شب هایی ارزشمند تر و بالاتر از هزار ماه، شب های بندگی ما و بنده پروری حضرت دوست: شب هایی که ملایک آسمانی، فوج فوج به میان ما زمینی ها می آیند تا گرهی از کار فروبسته گشوده شود.
رضا صالحی امیری: شب هایی ارزشمند تر و بالاتر از هزار ماه، شب های بندگی ما و بنده پروری حضرت دوست: شب هایی که ملایک آسمانی، فوج فوج به میان ما زمینی ها می آیند تا گرهی از کار فروبسته گشوده شود.
شب های دعا و نیایش، شب های خلوت کردن با خدا و اظهار عجز به محضر او. شب های سرنوشت و تقدیر و تغییر. شب های راز و نیاز با محبوب و طلب استغفار از او و امید رهایی از قید و بندهای نفسانی. و شب های علی(ع) این انسان کامل: شب و علی دو یار دیرین اند. علی که سراپا نور است و مظهر روشنایی، با شب و تاریکی آن انس و الفتی عمیق دارد.
شب های علی(ع)، شب های نجواهای عاشقانه است، آنچه را چشمان او در روز از زشتی ها و ناپاکی های روزگار دیده، در دل شب تاریک با زلال اشک و آه شست وشو می دهد و ناراحتی اش را فقط به چاه می گوید. زبان علی(ع) زبان شکایت و گلایه نیست، زبان وفق و مداراست. علی(ع) مظهر مداراست. از همان روز که حق خلافتش نادیده انگاشته شد، تسامح و مدارا با مخالفان را به تقابل با آنان ترجیح داد و خانه نشینی اجباری را پذیرفت، اگر چه مسند خلافت حق او بود، ولی امیرالمومنین برای احقاق این حق علاوه بر آنکه در مقابل مخالفان صبر و مدارا کرد، حتی در امر حکومت و اداره امور مسلمین به مقابله برنمی خاست.
رویکرد بزرگمرد تاریخ، خشونت و مقابله نبود، اگر هم گلایه ای از پایمال شدن حق خود داشت، آن را در دل شب که همگان در خوابند با معبود خویش و با زبان راز و نیاز مطرح می کرد. علی(ع) بر این باور است که حتی از حق الهی خویش، مادامی که مردم نخواهند، باید درگذشت.
سال ها بعد که مردم با اجتماع در اطراف خانه محقر علی(ع) او را دعوت به خلافت مسلمین می کنند، باز هم علی(ع) این نکته را یادآور می شود که تنها به خاطر خواسته مردم دعوت را می پذیرد وگرنه دنیا نزد او از عطسه بز هم پست تر است. مدارا و نفی خشونت، ترجیع بند زندگانی پر واقعه مولای متقیان است. زمانی که نابخردان جاهل، در حق همسر گرامی علی(ع) و یادگار رسول خدا جفاهای نابخشودنی روا می دارند، باز هم مشی مولا، سکوت و صبر است.
علی که قربانی کینه های مخالفان اسلام و رسول خدا بود، در مقابل همه ناجوانمردی ها، مصلحت اسلام و امور مسلمانان را در تحمل و مدارا و نفی خشونت می دانست و خود از نخستین قربانیان خشونت و افراطی گری شد. عجیب است که در این وضعیت هم باز کلام و عمل علی(ع) وفق و مداراست.
جمله معروف آن حضرت در قبال خوارج که با برداشت های غیرمنطقی، نخستین خشت های بنای انحراف را گذاشتند، فوق تصور انسان است. حضرت در مورد خوارج می فرماید: «اخواننا بغوا علینا» (اینها برادران ما بودند که علیه ما شورش کردند) این حد از مدارا و گذشت فقط مختص علی(ع) است. در توصیف کسانی که کمر به جنگ با او بسته اند و شمشیر به رویش کشیده اند، لفظ «برادر» را به کار می برد و همین امام و پیشواست که با فرق شکافته در بستر مرگ، مدارا با قاتل خویش را به فرزندش امام حسن(ع) توصیه می کند.
این همه مدارا و این مقدار کرامت، چه دلیلی می تواند داشته باشد؟ مسلما مولای متقیان روزگار امروز ما برایش همچون آینه مجسم بود و آتش اختلاف بین مسلمین را می دید که سراسر زندگی خویش را به زیور وفق و مدارا و نفی خشونت آراست. او می دانست که روزگاری فرا می رسد که در عزیزترین شب های خدا کودکان و آوارگان یمنی که قربانی جنگ افروزی و ظلم و ستم زیاده خواهان شده اند، از تکه نانی برای خوردن و جرعه آبی برای نوشیدن هم محرومند.
پس در دل شب کوله بار نان و خرما را بر دوش می گرفت و در کوچه های تاریک، به غمخواری یتیمان و بی کسان می شتافت. او می دانست که در روزگار ما چهره رحمانی اسلام به غبار خشونت و افراطی گری آلوده خواهد شد و گروهی با نام و ادعای اسلام، زشت ترین و پست ترین اعمال انسانی را علیه بندگان خدا انجام خواهند داد.
به همین خاطر در نامه به مالک اشتر او را به رعایت حقوق همه انسان ها با هر دین و آیینی توصیه می کند: «چرا که آنها یا برادر و هم کیش تو هستند یا همچون تو آفریده پروردگارند». او می دانست که در روزگار ما عده ای به نام «عدالت» بیشترین دست درازی به بیت المال و تضییع حقوق ملت انجام خواهند داد، به همین سبب بر برابری حاکمان و متولیان امر با عموم مردم تاکید می کرد و دست چپاولگران حقوق مردم را در دوره خلافت خود از افزون خواهی و رانت خواری کوتاه کرد و علی آگاه بود که در روزگار ما قدرت های برتر با اعمال معیارهای دو گانه، ظلم و ستم بر کشورهای مستقل خواهند کرد و در مقابل تضییع حق و کرامت انسانی رفتار دوگانه ای بروز خواهند کرد. اینچنین بود که در وصیت به امام حسن(ع) فرمود: «آنچه را بر خود می پسندی، بر دیگران هم بپسند و آنچه را بر خود روا نمی داری، بر دیگران هم روا مدار». کلام و رفتار علی(ع)، زبان و رفتار اخلاقی و توام با مدارا و همنوایی است. پس اگر معتقدیم مولاو پیشوای ما، آن امام همام است، باید در مسیر حرکت اخلاقی و فضیلت گرایانه او حرکت کنیم.
دولت خدمتگزار هم از ابتدای کار رویکرد خود را بر مشی اعتدال و مدارا بنیان نهاده است. علی(ع) که هم دغدغه دنیای اسلام را دارد و همزمان دغدغه کشیدن خلخال از پای دختر یهودی او را تا سر حد مرگ می آزارد. اینچنین است که همه آزادگان جهان با هر گرایش و آیینی شیفته علی(ع) می شوند، چرا که علی با همه مظلومان و بی کسان همدلی و همزبانی می کند.
نیاز جامعه امروز ایران هم برای گذر از آسیب های مبتلابه آن که در اثر برخی انحراف ها، بداخلاقی ها و کج سلیقگی ها فراگیر شده، بازگشت به مسیر اخلاق، پرهیز از خشونت و وفق و مدارا با یکدیگر است که اگر چنین شود همدلی و همزبانی که شعار سال است، محقق خواهد شد.
منبع : روزنامه اعتماد
