«دروغ هرچه بزرگتر باشد، باور آن برای تودههای مردم راحتتر است»؛ این جمله معروفی است که ژوزف گوبلز، وزیر تبلیغات دولت نازی هیتلر، که اتفاقا از کارگزاران بورس هم بود به آن تاکید داشت. حال جهش بیوقفه شاخص بورس ایران در یک سال گذشته مجالی را برای دروغگویان بزرگ به وجود آورده تا با تکیه بر این پروپاگاندای نازیها، سودی برای خود دست و پا کنند. هرچه تعداد معاملهگران بازار سرمایه در این روزها افزایش مییابد، پیرو آن کانالها و صفحات فروش سیگنال در شبکههای اجتماعی هم با رشد مواجه میشود.
این کانالها و صفحات چنان رو به فزونی گذاشتهاند که گاه به نظر میرسد تعداد سیگنالفروشان بازار از تعداد سهامداران پیشی گرفتهاند. صاحبان این صفحات هم یکی خود را «گرگ والاستریت» معرفی میکند، دیگری لقب «سلطان خیابان حافظ» را شایسته خود میداند. برخی در کانالهای عمومی سیگنالفروشی میکنند و عدهای هم پا را فراتر گذاشته و با راهاندازی کانالهای VIP خود را شریک سود سهامداران بورسی کردهاند. در این میان آن کسی موفقتر است که دروغهای بزرگتری تحویل تازهواردان بازار سرمایه بدهد. افرادی هم که برای «پیمودن ره ۱۰۰ساله در یک شب»، بدون هیچ تخصص و دانشی سرمایه خود را وارد این بازار کردهاند، بیشتر به افرادی اعتماد میکنند که دروغهایشان شبیه به رویاست و از رشد بیش از ۱۰۰ درصدی بعضی از سهام طی یک ماه خبر میدهند. این در حالی است که طبق قوانین بورس اوراق بهادار تنها کسانی اجازه دارند به ارائه خدمات تخصصی و ارائه سیگنال بپردازند که مجوز لازم را اخذ کرده و صلاحیت علمی و مالی آنها در سازمان بورس احراز شده باشد.
این روزها فقط کافی است در شبکههای اجتماعی نظیر تلگرام، توئیتر و یا اینستاگرام هشتگ «سیگنال» را دنبال کنیم تا متوجه تعدد سیگنالفروشان بورس در این فضا شویم. تا همین چند سال پیش که بورس ایران رونق چندانی نداشت، کمتر کسی از تحولات بازار سرمایه خبر داشت و آن را پیگیری میکرد، اما با رشد تصاعدی شاخص بورس در ماههای اخیر، در بحثهای روزمره نام بورس کمتر از کرونا شنیده نمیشود. اکنون اگر بحث گپ و گفتها کرونا نباشد، قطعا این بازار سرمایه است که بهعنوان نقطه اشتراک مباحثه شهروندان به ایفای نقش میپردازند؛ افراد در عین اینکه نگران ابتلا به کووید-۱۹ هستند، از رشد سرمایه خود در قبال خرید و فروش سهام ابراز شادمانی و پیروزی میکنند. نگاهی به آخرین عرضههای اولیه بورس نشان میدهد که حداقل پنج میلیون و ۲۲۳ هزار کد در بورس فعال است که نشان از ضریب نفوذ بالای این بازار طی ماههای گذشته دارد. با اینکه این صعود بورس را باید به فال نیک گرفت و آن را به نفع تولید و توسعه کشور دانست، اما در این میان یک نگرانی اساسی وجود دارد و آن هم ورود افراد بدون کسب آموزش، دانش و تخصص لازم به این بازار است.
هر سهامدار یک گرگ والاستریت!
به نظر میرسد عده زیادی برای اینکه از قافله خرید و فروش سهام عقب نمانند و زودتر سهم خود از سفره بورس را بیرون بکشند حتی به دنبال مشاوری معتمد و قانونی نگشتهاند که از آنها سیگنالی درست و درخور بگیرند. همین هیجانزدگی و رفتار احساسی کافی است تا سودجویان این بار تلهای با عنوان «سیگنال ویژه و رانتی» در بازار کار بگذارند و طعمههای خود را از میان تازهواردان بورس انتخاب کنند. این افراد معمولا خود را دارای اطلاعات رانتی و ویژه از شرکتهایی خاص معرفی میکنند و با استفاده از ترفندهای تبلیغاتی و روانشناسی طعمههای خود را به دام میاندازند.
این در حالی است که بسیاری از این سیگنالفروشان پشتوانه علمی، تحلیلی و تخصصی لازم را ندارند و گاه ادمینهایی این کانالها و صفحات را مدیریت میکنند که خود بدون کد بورسی هستند و فعالیتی در بازار سرمایه انجام نمیدهند. غالب این افراد هم یک کانال و گروه عمومی دارند و به قول خود در آنها فعالیتهای عامالمنفعه انجام میدهند تا افرادی که توانایی پرداخت حق عضویت ندارند هم از دانش خیالی آنها بهرهمند شوند. گویی که آنها شلخته درو میکنند تا چیزی هم گیر خوشهچینها بیاید. اما واقعیت ماجرا این است که سیگنالفروشان در این کانالها افرادی را که برای کسب سودهای چشمگیر و البته واهی تشنهتر هستند، شناسایی میکنند تا با انتقال آنها به کانالهای VIP در سود آنها شریک شوند.
