یاسر سیستانی نژاد طنزپرداز کرمانی در گفتگو با گفتارنو مطرح کرد:
یاسر سیستانی نژاد، طنزپرداز کرمانی، می گوید: گاه یک طنزپرداز با رعایت چارچوب های یک رسانه رسمی در آن رسانه طنز می نویسد. اما ممکن است وقتی وارد فضای مجازی می شود از چارچوب ها خارج شده و به سمت لودگی برود تا با اقبال مواجه شود و این همان مرعوب شدن در مقابل فضای مجازی است.با این حساب این قبیل افراد به جای اینکه سلیقه مردم را همراه با خودشان ارتقا و اعتلا بدهند سلیقه خودشان را پایین می آورند. این آسیبی است که در همه هنرها وجود دارد و باید مراقب آن باشیم.
گفتارنو/ سمیرا کریمی افشار: وقتی سری به فضای مجازی به ویژه در اینستاگرام می زنیم صفحه ی کلیپ های طنز یکی پس از دیگری برایمان بالا می آید. گاهی به طنزهای اجتماعی و سیاسی بر می خوریم و به طنز نهفته در آن ها لبخند تلخی می زنیم و به فکر فرو می رویم و گاهی به قدری به شوخی های سطحی و روزمره و دم دستی بر می خوریم که نمی دانیم به واقع چه هدف و انگیزه ای پشت آن شوخی های لوس و بی مزه نهفته شده است.
به گزارش گفتارنو، یاسر سیستانی نژاد نویسنده و طنزپرداز کرمانی،می گوید: فضای مجازی هم می تواند آثار مثبت داشته باشد و طنزپرداز را به مردم بشناساند و هم می تواند او را مرعوب خود ساخته و او را به لودگی بکشاند.
بخشی از گپ و گفت من با یاسر سیستانی نژاد را در ادامه می خوانید:
آقای سیستانی ! به نظر شما فضای مجازی حوزه طنز را با چه فرصت ها و آسیب هایی مواجه کرده است؟
از زمانی که فضای مجازی ظهور کرده است روی همه چیز تاثیرات مثبت و منفی داشته است و طنز نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. یکی از تاثیرات مثبت فضای مجازی این است که طنز پرداز را با سلیقه مردم آشنا کرده است و دیگر آثار مثبت آن دیده شدن بیشتر کارهای یک طنزپرداز است.
قبول دارید ترکیب لودگی و توهین در آثار طنز به ویژه در فضای مجازی زیاد شده است. چه شده که به شوخی های سطحی و روزمره ی دم دستی روی آوردیم؟
نباید از بسیاری از افرادی که در فضای مجازی فعال هستند توقع طنز فاخر داشته باشیم چرا که اصلا طنزپرداز حرفه ای نیستند.
ما در فضای مجازی بیشتر تیکه انداختن داریم به طوری که جمله های کوتاهی که به عنوان شوخی مطرح می شود امکان توسعه و تبدیل به طنز متوسط را هم ندارند.
اما نمی خواهم بگویم سطح سلیقه مردم پایین آمده است. به نظر می آید شاید یک عده ای طنز را با شوخی و هزل اشتباه گرفته اند.
در بعضی تئاترها و در بعضی نوشته ها عده ای گمان می کنند در زمان گفتن یک موضوع طنز حتما مخاطب باید قهقهه بزند و هر زمان که با این واکنش روبرو نشدند به یکسری جملات و رفتارهای نازل رو بیاورند تا مخاطب را به هرقیمتی بخندانند.این نامش لودگی و شوخی های بی مزه است.
خوب است این نکته را اینجا بگویم، اینکه کیومرث صابری فومنی (گل آقا)؛ ترکیب «طنز عفیف» را به کار می برد. وی در تعریف این نوع طنز می گوید: طنزی که بر دختری باکره خوانده شود و او از خجالت سرخ نشود.
یا اینکه به عنوان مثال طنزهایی که در اشعار مولانا و دیوان حافظ داریم طنز تلخ هستند و ظرافتی دارند که لاجرم توام با خنده نیست.
شما می گویید افرادی که در فضای مجازی در قالب طنز فعالیت دارند حرفه ای نیستند اما به هر حال این افراد در فضای مجازی مدعی هستند که طنزپردازند و در تولید محتوا به شوخی های سطحی و روزمره روی آورده اند؟
باید بگویم این نوعی مرعوب شدن در مقابل فضای مجازی است، اما من منظورم عدم تخصص و عدم تحصیلات همه فعالان حوزه طنز در فضای مجازی نبود. اتفاقا این همان فرصتی است که گفتم فضای مجازی در اختیار طنزپرداز قرار می دهد و باعث می شود او بیشتر دیده شود. ضمن اینکه کلیپ های طنز تصویری قوی امکان پخش عمومی در فضای مجازی را پیدا کرده و مخاطبان بسیار زیاد از بین قشر فرهیخته هم به خود اختصاص داده اند.
اما یک روی دیگر قضیه هم این است که گاه یک طنزپرداز با رعایت چارچوب های یک رسانه رسمی در آن رسانه طنز می نویسد. اما ممکن است وقتی وارد فضای مجازی می شود از چارچوب ها خارج شده و به سمت لودگی برود تا با اقبال مواجه شود و این همان مرعوب شدن در مقابل فضای مجازی است.
با این حساب این قبیل افراد به جای اینکه سلیقه مردم را همراه با خودشان ارتقا و اعتلا بدهند سلیقه خودشان را پایین می آورند. این آسیبی است که در همه هنرها وجود دارد و باید مراقب آن باشیم.
