فاطمه هاشمی:
فاطمه هاشمی می‌گوید: متاسفانه برخي سعي مي‌کنند بدون در نظر گرفتن مصالح و منافع کشور و با سوء استفاده از مشکلات و دغدغه‌هاي اقتصادي و معيشتي مردم و سر دادن شعارها و رفتارهاي پوپوليستي، با کشاندن برخي موارد اختلافي يا شبه اختلافي به سطح افکارعمومي و رسانه‌ها، به مردم بگويند ما ذي حق هستيم و بهتر است افراد برگزيده در انتخابات آينده از جناح و گروه ما باشد که متاسفانه هرچه از سال‌هاي اول انقلاب فاصله مي‌گيريم، اين پديده رفتاري منفي هم پررنگ‌تر و حادتر مي‌شود.
فرزند نخست آیت‌ا... است. ۴ سال از رحلت آیت‌ا... هاشمی می‌گذرد و هنوز هم وقتی فاطمه هاشمی از پدر می‌گوید غمی مانند ۱۹ دی ۹۵ بر چهره‌اش می‌نشیند. خاطرات زیادی از وحدت بخشی پدر دارد و افسوس می‌خورد که بعد از رحلت آیت‌ا... اختلافات زیاد شد و کمتر خبری از نشست‌های دوستانه برخی مسئولان برای یافتن راهکار اساسی مشکلات مردم و کشور است. فاطمه هاشمی در سالگرد رحلت آیت‌ا...هاشمی با «آرمان ملی» به گفت وگو پرداخت که متن آن را می‌خوانید.
در طول مسئوليت‌هاي مختلفي که آيت‌ا... داشتند، بارها اختلافاتي ميان قوا ايجاد ميشد اما به تدبير و سعه صدر ايشان، آسيبي به جامعه و اداره کشور وارد نمي‌شد. اکنون شاهد اختلافاتي ميان دولت و مجلس هستيم، در وهله نخست، تصور مي‌کنيد اگر آيت‌ا... در قيد حيات بودند، اين اختلافات ايجاد و تشديد ميشد و همچنين برداشت شما از اين اختلافات چيست؟
البته، اختلاف سليقه و ديدگاه، هميشه بوده و طبيعي هم هست ولي علني کردن آنها و کشيده شدن موارد اختلافي به سطح جامعه و افکارعمومي، واقعا امري نکوهيده و مذموم است. مردم چه گناهي کرده‌اند که بايد اختلافات بعضا سياسي و جناحي مسئولان کشور، آن هم در سطح بالا را تحمل کنند. مهم، نحوه مواجهه و برخورد با موارد اختلافي و يافتن راه‌حل براي آنها، آن هم در جوي دوستانه و به دور از جنجال آفريني‌هاي رسانه‌اي است.
شما راهکار حل اختلافات را چه مي‌دانيد؟
2 گونه مي‌شود با موارد اختلافي مواجه شد. يکي اينکه با تدبير و سعه صدر و مبنا قرار دادن مصالح و منافع ملي کشور با آن مواجه شد و آن را بدون جار و جنجال‌هاي گروهي و سياسي حل کرد که شيوه و منش آيت‌ا... هاشمي بود يا با لجبازي و گروکشي‌هاي سياسي و جناحي، آن را براي مظلوم نمايي و هموار کردن راه پيروزي‌هاي بعدي در انتخابات آتي به سطح جامعه و افکارعمومي کشاند که متاسفانه به نظرم اکنون بسياري از موارد اختلافي را دسته دوم تشکيل مي‌دهد. يعني متاسفانه برخي سعي مي‌کنند بدون در نظر گرفتن مصالح و منافع کشور و با سوء استفاده از مشکلات و دغدغه‌هاي اقتصادي و معيشتي مردم و سر دادن شعارها و رفتارهاي پوپوليستي، با کشاندن برخي موارد اختلافي يا شبه اختلافي به سطح افکارعمومي و رسانه‌ها، به مردم بگويند ما ذي حق هستيم و بهتر است افراد برگزيده در انتخابات آينده از جناح و گروه ما باشد که متاسفانه هرچه از سال‌هاي اول انقلاب فاصله مي‌گيريم، اين پديده رفتاري منفي هم پررنگ‌تر و حادتر مي‌شود.
