سیاست رهبران روسیه در خاورمیانه مبتنی بر ایجاد توازن قوا در منطقه و تقویت نقش خود به عنوان یک ابرقدرت متوازن کننده است. تضعیف جمهوری اسلامی می تواند قابلیت روسیه برای دست یابی به این هدف را کاهش دهد. علاوه بر این، منافع استراتژیک روسیه در کشور سوریه نیز به خطر خواهد افتاد، زیرا عدم حضور ایران، آزادی عمل بیشتری در اختیار آمریکا و متحدانش قرار می دهد و حکومت بشار اسد را تضعیف خواهد کرد.
مسکو تایمز نوشت: سیاست رهبران روسیه در خاورمیانه مبتنی بر ایجاد توازن قوا در منطقه و تقویت نقش خود به عنوان یک ابرقدرت متوازن کننده است. سقوط جمهوری اسلامی می تواند قابلیت روسیه برای دست یابی به این هدف را کاهش دهد. علاوه بر این، منافع استراتژیک روسیه در کشور سوریه نیز به خطر خواهد افتاد، زیرا عدم حضور ایران، آزادی عمل بیشتری در اختیار آمریکا و متحدانش قرار می دهد و حکومت بشار اسد را تضعیف خواهد کرد.
در ادامه این مطلب آمده است: ایران و روسیه برای مقابله با تهدیدات مشترک و تقویت جایگاه بین المللی خود در مسیر نوعی همگرایی امنیتی قرار گرفته اند. باید توجه داشته باشیم که ایران در بین همه قدرت های منطقه ای در خاورمیانه به عنوان بهترین شریک روسیه در نظر گرفته می شود. گفتنی است، دو کشور به دنبال به چالش کشیدن نظم نوین جهانی به رهبری آمریکا هستند.
از همه مهم تر، آمریکا بعد از کنار زدن نظام ایران می تواند معماری امنیتی جدیدی را در خاومیانه ایجاد کند. بنابراین، نمی توانیم به طور قاطعانه اعلام کنیم که روسیه تا چه اندازه در تقابل نظامی بین ایران و آمریکا دخالت خواهد کرد.
البته روسیه در حال حاضر منافع اقتصادی زیادی از انزوای سیاسی ایران به دست می آورد، اما تغییر نظام ایران می تواند از لحاظ ژئوپلیتیکی عواقب بسیار بدتری برای روسیه به همراه داشته باشد.
به طور ویژه، افزایش حضور نظامی آمریکا در خاورمیانه می تواند منافع روسیه را در این منطقه به خطر بیندازد. مقامات روسیه طی هفته های اخیر آمریکا را مسئول افزایش تنش در منطقه معرفی کرده اند. آن ها همچنین از نگرانی های امنیتی مشروع ایران دفاع کرده و مخالف تشدید فشارها علیه ایران هستند.
روسیه در گذشته واکنش قابل توجهی به حمله عراق در سال 2003 یا جنگ یوگسلاوی نشان نداد. اما در سال های اخیر شاهد بودیم که مسکو نقش فعال تری در صحنه بین المللی ایفا کرد.
بنابراین، بعید نیست که روسیه برای دفاع از منافع خود در خاورمیانه از ایران حمایت نظامی کند. مقامات مسکو شاید به این نتیجه برسند که استفاده از ابزار دیپلماسی کافی نخواهد بود.
البته ایران و روسیه در طول چند سال گذشته توانستند هماهنگی خود را در امور نظامی از طریق تماس های اطلاعاتی در سطوح ارشد تقویت کنند. این موضوع می تواند انگیزه روسیه را برای ارائه کمک های نظامی به ایران افزایش دهد.
علاوه بر این، روسیه در صورتی می تواند به جاه طلبی های جهانی خود دست یابد که سیاست مناسبی در قبال اقدامات آمریکا علیه ایران اتخاذ کند. یکی از اهداف بزرگ ولادمیر پوتین در حوزه سیاست خارجی تبدیل کردن روسیه به یکی از ابرقدرت های جهان بوده است. اما در صورتی که روسیه نتواند در تقابل احتمالی بین ایران و آمریکا دخالت داشته باشد، جایگاه خود در سطح بین المللی را تضعیف خواهد کرد.
البته پوتین به طور صریح این پیام را به رهبران ایران منتقل کرده است که انتظار زیادی از روسیه نداشته باشند. با وجود این، ما نمی دانیم که پوتین چه واکنشی نسبت به جنگ تمام عیار بین ایران و آمریکا نشان خواهد داد. بعید به نظر می رسد که روسیه به طور مستقیم در این درگیری دخالت کند.
