بالا رفتن هر روزه قیمت دلار، بزرگترین ضربه را به صادرات پسته وارد کرد/ بورس تنها وعده توخالی به کشاورز داد/مشکل پیمان سپاری ارزی حل شده و دیگر سد راه نیست

گفتارنو/مرضیه قاضی زاده:حجم پسته باقی مانده از سال قبل بازتاب های متفاوتی در فضای رسانه ای و فعالان  این عرصه داشته است، در همان اواخر اردیبهشت ماه  که دبیر انجمن پسته ایران خبر باقیماندن 102هزار تن پسته در انبارهای کشور را در جلسه ای در سالن شهید مرتضوی استانداری کرمان اعلام کرد ، پیمان سپاری ارزی را به عنوان اصلی ترین عامل این کاهش صادرات پسته معرفی کرد. البته در همان جلسه استاندار کرمان و سایر فعالان اقتصادی دست روی سایر عواملی همچون کرونا دست گذاشتند و آن را عامل اصلی کاهش صادرات خواندند.

چندی بعد رئیس خانه کشاورز رفسنجان به عامل بورس پسته اشاره کرد وانتظارات قیمتی  آن را به عنوان اصلی ترین عامل عدم عرضه  پسته در ماه های مهر تا آذر معرفی کرد. دو هفته بعد از آن نیز   رئیس کمیسیون بازرگانی اتاق کرمان بار دیگر عامل پیمان سپاری ارزی را پررنگ کرد.برای شناخت ودرک بهتر آن چه بر صادرات پسته گذشته است با رئیس هیات مدیره انجمن پسته ایران گفت و گو کردم .

محمد صالحی اگر چه تمامی این عوامل را در باقیماندن پسته سال گذشته در انبارها دخیل می داند اما معتقد است آن چه که بیش از هر عامل دیگری به صادرات پسته ضربه زده است، افزایش هر روزه قیمت دلار است چرا که با وجود تعداد بالای صادرکنندگان پسته، بالارفتن قیمت دلار منجر به کاهش قیمت دلاری پسته شده است و همین امر خریداران پسته ایرانی را نسبت به خرید پسته ایرانی سرد کرده است.

در ادامه متن این گفت و گو را بخوانید.

آقای صالحی !برای آنچه بر صادرات پسته گذشته است و باقیماندن 102هزار تن پسته عوامل مختلفی اعم از بورس پسته تا پیمان سپاری ارزی و کرونا بیان شده است و هر یک از فعالان این عرصه با کم رنگ نشان دادن سایر عوامل بر یک عامل تاکید کرده اند. دلیل اصلی کاهش صادرات پسته و باقیماندن این حجم از پسته در انبار ها چه بود؟

 حقیقتاً تمامی این عوامل در کاهش صادرات پسته دخیل بوده است. هم پیمان سپاری ارزی و هم بورس پسته و سایر مسائل؛ ولی مهمترین چیزی که وجود دارد  این است که تولید پسته در دنیا زیاد شده و امسال هم آمریکا و هم ایران محصول زیادی داشت. همچنین  چند کشور دیگر اروپایی هم مثل اسپانیا و ایتالیا  پسته داشتند، نه البته برای صادرات ولی برای خودشان تولید داشتند و وارداتشان را کاهش دادند.

افزایش تولید پسته علت اصلی باقیماندن پسته ایرانی در انبارها بود و علت دیگری که اتفاق افتاد و هنوز هم ادامه دارد ، بالا رفتن هر روزه قیمت دلار است. متاسفانه بعضی از دوستان و همکارن وقتی که با بالارفتن قیمت دلار برایشان صرفه اقتصادی ایجاد می شود، قیمت پایین تری را به خریدار خارجی اعلام می کنند تا انجا که قیمت پسته از 8هزار و 700دلار در مهر ماه به 5هزار و 500 دلاربرای هر تن رسیده است.

بزرگترین ضربه ای که پسته خورد همین بود . خریدار خارجی که 8هزار و 500 و یا 8هزار و 700دلار پسته خریده بود،تا جنس دستش می رسید دوباره هزار و یا هزار و 500تومان قیمت دلار بالاتر رفته بود وهمین امر موجب می شد تا صادرکننده پسته متناسب با آن درصدی در قیمت دلاری پسته به منظور رقابت با سایر صادرکنندگان کاهش دهد، فرضاً  وقتی هزار و 500تومان دلار بالا رفته بود و دلار 11هزار تومان بود چیزی حول و هوش ده درصد دلار گران شده بود و به همین تناسب قیمت دلاری پسته نیز کاهش یافته بود و خریداری که پسته را 8هزا رو 500دلار خریده بود متضرر شده بود .