آیا درست است که طنزهای اجتماعی تاریخ مصرف کوتاه مدت تری دارند؟
من شما را ارجاع می دهم به صحبت جواد مجابی که یک نویسنده است، او معتقد است بسیاری از طنزهای امروز طنز نیستند و یکسری شوخی های دم دستی هستند.
هر طنزی در هر حوزه ای نوشته شود اجتماعی محسوب می شود و ماندگاری طنز بستگی به این دارد که چه موضوعاتی را به طنز بکشانیم.
طنزهای رویدادمحور شاید عمر کمتری نسبت به طنزهای موضوع محور داشته باشند. اما همان رویداد محور هم می تواند ماندگار باشد به شرط آنکه موضوع به خوبی پرداخته شود. ماندگاری این نوع رویدادها بیشتر است تا اینکه زایمان فلان هنرپیشه در کانادا را دستمایه طنز و شوخی قرار دهیم.
شاهد این قضیه این است که برخی از افرادی که در دهه های قبل طنزهای رویداد محور را در نشریات منتشر کرده اند اکنون مبادرت به جمع آوری آنها در قالب کتاب می کنند.
استان کرمان در حوزه طنزپردازی چه جایگاه و وزنی دارد؟
استان کرمان یکی از قطب های طنز کشور است و این نظر کارشناسان طنز کشور است. شاهد این مدعای من نیز حضور طنزپردازان صاحب نامی همچون حکیم ادیب قاسمی کرمانی( نویسنده خارستان) و محمدحسن زیدآبادی (پیغمبر دزدان) در قرن گذشته و شادروان کیومرث منشیزاده، هوشنگ مرادی کرمانی و محمدعلی علومی، حمید نیک نفس، مهدی محبی کرمانی، سیدعلی میرافضلی، مهدی ایرانمنش پورکرمانی در عصر حاضر است.
و در نسل بعدی عباس محمودیان، اکبر خدادادی، مسلم حسن شاهی ، مجتبی احمدی، ناصر صبحی و ...از طنزپردازان به نام کرمانی هستند.
از نظر شما چقدر طنز پردازان کرمانی در انتشار طنز های سیاسی و اجتماعی موفق بودند؟ و به بیان مشکلات شهری و جامعه پرداخته اند؟
طنز در ارتباط با بیان مشکلات شهری و همینطور مسائل اجتماعی و سیاسی در کرمان کمتر است چرا که میدان برای کار کردن کمتر است. اما با این حال هستند طنزپردازنی که در این عرصه فعالیت می کنند.
به هرحال دست طنزپرداز برای پرداختن به مسائل ملی و کشوری باز تر است تا استانی.
چراطنز سیاسی در کرمان شکل نمی گیرد؟
در استان ما، همه چشم در چشم هم می شوند و به نوعی ملاحظه کاری زیاد است و می گویند فلانی را به طنز نکشانیم که البته این اشتباه است.
البته بسیاری از هنرمندان و به تبع آن طنزپردازان از سیاست گریزان هستند. اما با این حال طنزهای سیاسی خوبی هم در کرمان داشته و داریم.
می توانم به جرأت بگویم «سیاسی ترین» هنرمندان ما همان طنزپردازان هستند. اما اگر منظورتان این است که چرا طنز سیاسی در مطبوعات و رسانه های رسمی شکل نمی گیرد شاید به این دلیل باشد که تنها رسانه های سیاسی به این امر می پردازند و طنزپردازان برای این که به این جناح و آن جناح منتسب نشوند از نزدیک شدن به رسانه ها پرهیز دارند، نه از نزدیک شدن به طنز سیاسی.
مثلا اگر کسی بخواهد گفتارو رفتار آقای مرعشی را به طنز بکشد لابد باید با رسانه اصولگرا همکاری کند و اگر بخواهد آقای زاهدی را به طنز بکشد ناچار باید به رسانه اصلاح طلب نزدیک شود در حالی که طنزپرداز، طنزپرداز است و می خواهد از جایگاه مستقل هر دو را نقد کند.
شاید دلیل آن مخاطره آمیز بودن شوخی با برخی افراد است و طنزپردازان نمی خواهند خودشان را وارد چالش کنند؟
طنزپردازان شجاعتش را دارند که خودشان را وارد چالش کنند اما دلیل محکم تر آن این است که خود سانسوری نشریات مانع کار طنزپردازان می شود. خود سانسوری نشریات هم به دلیل سخت گیری های نهادهای نظارت بر مطبوعات در برخی دوره ها بوده است. تا آنجا که کاریکاتور و طنز برخی نشریات را به تعطیلی کشانده و عده ای از خبرنگاران را بیکار کرده است.
اما به نظر من امروزه مسئولان ما سعه صدر بالاتری دارند و شاید یکی از دلایل بالارفتن سعه صدر و آستانه تحمل مسئولان همین فضای مجازی باشد.
البته این را هم اضافه کنم طنز یک تیغ دو لبه است و باید خیلی دقت کرد که با حیثیت کسی بازی نشود. شاید دلیل اینکه روزنامه ها و نشریات ما کمتر به سمت طنز می روند همین مخاطرات باشد.
به طور مشخص شما چالش های پیش روی طنزپردازان کرمانی را چه می دانید؟
بیشترین چالش همین خودسانسوری نشریات است که زیاد به سمت طنز نمی روند و این خودسانسوری بیشتر از مسئولان به طنزپردازان فشار وارد می کند.
