مأموریت برای تدوین برنامه، تعیین نامزد و تعامل با نظام

حسین مرعشی که بر اساس اعلام رئیس دوره‌ای جبهه اصلاحات یکی از 15 شخصیت حقیقی عضو نهاد اجماع‌ساز جدید اصلاح‌طلبان است در خصوص فعالیت‌های این نهاد با روزنامه ایران گفت‌وگو کرده که در پی می‌آید:

شما به عنوان یکی از 15 فرد حقیقی برای حضور در نهاد اجماع‌ساز اصلاح‌طلبان انتخاب شده‌اید. به باورتان پیام شکل‌گیری این نهاد و نسبتی که میان اصلاح‌طلبان و انتخابات 1400 برقرار می‌کند، چیست؟
تشکیل نهاد اجماع‌ساز متشکل از احزاب اصلاح‌طلب و حلقه‌ای از اشخاص حقیقی به عنوان مشاوران این نهاد را باید یک گام به جلو ارزیابی کرد. تشکیل این نهاد جدید نشان می‌دهد که اصلاح‌طلبان به انتخابات 1400 نگاه جدی دارند؛ آن را صحنه مهمی برای شکل دادن به تحولات آینده کشور می‌دانند و می‌خواهند به عبور از مشکلاتی که در این سال‌ها بر مردم ایران تحمیل شده، کمک کنند. این نشانه روشنی از وجود اراده نیرومند برای انجام یک کار مشترک توسط همه گروه‌های سیاسی و همه شخصیت‌های سیاسی معتبر اصلاح‌طلب است. با این حال تا این نهاد رسماً در وزارت کشور ثبت نشود، آیین‌نامه داخلی‌اش نگاشته نشود و آغاز به کار نکند، نمی‌توان پیشاپیش درباره آن اظهارنظر کرد.
آنچه در نمای نخست از این نهاد انتظار می‌رود، شاید چیزی جز ایجاد ائتلاف بر کاندیدای واحد در انتخابات آتی نباشد، با این حال می‌دانیم که پیروزی اصلاح‌طلبان در 1400 همچون هر جریان سیاسی دیگری به عواملی فراتر از کاندیدای واحد بستگی دارد. بر این اساس چه کارکردهای دیگری می‌توان برای این نهاد اجماع‌ساز متصور بود؟
به باورم مهم‌ترین کارویژه‌ای که این نهاد می‌تواند برای خود تعریف کند، تهیه و تدوین یک برنامه مشترک برای ارائه از سوی جبهه اصلاحات است. برنامه‌ای که بر پیشبرد مسائل سیاسی و بازکردن گره‌های افتاده بر اقتصاد ایران متمرکز باشد. از نظر اصلاح‌طلبان انتخابات 1400 انتخاباتی برنامه محور است و بدون تدوین یک برنامه مدون و قابل دفاع نمی‌توان در آن حضور مؤثر داشت. در گام دوم و بعد از تدوین برنامه این نهاد باید به ارزیابی شخصیت‌های سیاسی بپردازند که توانمندی محقق ساختن این برنامه را دارند و می‌توانند به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری معرفی شوند. سومین کارویژه این نهاد می‌تواند تعامل با مقامات عالی نظام جمهوری اسلامی برای تشریح اولویت‌های جبهه اصلاحات و فراهم کردن زمینه تحقق آنها باشد. این موارد به باورم می‌تواند از جمله موضوعات مهمی باشد که در نهاد جدید می‌شود به آن پرداخت.
یکی از مواردی که در کنار ضرورت تشکیل این نهاد از طرف اصلاح‌طلبان مطرح شد، بحث ترمیم سرمایه اجتماعی بود. خاصه در شرایطی که این نگرانی وجود دارد که انتخابات 1400 همانند آنچه در انتخابات اسفند 98 تجربه شد با احتمال پایین بودن مشارکت سیاسی مواجه باشد و اصلاح‌طلبان همواره این مسأله را یکی از پاشنه آشیل‌های خود دانسته‌اند. به نظر شما آیا صرف تشکیل این نهاد می‌تواند کمکی به ترمیم سرمایه اجتماعی اصلاح‌طلبان کند؟
مردم در مواجهه با انتخابات به چند بخش تقسیم می‌شوند. بخشی از مردم به دلایل اعتقادی و پایبندی بیشتر به نظام جمهوری اسلامی در هر شرایطی و با وجود تحمل هر سختی برای تقویت نظام در انتخابات شرکت می‌کنند، اما بخش عمده‌ای از مردم نتیجه محورند. آنها اگر آمدند و رأی دادند، انتظار دارند که نتیجه رأی‌شان در زندگی و شرایط کشور خود را نشان دهد. خب از این حیث مشارکت بالایی که در انتخابات سال 96 رقم خورد، با دو مسأله مواجه شد. مسائلی که بر تمایل بخش‌های مختلفی از مردم به مشارکت سیاسی تأثیر نامطلوب گذاشت. یک مسأله ناکامی بود که بر اثر عهدشکنی امریکا و سستی طرف‌های اروپایی و آسیایی در تحقق هدف‌های ضد تحریمی برجام ایجاد شد و با بازگشت و تشدید تحریم‌های امریکا فشار زیادی را متوجه زندگی مردم کرد. علاوه بر این نارضایتی اقتصادی بخش دیگری از مطالبات مردم نیز بر اثر مسائل حاکم بر سیاست داخلی پاسخ نیافت. متأسفانه پاره‌ای از جریانات سیاسی علاقه‌مندند که نتیجه انتخابات هر چه بشود در جریان اراده حاکم بر کشور و در سیاست‌هایی که به باور آنها موجه است، تغییری اتفاق نیفتد و نتیجه انتخابات خنثی شود. اینها کسانی هستند که بر حسب ظاهر خیلی به نظام پایبندند اما مثل کسی که بر شاخه نشسته بود و بن می‌برید، عمل می‌کنند. اینها کسانی هستند که ظاهراً عاشق نظام جمهوری اسلامی هستند اما توجه ندارند که اگر در این نظام رأی مردم بی اثر شود و رکن مهم جمهوریت نظام متزلزل گردد، به کلیت آن آسیب می‌رسد. بنابراین همه این مسائل با کاهش اقبال مردم به انتخابات منتهی شده و به هر حال این مسأله‌ای است که پیش روی اصلاح‌طلبان هم قرار دارد. بنابراین حتماً یکی از وظایف نهاد اجماع‌ساز این است که به نظرات مردم احترام بگذارد، نظرات اقشار مختلف را بشنود و تجزیه و تحلیل کند و برای حل آنچه مورد نظر مردم است، راهکار داشته باشد.