*فکر نمی کنید که بیش از افزایش حجم پسته،تعداد بالای صاردکنندگان ایرانی و عدم هماهنگی آن ها در قیمت، موجب پایین آمدن قیمت دلاری باشد؟

بله ولی وقتی  میگویم عرضه زیاد پسته یعنی حجم پسته در کل دنیا زیاد بود و عرضه خیلی بیشتر از مقدار سفارش هایی بود که برای پسته وجود داشت.مثلا اگر در بهمن ماه 10هزار تن مصرف پسته دنیا بود 20هزار تن عرضه می شد.

*شما حجم زیاد پسته در کل جهان را به عنوان یکی از اصلی ترین عوامل کاهش قیمت پسته و باقیماندن پسته روی دست کشاورزان معرفی کردید،‌اما در همین بازه زمانی حتی کرونا ، آمریکا قیمت پسته اش را 20سنت افزایش داد و این تنها پسته ایرانی است که دچار چنین مشکلاتی شده است.

ببینید قیمت دلار که در آمریکا بالا و پایین نمی شود، در ایران است که هر روز و هر روز پول ما کم ارزش تر می شود و از 11هزار و 300 تومان در اوایل فصل به بالای 18هزار تومان می رسد.

*به هر حال پسته ایرانی از لحاظ طعم و مزه بهتر از پسته آمریکایی است.اما حال قیمت پسته ایرانی بیش از 3دلار پایین تر از قیمت پسته آمریکایی است.چرا صادرکنندگان ما با هم هماهنگ نیستند تا قیمت واحدی را برای پسته در نظر بگیرند؟

متاسفانه قابل کنترل نیست ما خیلی تلاش کردیم که با همکاران هماهنگ باشیم و قیمت ها را  در خارج ثابت کنیم ولی متاسفانه دلار هر روز بالا می رود، در همین مدتی که دلار 16هزار و خورده ای بود یک هماهنگی وسیعی کردیم بین همکاران صادر کننده که قیمت را پایین تر ندهند ولی از طرفی ارائه جنس زیاد بود و دلار هم باز بالا رفت و برای صادرکننده اقتصادی شد و قیمت دلاری باز کاهش یافت.

وقتی صادرکننده  پسته زیاد است و این صادرکنندگان می بینند که عرضه هم زیاد است به جای 8 دلار قیمت پسته را روی 7دلار می آورند.وقتی تقاضای پسته 10هزار تن و عرضه 7 الی 8 هزار  تن باشد این عرضه کم قیمت ر ا بالا می برد ولی وقتی عرضه زیاد است قیمت دلاری کاهش می یابد.

درچنین شرایطی  خریدار و وارد کننده پسته نگران شد و گفت که  هر قیمتی که من پسته ایرانی را  می خرم فرداش پایین تر می آید ، به همین دلیل سراغ پسته آمریکایی رفت. به نظر من قیمت دلار باید پایین بیاید تا برای صادر کننده صرف نکند که قیمت دلاری پسته را کاهش دهد و همین امر شاید منجر به یک رویه درست در صادرات شود.

*فکر نمی کنید که دلیل اینکه هم اکنون عرضه پسته زیاد است، این است که ما نتوانستیم در ماه های مهر تا آذر آن طور که باید صادرات داشته باشیم؟

درست می گویید ولی نه صد درصد . بله ما 10 الی 15 هزار تن در مهر و آبان جا داشتیم که بیشتر صادرات کنیم ولی 10الی 15 هزار تن بود وتا 100هزار تن تفاوت زیادی دارد.

*بورس پسته چقدر در کاهش صاردات و افزایش حجم پسته باقیمانده دخیل بود؟

بورس پسته باعث شد که پسته عرضه نشود .

*پیش از این رئیس خانه کشاورز رفسنجان اعلام کردند که بورس پسته قیمت پسته  را 10 الی 15هزار تومان بالا برد و مانع عرضه پسته در قیمت های پایین تر و در پی آن کاهش صادرات شد، تا چه اندازه با این گفته موافقید؟

من قبول ندارم که بورس قیمت را بالا برد. بورس وعده توخالی به کشاورز داد. پسته اول سال با قیمت94 هزار تومان شروع شد و زمانی که بورس باز شد و استارت خورد پسته 93 هزار تومان بود، گفتند پسته می شود 107هزار تومان و آنقدراین حرف را در فضای مجازی نوشتند و گفتند که کشاورز حاضر به فروش پسته در قیمت های قبل نشد و پسته را عرضه نکرد چرا که به هر حال وعده افزایش ده درصد روی قیمت پسته را داده بودند و این مسئله برای کشاورز خیلی مهم بود.