اکثر این سودجویان بدون اینکه نام و نشانی از خود بر جای بگذارند، برای کانالهای VIP خود حق عضویت ماهانه بین ۲۵۰ هزار تا ۳۰۰ هزار تومان تعیین میکنند. اگر هم سهام زیانده شوند، این افراد سیگنالهای خود را برای بلندمدت مناسب میدانند و وعدههای چندساله برای مثبتشدن سهم میدهند تا اگر یک روز سهام به سود نشست، از سیگنال طلایی و تحلیل بنیادین خود تا سالها بگویند. با محاسبهای سرانگشتی مشخص میشود اگر این کانالها فقط ۵۰ عضو هم داشته باشند، ماهانه حداقل ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان عایدی خواهند داشت. سودی که برای بسیاری از خردهسهامداران در طول یک ماه شبیه به یک رویاست. البته سیگنالفروشی فقط مختص این افراد نیست؛ کسانی هم دارای تخصص و تحلیل لازم هستند، اما اهداف دیگری را در پشت ارائه سیگنالهای خود دنبال میکنند.
این افراد ممکن است مبالغ کمتری از مشتریان خود دریافت کنند و حتی به رایگان به آنها سیگنال دهند، اما هدف این گروه هم چیزی جز تغییر معادلات بازار و نوسانگیری از این شرایط نیست. عدهای هم صرف اینکه تعدادی سهام خریدهاند و در روزهای پرفروغ بورس به سودی چشمگیر رسیدهاند، ردای استادی به تن میکنند و بدون تحلیلی خاص، سهام خوب و بد را بهعنوان سیگنال ویژه به دوستان و آشنایان خود میفروشند. به همین ترتیب این روزها هر سهامدار به یک گرگ والاستریت تبدیل شده است. بیش از آنکه صعود شاخص بورس برای آنها آب بشود، این سیگنالها هستند که برایشان نان شده است.
دروغهای بزرگ
در روزهایی که بورس میتازد، بسیاری از سهام روزهای خوبی را پشتسر میگذارند. چه بسا افرادی که بهاشتباه سهمی را خریدهاند، اما بهتبع شرایط این روزهای بورس سود کسب کردهاند. رشد اینچنینی بورس برای خردهسهامداران هم سودهای میلیونی در پی داشته است؛ افرادی که میخواهند در ماه به چنین سودهایی برسند، پرداخت ۲۵۰ هزار تومان در ماه را اصطلاحا «چشم گاو» میدانند. اما در قبال همین رفتار است که بهازای هر سهامدار یک کانال VIP شکل گرفته است و شاهد شدتگرفتن تخلفات هستیم. سود تضمینی، ۱۰۰ درصد، راز، اطلاعات بالادستی، بدون ریسک، سیگنال طلایی، سود ماهانه N درصد و ... ازجمله دروغهای بزرگی هستند که مدام بر زبان سیگنالفروشان قلابی جاری میشود. این افراد گاه چنان با اطمینان سخن میگویند که وزیر اقتصاد و رئیس سازمان بورس هم به بازدهی بورس آنقدر مطمئن نیستند. در این زمینه باید توجه داشت اصولا افرادی که به این حد از تخصص و تحلیل رسیده باشند که بتوانند با اطمینان به دیگران سیگنال بدهند، از طریق سرمایهگذاری در بورس به چنان سودی میرسند که دیگر نیازی به سیگنالفروشی ندارند و اصلا وقت کافی برای فعالیت مستمر در تلگرام یا توئیتر و اینستاگرام پیدا نمیکنند.
دروغگوی بزرگ با کانال ۱۷۰ هزار نفری!
با توجه به شرایطی که به آن اشاره شد مشخص نیست چرا برخی از فعالان بورس به فردی که از شاخص میلیاردی بورس سخن میگوید اعتماد میکنند و کانال تلگرامی او را به ۱۷۰ هزار عضو میرسانند؟! حتی اگر بخشی از این اعضا فیک باشند، اما همین درشتگوییها باعث شده تا رسانهها هم از این افراد بهعنوان کارشناس بورس دعوت کنند و نظرات او را در تلویزیون به نمایش بگذارند! اینجاست که دروغ گوبلزی مصداق عینی خود را به نمایش میگذارد. حال که بر اساس قوانین بورس و فرابورس چنین سیگنالفروشیهایی جرم به حساب میآید، از سازمان بورس، پلیس فتا و قوه قضائیه انتظار میرود به این ماجرا ورود کنند و به این سودجوییهایی که هم جیب مردم را خالی میکند و هم بازار سرمایه را از مسیر اصلی خود خارج میکند، پایان دهند.