البته به نظر مي‌رسد اين مشي مورد نقد، هرچه به جلو رفتيم نامناسب‌تر شد. تصاوير زيادي از جلساتي هست که آيت‌ا...هاشمي در کنار مسئولان ديگر در محيط دوستانه به گپ و گفت مشغول هستند اما به تدريج از تعداد اين جلسات کمتر شد. دليلش را چه مي‌دانيد؟
از ابتداي انقلاب اسلامي تا حدود دهه 80، شاهد آن فضاي مطلوب بوديم. اگر تاريخ نحوه اداره کشور در گذشته را ورق بزنيم، مشاهده مي‌کنيم در زمان امام به‌رغم مشکلات بسيار زيادي که در کشور بود، مسئولان به‌ويژه سران قوا، چگونه با يکديگر تعامل، همکاري و رفاقت داشتند و تعداد زيادي از جلسات مشترک سران قوا، آنهم در منازل همديگر و يا نوبتي به صورت هفتگي در دفاتر يکديگر برگزار ميشد. اين جلسات، تبادل نظرها و تعامل‌هاي عاقلانه، دوستانه و به‌دور از حب و بغض‌ها، چقدر در گره گشايي از مشکلات عديده کشور و به ويژه بحران‌هاي مختلف در دوران حساس جنگ تحميلي موثر بود. به‌خاطر دارم در چندين مورد، جلسات مشترک سران قوا، پس از ديدار با حضرت امام در منزل ما که در کنار حسينيه جماران بود و حتي در حياط منزل و بسيار دوستانه و بي‌غل و غش انجام ميشد. وقتي چنين وحدت نظر، دوستي و يکپارچگي ميان سران قوا وجود داشته باشد، ديگر مسئولان پايين‌تر، جرات اختلاف‌افکني و تشديد آن و ظهور آن را در جامعه پيدا نمي کنند. ولي متاسفانه هرچه از آن زمان فاصله مي‌گيريم، سران قوا از يکديگر دور و جلسات مشترک هم، بسيار کم و با فاصله زماني زياد انجام مي‌شود و صد البته که آن خلوص، دوستي و فهم مشترک غيرجناحي هم در آن به چشم نمي‌خورد.
تصور مي‌کنيد اگر آيت‌ا...هاشمي در قيد حيات بودند تلاشي براي ايجاد مجدد اين جلسات دوستانه ميشد؟
به نظرم اگر آيت‌ا... هاشمي زنده بودند، در حد توان، اولا اجازه نمي‌دادند اين حجم از اختلافات بين مسئولان شکل بگيرد و ثانياً، اين اختلافات و دعواها، به اين شکل در جامعه، بروز و ظهور پيدا کند و سعي مي‌کردند با وساطت و راهنمايي‌هاي مشفقانه و پدرانه، ديدگاه مسئولان را به يکديگر نزديک‌تر کنند و ضمن کاهش اختلافات، مشکلات تعاملات خارجي و بين‌المللي به‌ويژه در حوزه کشورهاي منطقه و حاشيه خليج فارس را کم کنند.
البته آيت‌ا... هاشمي سابقه خوبي در تعامل با کشورهاي منطقه براي حل مشکلات داشتند. خاطره‌اي در ذهن داريد؟
تاريخ گواهي مي‌دهد، يک حرکت اخلاقي، انساني، سياسي ايشان در محل اجلاس سران کشورهاي اسلامي در پاکستان با کشور عربستان که نفوذ زيادي بين کشورهاي حاشيه خليج فارس دارد، چقدر در تغييرسياست‌هاي خصمانه عربستان و شخص ملک عبدا... موثر واقع شد و در همان جلسه، نظر پاشاه عربستان کاملا تغيير کرد و مقرر شد، اجلاس بعدي سران اسلامي در سال 1376 در تهران برگزار شود و شاهد تاثير بسيار موثر ساير سياست‌هاي تنش‌زدايي ايشان در منطقه و جهان بوديم.
چندي قبل عنوان کرده بوديد که اسراري هست که در آن مقطع تمايلي به بازگو کردن آنها نداريد اکنون وقت طرح آنها نيست؟
فکر مي کنم که هنوز زمان آن نرسيده است.
