تنش ها بین آمریکا و ایران درست زمانی افزایش پیدا کرده اند که روابط بین آمریکا و چین نیز رو به وخامت گذاشته است. این موضوع فرصت بزرگی برای ایران و چین فراهم کرده است تا همکاری های خود را بر اساس منافع تجاری و ژئواستراتژیکی مشترک گسترش دهند. دونالد ترامپ، رئیس جمهور پوپولیست ملی گرای آمریکا نقش زیادی در نزدیک شدن ایران و چین داشته است.
مرسی کو نوشت: تنش ها بین آمریکا و ایران درست زمانی افزایش پیدا کرده اند که روابط بین آمریکا و چین نیز رو به وخامت گذاشته است. این موضوع فرصت بزرگی برای ایران و چین فراهم کرده است تا همکاری های خود را بر اساس منافع تجاری و ژئواستراتژیکی مشترک گسترش دهند. دونالد ترامپ، رئیس جمهور پوپولیست ملی گرای آمریکا نقش زیادی در نزدیک شدن ایران و چین داشته است.
در ادامه این مطلب آمده است: ترامپ سال گذشته آمریکا را از توافق برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام خارج و تحریم های اقتصادی بی سابقه ای را علیه ایران اعمال کرد. سیاست های ترامپ در قبال ایران دو نتیجه مهم در بر داشته اند. کمپین فشار حداکثری ترامپ تاثیر مخربی بر روی وضعیت اقتصادی و مالی ایران داشته اند و احتمال تقابل نظامی بین دو کشور را افزایش داده اند. علاوه بر این، تصمیم ترامپ با مخالفت دیگر طرف های امضا کننده برجام از جمله بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین روبرو شده است.
تحلیل جنبه های تاریخی و ژئوپلیتکی روابط ایران-چین
اختلافات تجاری و ژئوپلیتیکی بین آمریکا و چین، دومین قدرت اقتصادی و نظامی دنیا عواقب زیادی به همراه داشته است. در سال گذشته شاهد پیکربندی مجدد نظم بین المللی بوده ایم، به طوری که انزوای آمریکا به چین اجازه داد تا روابط نزدیک تر با دشمنان آمریکا از جمله ایران برقرار کند.
البته تقویت روابط بین ایران و چین بر مبنای منافع ژئواستراتژیکی مشترک بی سابقه نیست. چهل سال قبل، انقلاب اسلامی ایران به رهبری آیت الله [امام] خمینی به سرنگونی حکومت پادشاهی پهلوی منجر شد. رژیم پهلوی روابط خوبی با کشورهای غربی داشت. آقای [امام] خمینی ایران را به یک کشور انقلابی اسلام گرا تبدیل کرد. حکومت اسلامی [امام] خمینی در دهه های گذشته تلاش کرد سلطه ژئوپلیتیکی آمریکا بر منطقه را به چالش بکشد. دولت های آمریکا نیز در دوره های مختلف به دنبال تحریم و منزوی کردن ایران بوده اند. جمهوری اسلامی برای مقابله با آمریکا سعی کرد روابط خود را با قدرت های دیگر دنیا از جمله روسیه، چین و هند علیرغم برخی اختلافات سیاسی و ایدئولوژیکی تقویت کند.
چین بزرگ ترین شریک تجاری و وارد کننده نفت ایران است. تحریم های نفتی آمریکا چه تاثیری بر روی امنیت انرژی چین خواهند داشت؟
روابط بین ایران و چین در دهه های گذشته روند رو به رشدی داشته است. البته تحریم های بین المللی علیه ایران به خاطر برنامه هسته ای جنجال برانگیز این کشور باعث شدند که دو کشور تا حدودی از یکدیگر فاصله بگیرند. گفتنی است، پکن و تهران بعد از امضای برجام و برداشته شدن تحریم ها تلاش کردند روابط خوب خود را از سر بگیرند. دو کشور نگاه مشترکی درباره بسیاری از مسائل جهانی دارند. این موضوع به رشد همکاری های دو جانبه اقتصادی، تجاری و نظامی آنها منجر شده است. چین برای تامین نفت مورد نیاز خود وابستگی زیادی به ایران پیدا کرده است. پکن تا مدتی پیش بین 9 تا 11 درصد از نفت خود را از ایران وارد می کرد. دولت چین اخیرا به طور مستقیم اشاره کرده است که روابط اقتصادی خود با ایران را با وجود تحریم های ثانویه آمریکا ادامه خواهد داد.