روسیه می تواند گام های محتاطانه ای را برای تقویت قابلیت های بازدارنده ایران بردارد. بعید به نظر می رسد که رهبران روسیه تسلیحات تهاجمی برای ایران فراهم کنند اما روسیه در هر صورت میتواند قابلیت های دفاعی ایران را در مقابل آمریکا تقویت کند.
با نگاهی به روابط نظامی بین ایران و روسیه در سال های اخیر می توانیم پیش بینی کنیم که مسکو چه گام هایی را برای کمک به ایران می تواند بردارد. ایران و روسیه از سال 2011 در سه حوزه اصلی همکاری داشته اند. این حوزه ها عبارت اند از: 1-فروش سلاح: به عنوان نمونه می توان به تحویل سامانه های موشکی اس-300 به ایران اشاره کرد. 2- اشتراک گذاری اطلاعات: همکاری های اطلاعاتی ایران و روسیه بیشتر بر روی شکست گروه داعش و نبردهای سوریه متمرکز بوده اند. 3- همکاری عملیاتی: دو کشور برای انجام عملیات های نظامی مشترک در سوریه و هماهنگی عملیاتی با یکدیگر همکاری کرده اند. دخالت روسیه در درگیری احتمالی بین ایران و آمریکا مبتنی بر این الگو خواهد بود.
اولین اقدام روسیه در پاسخ به افزایش تنش بین ایران و آمریکا می تواند تقویت قابلیت های سیستم دفاع هوایی ایران باشد. تجربه روسیه در نبردهای اخیر در سوریه نشان می دهد که مقامات مسکو می توانند از سیستم های دفاع هوایی پیشرفته برای تغییر توازن قوا استفاده کنند.
بنا براین، روسیه در صورت نیاز می تواند قابلیت های دفاعی ایران را از طریق سامانه های جنگی پیشرفته تر تقویت کند. به عنوان مثال، روسیه می تواند سامانه موشکی اس-400 یا سیستم های جنگ الکترونیک از جمله سیستم کراسوخا-4 را در اختیار ایران قرار دهد. این ادوات جنگی می توانند قابلیت دفاعی ایران را در مقابل نیروی هوایی آمریکا تقویت کنند.
اما یکی از گزینه های دیگر می تواند استقرار نیروهای نظامی روسیه در ایران باشد. روسیه اخیرا برای دفاع از منافعش در کشورهای دیگر دست به این اقدام زده است. برای مثال، می توان به استقرار نیروهای روسیه در ونزئولا برای حمایت از رژیم مادورو اشاره کرد. رهبران ایران نیز احتمالا از حضور نیروهای روسیه در خاک خود پشتیبانی خواهند کرد. اما این سیاست صرفا برای پیشگیری از وقوع درگیری می تواند مفید باشد. در صورتی که جنگی بین ایران و آمریکا شروع شود، روسیه باید نیروهای خود را از منطقه خارج کند.
در نهایت، روسیه می تواند در طول جنگ کمک های اطلاعاتی در اختیار ایران قرار دهد. مسکو در سال 2003 در روزهای ابتدایی جنگ عراق اطلاعاتی در مورد موقعیت سربازهای آمریکایی در اختیار صدام حسین قرار داده بود. ایران و روسیه نیز تجربه زیادی در اشتراک گذاری اطلاعات داشته اند. آن ها همچنین در سال 2015 یک مرکز اطلاعاتی مشترک را راه اندازی کردند.
البته ما هنوز نمی دانیم که ایران و روسیه تا چه سطحی در این حوزه با یکدیگر همکاری می کنند. اما ملاقات های مکرر بین مقامات امنیتی دو کشور نشان می دهد که آن ها به دنبال ایجاد کانال های مطمئنی برای ادامه همکاری های اطلاعاتی هستند. روسیه حتی با فراهم کردن اطلاعات محدود در مورد تجهیزات و موقعیت سربازان آمریکایی می تواند قابلیت های دفاعی ایران را تقویت کند.
آشکار است که روسیه علاقه ای به دخالت مستقیم در درگیری نظامی بین ایران و آمریکا نخواهد داشت. به همین دلیل، تمام اقدامات لازم را برای پرهیز از عواقب احتمالی جنگ انجام خواهد داد. اما نباید تصور کنیم که روسیه در این مدت بی طرف بماند یا اینکه صرفا از ابزار دیپلماسی برای محافظت از منافع خود استفاده کند. مسکو نمی خواهد توازن قوا در خاورمیانه به نفع آمریکا تغییر کند. در نتیجه، بعید به نظر می رسد که مقامات روسیه موضعی بیطرفانه در جنگ احتمالی بین ایران و آمریکا اتخاذ کنند.
منبع: انتخاب