به نظر مي‌رسد فرزندان آيت‌ا... هاشمي، پس از رحلت آيت‌ا...، به نوعي مانند قبل علاقه به فعاليت در حوزه‌هاي مختلف مانند سياست و ورزش و... ندارند دليلش چيست؟
اولاً، داغ فراق پدر، بر روحيه و انگيزه فرزندان قطعا اثرگذار بوده است و اين را منکر نمي‌شوم ولي اين که دست از تلاش و فعاليت‌هاي سياسي يا عام المنفعه برداشته باشيم را قبول ندارم.
در حوزه فعاليت‌هاي سياسي چطور؟
متاسفانه شايد فعاليت‌هاي سياسي به خاطر آلوده شدن به مسائلي منفي مانند دروغ، ريا و... چندان جذابيتي براي من نداشته باشد. البته همچنان به عنوان عضوي از يک خانواده سياسي، هر زمان لازم باشد به اظهارنظر و فعاليت سياسي و اجتماعي مي‌پردازم و دريغ نمي‌کنم و نخواهم کرد. مطمئن باشد هر گاه نياز باشد، اظهار نظر مي‌کنم که نمونه‌اش گفت‌وگو شما و يا رسانه‌هاي ديگر است.
برادرانتان در اين روزها چه مي‌کنند و آيا آنها از سياست فاصله گرفته‌اند؟
برادر بزرگ يعني محسن در انتخابات شوراي اسلامي شهر تهران در سال 96 شرکت کرد و نفر اول تهران شد و در حال حاضر هم، رئيس شورا و فعال است. مهدي هم که دوران زندان خود را سپري مي‌کند و قاعدتا، دستش از فعاليت سياسي کوتاه است البته در مرخصي دوران کرونا که بود، در ساخت بيمارستان سرطاني کمک مي‌کرد. ياسر هم که کمتر در کارهاي سياسي بود و بيشتر براي پدر به امور خيريه و کارهاي عامل المنفعه مي‌پردازد. در حال حاضر، بيشتر تمرکز فکري و فعاليتي ما، معطوف به کاري است که در زمان حيات پدر و با توصيه ايشان شروع شد که ساخت بزرگترين مرکز بيمارستاني تشخيص و درمان بيماري‌هاي سرطان است که من و عمو محمد و مواقعي که مهدي به مرخصي مي‌آيد، بيشتر وقت و توان‌مان را براي ساخت و تجهيز اين بيمارستان صرف مي‌شود که البته با مشکلات و موانع زيادي هم روبه‌رو بوده و هستيم ولي به جد و با تمام توان در پي ساخت، تکميل و راه‌اندازي و تجهيز اين مرکز درماني هستيم که ان‌شاءا... باقيات صالحات براي پدرخواهد بود.
مادر گرامي و عزيز عفت خانم مرعشي در اين روزها چه مي‌کنند؟ ايشان چندي قبل گفته بودند جمعه به جمعه، بچه‌ها براي صرف ناهار مي‌آيند سر ميز و بعد از خوردن غذا، بحث سياسي و اجتماعي و خانوادگي شروع مي‌شود، تا ساعت هفت بعد از ظهر مي‌مانند و بعد به خانه‌هايشان مي‌روند. اين دورهمي‌ها پس از درگذشت آيت‌ا... ادامه دارد؟
مادر که در زمان حيات پدر، به ويژه در دوران قبل از انقلاب، به دليل سابقه مبارزاتي پدر و دوران زندان‌ها، تبعيدها و متواري بودن‌ها، سختي‌هاي زيادي را متحمل شده و در واقع مي‌شود گفت به دليل دوري پدر از خانه، در مقاطعي براي بچه‌ها هم پدربوده و هم مادر. مادر دوران پس از رحلت پدر و دوران فراق را به سختي تحمل و سپري مي‌کنند. داغ پدر، ضربه بزرگ روحي در وهله اول براي ايشان بود که جبران پذير نيست. هر چند ما فرزندان هم داغدار هستيم ولي سعي در جبران اين کمبود براي مادرمان را داريم. قطعاً هيچ کس جاي ايشان را براي مادر پر نخواهد کرد.
