلا مي گويند از رده 1 تا 5 نهايتا مي توانند در ان شهرک مستقر شوند. 

 اما بحثي که  هست اين است که ،  هر واحد صنعتي بايد  براي خودش يک استاندارد زيست محيطي داشته باشد ، ما وظيفه داريم واحد را در زوم خودش مستقر کنيم و از  استقرار صنايع بالاتر از رده هاي 5 يا 6 در شهرک جلوگيري کنيم و فرضا يک تعدادي تصفيه خانه فاضلاب ، فضاي سبز مناسب ، ابياري قطره اي و غيره داشته باشيم. 

بحث ديگر تعهدات يک واحد صنعتي است يعني زماني که يک واحد صنعتي مي ايد و اقدام يه گرفتن  پروانه بهره برداري مي کند،  دوستان ما در سازمان حفاظت زيست محيطي که براي صدور مجوز پروانه بهره برداري تشريف مي اورند،  در نامه مجوزي که مي دهند قيد مي کنند منوط به اين مسائل.

اگر واحد صنعتي استاندارد را رعايت بکند خوب قطعا مشکلي نخواهيم داشت، الودگي و مشکلات زماني پيش مي ايد که اين واحدها اين استانداردها را رعايت نمي کنند. البته سازمان حفاظت زيست محيطي اين واحدها را رصد مي کنند، ممکن است در يک بازه اي اين اتفاق بيفتد،  اما با مراجعه و نمونه برداري سازمان محيط زيست جلوي فعاليتشان گرفته مي شود. 

عرض بنده اين است که يکسري الزامات هست که ما داريم انجام مي دهيم به عنوان کل  پروژه و يکسري الزامات هست که خود واحد صنعتي بايد اين ها را رعايت کند. معمولا مشکلات ما  زماني به وجود مي ايد که واحد صنعتي،  استانداردهاي خود را رعايت نمي کند. 

شما الان توليد مشابه را در داخل واحدهاي صنعتي مي توانيد ببينيد که يک واحد ضوابط و اسانداردها را رعايت مي کند و هيچ مشکلي ندارد  و واحدي هست که رعايت نمي کند و مشکل زا مي شود.

در حال حاضر اين دو شرکت که نام برديد مشکلاتشان حل شده و فيلترهاي جديد نصب کرده اند و شرايط گذشته ديگر وجود نداردو تاييديه دوستان محيط زيست را هم دارند.

 به طور خاص دو شهرک صنعتي شماره يک و شماره دو کرمان با چه چالش هايي روبه روست؟

در کرمان يک،  با توجه به  اينکه اين شهرک خيلي قديمي است،  بحث فرسودگي تاسيساتش مي تواند يک مشکل اساسي در اينده باشد.  

ما بعضا در مقاطع مختلف با توجه به منابعي که در اختيار داشتيم، برخي از اين تاسيسات را نوسازي کرده ايم. ولي به هر حال قديمي بودن تاسيساتش مي تواند در ده سال اينده براي اين شهرک  مشکل ساز باشد ، مشکل ديگر اين شهرک بحث تامين اب است، به هر حال سطح اب سفره هاي زيرزميني اين شهرک پايين رفته و با شرايط فعلي در اينده اين ها با مشکل تامين اب مواجه خواهند شد.

کما  اين که ما در ان جا، سيستم تصفيه  خانه فاضلابي را راه اندازي کرده ايم  واحدهاي صنعتي هم به ان ها وصل شده اند و پساب ان هم براي فضاي سبز شهرک استفاده مي شود.

طرحهاي پژوهشي هم  انجام داده ايم، به طور مثال؛ يک طرح پژوهشي براي جمع آوري آب باران از سطوح شهرک  انجام داده ايم که تا يک ماه ديگر نتيجه اش اعلام مي شود. 

شهرک کرمان دو هم نياز به توسعه دارد، يعني نياز است زير ساخت هاي جديدي برايش ايجاد کنيم. تمايل داشتيم اين شهرک را از 600هکتار به 1000هکتار برسانيم،  ولي خوب به دليل درختهاي تاغ اطراف شهرک نتوانستيم اين کار را  بکنيم.

توسعه شهرک 2 پتانسيل خوبي براي استان دارد،  ما افق 15 ساله  استان کرمان را نگاه کرديم و  متوجه شديم که استان کرمان در يک افق 15 ساله شايد زمين نداشته باشد، لذا مجوز ايجاد شهرک صنعتي شماره 4 را گرفتيم و 150 هکتار زمين در جنب نيروگاه براي اين منظور در نظر گرفتيم که انشالله کرمان در سالهاي آينده ذخيره و پتانسيلي داشته باشد. 

شهرک 2  چالش اش کمبود زيرساخت هست، اگر رونقي ايجاد شود و تمايل به سرمايه گذاي به ان سمت زياد شود، بايد زيرساخت هايش  توسعه داده شود.

 کرمان دو هم مانند کرمان يک، دچار افت اب چاه هاشده است، البته به دنبال اين بوده ايم که تصفيه خانه  و سيستم استحصال اب در ان جا بزنيم. 

حدود يک سال و نيم پيش ما بخش خصوصي را آورديم و براي سيستم استحصال آب صحبت کرديم، اما ديديم قيمت تمام شده هر متر مکعب استحصال حدود 8 هزار تومان شد که صنايع کوچک اصلا نمي توانند اين هزينه  را پرداخت کنند.

با دادن امتيازاتي چون استفاده از شبکه گاز شهرک و زدن نيروگاه دي جي به شهرک به طرف مذاکره کننده سعي کرديم تا قيمت تمام شده را به 5 هزار تومان کاهش دهيم اما باز هم اين هزينه براي صنايع کوچک بالاست و نمي توانند اين هزينه را پرداخت کنند. 

البته ما پروژه مان را کنار نگذاشته ايم، استانداري و سازمان مديريت و برنامه ريزي  به ما اجازه دادند تا بخشي از منابع استاني را براي استحصال اب تعريف کنيم، که اين پروژه در سطح کشور بزرگترين پروژه استحصال آب است و توان استحصال 1500متر مکعب از آب را دارد. قرارداد اين کار هم بسته شده و تا يک سال و نيم آينده به بهره برداري خواهد رسيد.