روز سیاه تونل سیاه

گفتارنو/ محبوبه فیروزآبادی: اول ایمنی بعد کار ! جمله بدیهی به نظر می‌رسد اما گویا در معادن زغال‌سنگ در بر پاشنه‌ی دیگری می‌چرخد! شمار حوادث ناشی از کار در معادن زغال‌سنگ ایران و مخصوصاً استان کرمان بالاست.
کافی است بدانیم تنها در سال 98 در معادن زغال‌سنگ ایران ، 17 حادثه معدنی داشتیم که سهم کرمان 3 حادثه بود. نخستین حادثه ۲۵ مرداد سال گذشته رخ داد که یک کارگر ۳۱ ساله معدن زغال‌سنگ هشونی طغرالجرد بر اثر برق‌گرفتگی کشته شد. دومین حادثه معدنی ۱۹ آذرماه رخ داد که بر اثر ریزش یک تونل در معدن زغال‌سنگ پابدانای شهرستان کوهبنان، یک معدنچی 35 ساله کشته و تعدادی زخمی شدند.
۱۹ دی ۱۳۹۸ سومین حادثه معدنی رخ داد و ریزش در معدن زغال‌سنگ همکار در شهرستان راور کرمان یک کشته و ۴ مصدوم برجای گذاشت.
حالا در تازه‌ترین مورد صبح یک‌شنبه 16 شهریور ساعت ۱۱ و ۳۰ دقیقه میثم رامشک، مصطفی گلستانی، سید رحیم حسینی و امیررضا دورانی کارگران جوان 30 تا 43 ساله ساکن روستاهای حُرجَند راور و حُتکَن زرند در تونل شماره 2 معدن هجدک جان‌باخته‌اند. تنها مصدوم نجات‌یافته حادثه ریزش معدن هجدک عبدالله جباری ۳۹ ساله است که به کرمان منتقل‌شده و در بخش اورژانس بیمارستان شهید باهنر بستری است. به گفته رئیس فوریت‌های پزشکی کرمان حال عمومی تنها مصدوم این حادثه مساعد است.
شایان ذکراست که در بدو امر سه تن از جان‌باختگان حادثه در معدن محبوس بودند و حوالی ساعت 16 دسترسی به جنازه‌ها میسر شد.
درحالی‌که مدیر روابط عمومی شرکت معادن زغال‌سنگ کرمان آزاد شدن حفره گازی را موجب وقوع حادثه خفگی چهار کارگر پیمانکاری در معدن زغال‌سنگ هجدک راور این استان عنوان کرده است، دادستان راور از تعطیلی این معدن تا اطلاع بعدی و برخورد قضایی با مقصران احتمالی حادثه معدن هُجدک راور خبر داده است.
اکبر سلطانی مدیر روابط عمومی شرکت معادن زغال‌سنگ کرمان با تأکید بر اینکه کارگران جان‌باخته نیروهای شرکت زغال‌سنگ منطقه کرمان نیستند می‌گوید: این شرکت برخی معادن را به پیمانکار واگذار می‌کند و آنان نیز تمامی امور ازجمله مانیتورینگ و ایمنی را بر عهده‌دارند و شرکت هیچ تعهدی در خصوص تأمین ایمنی معادن واگذارشده به پیمانکار ندارد.
سلطانی درحالی‌که مدعی می‌شود، این حادثه در هفت متری دهانه معدن زغال‌سنگ منطقه هجدک شهرستان راور رخ داده و در عمق نبوده است، می‌افزاید: برداشت از معادن زغال‌سنگ موجب تخلیه حفره گازی نزدیک به سطح و انفجار شده، به‌نحوی‌که بین لایه‌های زغالی، گاز CO تجمع می‌کند و با برداشت زغال‌سنگ این گاز آزاد می‌شود و موجب کشته شدن چهار کارگر پیمانکاری شده است.
سلطانی مدعی می‌شود: پیمانکار در این حادثه امور مربوط به ایمنی را به‌صورت مطلوب رعایت کرده اما این‌گونه حوادث در تخلیه گاز حفره‌های زغالی معادن زغال‌سنگ حادثه‌ای طبیعی تلقی می‌شود و به‌ندرت پس از دهه‌ها اتفاق می‌افتد.
این اظهارات در حالی مطرح می‌شود و در سال‌های گذشته همواره شاهد بروز حادثه در این معدن و سایر معادن استان به دلیل گازگرفتگی بوده‌ایم.
در حالی سلطانی گازگرفتگی را عامل بروز سانحه اعلام کرده است، نماینده مردم کرمان و راور در مجلس، با اشاره به حادثه در معدن زغال‌سنگ هجدک راور تأکید می‌کند: خفگی ناشی از انسداد مسیر خروجی معدن عامل فوت حادثه‌دیدگان بوده است.
محمدمهدی زاهدی می‌گوید: براساس اطلاعاتی که از فرماندار راور و رئیس معدن زغال‌سنگ هجدک کسب کردم، به دنبال بررسی‌های صورت گرفته توسط بازرسان اداره کل استان کرمان، علت وقوع این حادثه رها شدن سنگ بزرگی بوده که در ورودی معدن وجود داشته است و باعث انسداد مسیر شده است، به همین دلیل ورود اکسیژن به معدن قطع‌شده و به خفگی کارگران این معدن منجر شده است.

وی می‌افزاید: کارگران فعال در این معدن در قالب دو تیم سه نفره و دو نفره وارد این معدن شده بودند که از گروه دو نفره، یک نفر زخمی شده و در بیمارستان تحت مداوا قرار دارد که دعا می‌کنیم هر چه سریع‌تر سلامتی خود را به دست آورد و یکی هم متأسفانه جان خود را ازدست‌داده است و گروه دیگر هم هر سه نفر فوت کردند.

از سوی دیگر رئیس سازمان نظام‌مهندسی معدن در گفت‌وگو با گفتارنو ضمن رد کردن این ادعا که حادثه در هفت متری دهانه معدن رخ‌داده می‌گوید: در معدن هجدک کار باطله برداری صورت می‌گرفت. با رسیدن به لایه‌های زغال، انفجار رخ‌داده است.
منوچهر رخ بابیان این‌که معدن هجدک یکی از گازخیزترین معادن ایران بلکه خاورمیانه است، هرگونه اظهارنظر در خصوص علل وقوع حادثه را منوط به دریافت گزارش رسمی کارشناسان اعزام‌شده به معدن می‌داند.
او در پاسخ به پرسش گفتارنو مبنی بر صلاحیت داشتن پیمانکار می‌گوید: این مسئله باید بررسی شود.
رخ البته به برخی رفتارهای پرخطر برخی معدن کاران اشاره می‌کند و می‌گوید: با همه تأکیداتی که می‌شود برخی معدن کاران با سیگار یا فندک و ... به عمق تونل‌های معدن می‌روند. درنتیجه در هر مورد باید بررسی شود که حادثه به خاطر قصور پیمانکار صورت گرفته است یا براثر بی‌احتیاطی کارگران!
رئیس سازمان نظام‌مهندسی معدن تأکید می‌کند: بدون هیچ ملاحظه‌کاری نظر کارشناسان رسماً در خصوص علل بروز حادثه معدنی منتشر خواهد شد.
شایان‌ذکر است معدن هجدک در ۷۰ کیلومتری راور و ۶۰ کیلومتری زرند واقع‌شده است.