دورهمي‌ها چه شد؟ ادامه دارد؟
در دوران حيات پدر، معمولاً در روزهاي جمعه و تعطيل، همه در منزل پدر جمع مي‌شديم و از نعمت زيارت مادر و پدر و مصاحبت با آنها برخوردار بوديم ولي در حال حاضر، تمام روزهاي هفته سعي مي‌کنيم در کنار مادر باشيم و نگذاريم تنهايي و فراق پدر را براي مدت طولاني به خاطر آورد البته، روزهاي جمعه ديگر براي ما، خوشايند نيست زيرا محور اصلي دورهم جمع شدن‌هاي روزهاي جمعه، پدر بود که همه چون پروانه، به دور او جمع مي‌شديم.
شما ظاهرا بيش از ساير فرزندان به پدر نزديک بوديد. اگر اکنون ايشان در قيد حيات بودند، چه توصيه‌اي به مسئولان و مردم داشتند؟
اينکه من بيشتر از ساير فرزندان به پدر نزديک بودم، شايد تعبير درستي نباشد چون همه فرزندان به ايشان ارادت، عشق و علاقه خاصي داشتند. پدر واقعا دوست داشتني و وجودشان براي ما نعمت و موهبتي خاص بود که متاسفانه از آن محروم شديم ولي شايد، من نسبت به بقيه فرزندان، احساسي‌تر و عاطفي‌تر بودم و هستم و اين احساس عاطفي را هنوز هم، بيشتر بروز مي‌دهم. سعي مي‌کردم هر روز و يا بعضي از روزها، دو بار در روز، ايشان را ببينم و پاي صحبت‌هاي شيرين و خاطرات جالب ايشان بنشينم. اگر ايشان در قيد حيات بودند، حتماً به مسئولان توصيه مي‌کردند که بيشتر قدردان و خدمتگزار اين مردم شريف و نجيب باشيد. انقلاب اسلامي و اهدافي که مردم براي آن انقلاب کردند، مناسب شرايطي نيست که امروز مردم در آن به سر مي‌برند. متاسفانه مسائل اقتصادي، فرهنگي، سياسي، اجتماعي جامعه امروز ما خوب نيست. کشور، با تنگ نظري و سخت گيري بر مردم، قابل اداره نيست. مردم انقلاب کردند که از حداقل معيشت، آزادي انديشه و بيان و موهبات دنيوي و رفاه و توسعه پايدار برخوردار باشند و خوب زندگي کنند. زندگي امروز مردم ما، در شأن کشوري با اين حجم از منابع انساني و طبيعي خدادادي نيست و بايد در کنار پرداختن به معنويت مردم، دنياي آنان را هم آباد کنيم. پدر عاشق سازندگي، توسعه و پيشرفت و تعالي و دانش محوري و حاکم شدن عقلانيت در کشور بود که متاسفانه، برخي سياست‌هاي کنوني کشور، چه در سياست داخلي و چه سياست خارجي، با تحقق اين اهداف در تضاد است. به مردم هم توصيه مي‌کردند، هرچه حضور شما درعرصه‌هاي سياسي، فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي آگاهانه‌تر، روشنگرانه‌تر، پرشورتر و فعال‌تر باشد، آينده کشور خود را تضمين کرده‌ايد.
آخرين توصيه آيت‌ا... به مردم را در ذهن داريد؟
به ياد دارم در آخرين سال حيات پر برکت‌شان در يک سخنراني گفتند با رشد آگاهي، سطح دانش سياسي و فکري مردم، انسان ديگر راحت مي‌تواند بميرد. مردم بايد آگاه باشند، فريب متحجرين انقلاب نديده و متظاهر را نخورند. از جوانان مي‌خواستند تا جايي که مي‌توانند تحصيل کنند و اولويت خود را فراگيري علمي قرار دهند، زيرا جوانان عالم و آگاه، هيچگاه فريب نمي‌خورند و راه خود و آينده کشور را گم نمي‌کنند و به خوبي طي مي‌کند و دنبال خرافه‌ها رياکاري‌ها، زهد فروشي‌ها و فريبکاري ديگران نمي‌روند، بلکه با آن مبارزه مي‌کنند، براي فردايي بهتر.