در همین زمینه می‌دانیم که اختلافات دیدگاهی میان طیف‌های مختلف اصلاح‌طلبان وجود دارد. اختلافاتی که گاهی خود را در قالب تقابل اصلاحات جامعه محور و اصلاحات قدرت محور نشان داده و روزی دیگر به بحث بر سر اولویت دموکراسی یا تکنوکراسی رسیده. احزاب اصلاح‌طلب با وجود چنین تفاوت دیدگاه‌هایی تا چه حد می‌توانند امیدوار باشند که به اجماع برسند؟
واقعیت این است که اصلاح‌طلبان یک حزب نیستند؛ یک جبهه‌اند. در این جبهه تنوع و تکثر زیاد است اما ائتلافی که شکل می‌گیرد بر اساس تأمین حداکثری نظر گروه‌ها نیست. این ائتلاف حاصل مسامحه‌ای است که همه گروه‌ها نسبت به هم خواهند داشت و حداقل مشترکات را می‌تواند پوشش دهد. اگر نگاه همه احزاب حاضر در این ائتلاف همین طور باشد، بعید است مشکلی به وجود بیاید. بالاخره گروه‌ها و شخصیت‌ها هر کدام برداشت خودشان را دارند اما یک حداقل‌هایی برای ائتلاف و همکاری وجود دارد که آن حداقل‌ها همیشه اصلاحات را در قالب یک جبهه متحد نگاه داشته و به صحنه آورده است.

از جمله موضوعاتی که در کنار خبر نهایی شدن فهرست اعضای حاضر در این نهاد اجماع‌ساز از سوی رئیس دوره‌ای جبهه اصلاحات مطرح شد تأکید بر این بود که اصلاح‌طلبان در صورت داشتن کاندیدای اختصاصی در انتخابات حضور خواهند داشت. به باورتان جریان سیاسی متبوع شما تا چه حد روی این شرطی که برای خودش گذاشته استحکام خواهد داشت یا در صورت رد صلاحیت چهره‌های مطلوب و مورد نظر اصلاح‌طلبان باز هم شاهد حمایت این جریان از یک چهره اصولگرای میانه‌رو خواهیم بود؟
چنان که در ابتدا هم گفتم، هنوز نهاد اجماع‌ساز به نحوی شکل نگرفته که ببینیم چه سیاستی تدوین می‌شود. مطابق مصوبه‌ای که پیش‌تر شورای هماهنگی احزاب اصلاح‌طلب داشت، اصلاح‌طلبان اعلام کرده‌اند که اگر انتخابات رقابتی باشد و اگر کاندیدای خود را داشته باشند در انتخابات شرکت می‌کنند. اما الان با مشخص شدن آن وضعیت خیلی فاصله داریم و باید صبر کنیم ببینیم چه می‌شود. با این حال اگر از منظر داشتن پیش‌بینی برای شرایطی که ممکن است پیش روی اصلاح‌طلبان قرار بگیرد و آمادگی برای نحوه مواجهه با آن می‌پرسید، باید بگویم که این از جمله موضوعاتی است که باید در نهاد جدید مورد بحث قرار بگیرد تا هر کس و هر گروهی پیشنهادها و دیدگاه‌های خود را مطرح کند. به شخصه تا این مسائل در نهاد جدید بحث نشود نفیاً یا اثباتاً نمی‌توانم اظهارنظری داشته باشم. این از آن موضوعاتی است که باید صبر کنیم و ببینیم سیاست بر چه مداری قرار می‌گیرد.