در حال حاضر چین به یکی از شرکای اقتصادی حیاتی ایران تبدیل شده است. شرکت های چینی در طول دهه گذشته بیش از 5 میلیارد دلار برای بروزرسانی زیرساخت های پالایش گاز و دیگر پروژه های مهم از جمله بزرگراه ها، سیستم متروی تهران و همچنین متجمع پتروشیمی مهران سرمایه گذاری کرده اند.
چین همچنین برای پروژه هایی همچون بیمارستان ها و خطوط آهن ایران پشتیبانی فنی فراهم کرده است. در سال 2018 گروه سیتیک، شرکت سرمایه گذاری دولتی چینی 10 میلیارد دلار اعتبار به پنج بانک ایران اعطا کرد و بانک توسعه چین نیز وعده داده است که 15 میلیارد دلار دیگر در اختیار ایران قرار دهد. حسن روحانی در مدت بازدید شی جین پینگ، رهبر چین در ژانویه 2016 اعلام کرد که دو کشور قصد دارند مبادلات تجاری خود را تا 600 میلیارد دلار در سال افزایش دهند.
خوب است بدانید که چین بعد از کشور امارات به عنوان دومین شریک تجاری ایران در نظر گرفته می شود. ارزش مبادلات تجاری بین دو کشور از 1.6 میلیارد دلار در دهه 1980 به 45 میلیارد دلار در سال های 2014 و 2015 رسید. تخمین زده می شود که دو کشور در سال 2018 تقریبا 33.39 میلیارد دلار تجارت داشته اند.
علاوه بر این، چین از سال 1986 یکی از منابع اصلی تسلیحات جنگی برای ایران بوده است. پکن سلاح هایی همچون سامانه موشکی ضد کشتی کرم ابریشم را برای ایران فراهم کرده است. چین همچنین نقش مهمی در توسعه برنامه موشک های بالستیک ایران به ویژه در حوزه های طراحی و فناوری ایفا کرد. دو طرف در نوامبر 2016 یک توافقنامه امنیتی برای گسترش همکاری ها در حوزه نظامی و مبارزه با تروریسم امضا کردند.
تشدید جنگ تجاری بین آمریکا و چین چه مزایایی برای ایران می تواند داشته باشد؟
تشدید جنگ تجاری بین چین و آمریکا احتمالا به نفع ایران خواهد بود، زیرا ایران و چین متوانند حجم مبادلات تجاری خود را افزایش دهند. پکن تحت فشارهای آمریکا چاره ای جز وارد شدن به بازارهای دیگر نخواهد داشت. علیرغم تهدیدها و فشارهای آمریکا، ایران برای چین به عنوان گزینه ای مطلوب برای مبادله نفت با کالا در نظر گرفته می شود.
تقویت روابط بین ایران و چین چه عواقبی از لحاظ سیاست خارجی خواهد داشت؟
در صورتی که جنگی بین ایران و آمریکا رخ دهد، چین احتمالا از ایران حمایت دیپلماتیک خواهد کرد. اما پیش بینی نمی شود که چین به طور مستقیم در درگیری نظامی مداخله کند. پکن احتمالا صدها پرسنل چینی مشغول در پروژه های مختلف در ایران را از این کشور خارج خواهد کرد. در این فرایند احتمالا می توان همکاری دیپلماتیک نزدیک بین ایران، چین و روسیه را پیش بینی کرد.
البته باید به این موضوع اشاره کنیم که آمریکا و ایران به خوبی از خطرات و هزینه های یک درگیری نظامی برای ایران، خاورمیانه و منافع آمریکا در منطقه آگاهی دارند. ایران با تکیه بر قابلیت های خود در جنگ غیر متقارن میتواند هزینه زیادی را به آمریکا تحمیل کند. به همین خاطر مقامات آمریکایی تمایلی به شروع یک جنگ دیگر در منطقه ندارند. علاوه بر این، آمریکا و چین نیز می دانند که تشدید جنگ تجاری بین دو کشور در نهایت به ضرر هر دو طرف خواهد بود./ انتخاب
منبع: انتخاب