*شما این مسئله را تایید می کنید  که بورس پسته منجر به انتظارات قیمتی و عدم عرضه پسته شده است؟

من نمی توانم بگویم که  این موضوع صد در صد است ولی به این قضیه خیلی کمک کرد . به هر حال قیمت پسته هست و  شما می توانید ببینید، قیمت پسته قبل از بورس را ببینید و قیمت دو ماه و سه ماه بعد  آن را هم ببینید. تنها وعده به کشاورز داده شد و کشاورز وقتی که فکر کرد که می تواند پسته را با ده درصد قیمت بیشتر بفروشد صبر کرد و پسته اش را نفروخت. این امر باعض که 14الی 15هزار تن پسته ای که جا برای فروشش بود را از دست بدهیم. در واقع ما نفروختیم و آمریکایی ها فروختند.

 *گفته می شود که در همان بازه زمانی مهر تا آبان ماه که ما نتوانستیم به درستی پسته بفروشیم، آمریکایی ها قراردادهای بلند مدت بستند و همین امر منجر شد تا ما بخشی از بازار را از دست بدهیم. شما با این مسئله موافقید؟

 بله خیلی موثر بود ولی واقعیت این است که خیلی نمی توانیم روی این مسئله تاکید کنیم چرا که قرادادها در شهریور ماه بسته شده اند.می توان گفت که اتفاقی که در مهر و آبان افتاد عامل عدم فروش پسته در آن بازه زمانی بود ولی اینکه بگوییم آمریکایی ها قراردادهای بلندمدت بستند و ما نتوانستیم را من چندان قبول ندارم چرا که قراردادها درشهریورماه بسته می شود.ولی این مسئله  ضربه زد چرا که تعهد صادرکننده ما به مشکل برخورد یعنی صادر کننده گفت 220هزار تن پسته هست و قراداد هزار تن پسته بست و نتوانست هزار تن را تهیه کند و بفروشد چرا که  بورس داد می زد پسته می رود بالا وکشاورز نفروش.

در این شرایط احتمالاً فردی که می بایست  اهزار تن پسته تحویل می داد،  600تن و یا 500تن پسته تحویل داد و این نارضایتی در صادرکننده ایجاد کرد و حتی شاید خسارتی هم در بعضی از جاها به آن وارد شد.

تبلیغات توخالی بورس  خیلی زیاد بود، امروز بورس را نگاه کنید مقادیری که معامله می شود در حد 40 کیلو و 50 کیلو است که اصلاً معنایی ندارد. گفتیم اینقدر نگویید پسته گران می شود،چرا می گویید پسته می شود 107هزار تومان وقتی در بازار آزاد پسته  95هزار تومان است ؟گفتیم اینقدر تبلیغات منفی نکنید ولی کسی توجه نکرد و شروع کردند به تبلیغ کردن و این ها اتفاقاتی بود که افتاد.

به نظر شما مهمترین و تاثیر گذار ترین عامل در کاهش صادرات و باقیماندن این حجم از پسته چیست؟

از دیدگاه من بالا رفتن هر روزه دلار بیشترین نقش را داشت.

*آقای صالحی آیا می توان گفت که در هر بازه زمانی یک عامل نقش کلیدی تری داشته است چرا که به هر حال در مهر ماه و آبان ماه ما تا این حد شاهد افزایش قیمت دلار نبودیم؟

بله. این سه ماه اول یعنی  مهر و ابان و اذر ماه ما  می توانستیم بیشترین صادرات را داشته باشیم به دلیل کریسمس و عید چینی ها، جلوی این صادرات رابورس گرفت.

*به نظر شما نقش پیمان سپاری ارزی در کاهش صادرات پسته تا چه اندازه پررنگ بوده است؟

الان انجمن پسته قضیه پیمان سپاری ارزی را حل کرده است و حال دیگر  این مشکل نیست اما در زمانی به دلیل همان اختلاف 400تومانی برای هر دلار، قدرت رقابت از کسی که می خواست تا سالم کار کند گرفته شده بود چرا که فرضا اگر یک کیلو پسته 8دلار فروخته بود، این صادرکننده برای هر کیلو پسته سه هزار و 200تومان کمتر از کسی که از کارت بازرگانی اجاره ای استفاده کرده بود و هیچ سند و مدرکی از خود بر جای نگذاشته بود،‌دریافت می کرد و توان رقابت از آن گرفته می شد.

در این حالت فضا مساوی نبود،  دولت  هم توانایی این را نداشت تا  جلوی کارت اجاره ای را بگیرد اگر دولت این توانایی را داشت هیچ اتفاقی نمی افتاد و همه دلا را با ارز نیمایی می فروختند،‌مشکلی ایجاد نمی شد.