برخي از مخالفان آيت‌ا... هاشمي، پس از رحلت ايشان، از مواضع گذشته اعلام برائت کردند و در صف حاميان پدر قرار گرفتند. تصور مي‌کنيد افزايش مشکلات کشور سبب آگاهي آنها شده، يا سياسي کاري است؟
البته اينکه مي‌گوييد پس از رحلت آيت‌ا... هاشمي، برخي مخالفان از مواضع گذشته خودشان اعلام برائت کردند، تعبير درستي نيست چون در زمان حيات ايشان، به‌ويژه پس از اتفاقات انتخابات سال 88 ، بسياري را سراغ دارم که به صورت حضوري و يا به دليل شرم حضور، با ارسال پيام يا از طريق واسطه، با ابراز پشيماني از مواضع و سخنان گذشته خود، از ايشان طلب حلاليت و بخشش کردند البته، آيت‌ا... هاشمي هم همواره در پاسخ به اينگونه موارد مي‌فرمود:«من هيچ گلايه و شکايتي از افرادي که بنا به دلايلي تحت تاثير تبليغات سوء قرار گرفته و يا به مقتضاي فضايي که در آن کار مي‌کرده‌اند، مجبور به اتخاذ چنين مواضعي شده‌اند، ندارم» ولي معلوم است که جرياني خاص، روند هاشمي ستيزي را در جامعه القا و هدايت مي‌کرد و اذهان و افکار قشر يا اقشاري از جامعه را، تحت تاثير قرار مي‌داد و البته هنوز هم مي‌کند که پدر معمولا، از گردانندگان و مسببان اينگونه تهمت‌ها و القائات سوء، به خدا پناه مي‌برد و براي هدايت آنها دعا مي‌کرد. به خاطر دارم برخي دوستان دفتر تعريف مي‌کردند که در يک جمع ديدار کننده خصوصي با آيت‌ا... هاشمي،يکي از حاضران به ايشان مي‌گويد: آقاي هاشمي، اخيراً شنيده‌ايم که متاسفانه، شخصي در کسوت مداحي اهل بيت (ع) آنهم در دعاي پر فيض عرفه، به شما و خانواده شما، توهين‌هاي زيادي کرده است. ايشان بلافاصله جواب داده‌اند: « مطلب ديگري بگوييد و چه خبر از اوضاع و شرايط کشور».؟ يا يکي ديگر از خاطراتي که دوستان دفتر تعريف مي‌کردند اين که، وقتي به ايشان پيشنهاد ميشد به خاطر حجم زياد و تشديد توهين‌ها و تهمت‌ها عليه ايشان، پاسخي داده شود، با لبخند هميشگي، سکوت مي‌کردند و يا مي‌گفتند: «لازم نيست» و گاهي هم مي‌فرمودند: «في قلوبهم مرض» پس اين موضوع صرفاً مربوط به بعد از رحلت ايشان نمي‌شود. ولي البته، موضوع حلاليت‌طلبي، بعد از رحلت ايشان، بيشتر شد و علاوه بر کساني که با مواجهه با اعضاي خانواده، طلب حلاليت و بخشش کرده و مي‌کنند، در دفتر يادبود خانه موزه آيت‌ا... هم موارد زيادي داريم که افرادي با ديدن سادگي خانه، زندگي و مشي و مرام ايشان، تمام القائات و باورهاي غلطي را که در مورد زندگي اشرافي ايشان شنيده بودند و تحت تاثير سوء قرار گرفته بودند، به هم مي‌ريزد و در دفتر يادبود، به خاطر غفلت و زدن برخي تهمت‌ها و پخش شايعات عليه ايشان، حلاليت طلبيده‌اند.
اقدامات اين طيف افراد که طلب حلاليت کردند، سياسي است يا غير سياسي؟
بايد بگويم آنهايي که واقعا نادانسته و به‌خاطر تبليغات سوء، مخالف بودند و بعدا، تحت تاثير مظلوميت شخصيت و حقانيت راه و تفکر آيت‌ا... هاشمي قرار گرفتند، حلاليت‌خواهي آنها را غيرسياسي مي‌دانم، ولي ممکن است افرادي هم که البته بيشتر در سطح مسئولان هستند، اکنون با ديدن شرايط فعلي کشور و مشکلات عديده‌اي که در ابعاد داخلي و خارجي حادث شده است و پيش‌بيني‌هايي که با بصيرت از ايشان براي آينده کشور شنيده بودند، به راه و منش اعتدالي وسطح مديريت بالا و تدبير و تدبّر ايشان براي گذر از مشکلات فعلي کشور، پي‌برده و قدر و منزلت آن عزيز سفرکرده را بيشتر دانسته و جاي خالي وي را احساس مي‌کنند.
