پختن شله زرد یا به گویش قدیمیترهای کرمان ابراهیم خانی، یکی از رسومی است که در ماههای محرم و صفر و ماه مبارک رمضان رواج دارد، نذری که از دوران ابراهیمخان ظهیرالدوله و درست بعد از خرابیهای به جا مانده از آغا محمدخان در کرمان به یادگار مانده، و خود داستانی زیبا در پی دارد.
میگویند وقتی ابراهیم خان ظهیرالدوله والی ایالت کرمان و سیستان و بلوچستان شد، پس از ورود به کرمان شهری دید ویران با ملتی که یا اکثر مردانشان کشته شده بودند و یا آن که کور و نابینا بودند.
فقر و فلاکت و قحطی در کرمان بیداد میکرد و ابراهیمخان مردد که چه کاری میشود کرد.
ابراهیم خان گزارشی به پایتخت ارسال میکند و ضمن اینکه از شاه میخواهد که ۵ سال کرمان و کرمانیها را از پرداخت مالیات معاف دارند تقاضای بودجهای ویژه را برای آبادانی کرمان مینماید.
وی مینویسد: مرا حکومت شهری فرستادهاید که مردمانش عدهای کور و مفلوک و بیمار و قحطی زدهاند و....
و باید به این شهر توجه ویژه شود.
ابراهیم خان سپس به فکر چارهاندیشی میافتد وِ برای اینکه بتواند کمی از آلام مردم را تسکین دهد هر ظهر و شام با درست کردن برنج و خورشت و فرستادن آن به در خانههای مردم کرمان تغذیه و قوت لایموت مردم را تامین مینماید و از سوی دیگر با ساختن قنوات و آباد کردن دهات و رونق بخشیدن به کشاورزی و رونق بخشیدن به تجارت و .... سعی میکند تا این شهر را به دوران شکوهش بازگرداند.
نکته قابل توجه اینکه ابراهیم خان به فرهنگ و هنر علاقه خاصی داشته و حضور شاعران و ... در کنار وی و تاسیس مدرسهای بزرگ در کرمان جهت تحصیل علوم مختلف نشان از همین علاقه دارد.
همچنین ملابمانعلی راجی کرمانی به تشویق و ترغیب ابراهیمخان، جنگهای حضرت پیغمبر و حضرت امیر علیهماالسلام را بر وزن اشعار شاهنامه فردوسی (بحر متقارب) سروده که نام کتاب وی حمله حیدری میباشد.
ابراهیم خان خود نیز دستی در شعر داشته و طغرل تخلص میکرده و ابیات بسیاری از وی به یادگار مانده است.
این بیت مشهور از اوست:
فخر یثرب و بطحا شد زکین شهید امروز
شمع بزم او ادنی قامتش خمید امروز
خدمات ابراهیم خان ظهیرالدوله به کرمان بسیار زیاد بوده و در این یادداشت قصد پرداختن به آن را نداریم.
برگردیم به ماجرای ابراهیم خانی؛
داستان نذری دادن ابراهیم خان اما بسیار زیبا و دلنشین است.
میگویند ابراهیم خان هر روز خودش به آشپزخانه سرکشی میکرده، غذاهای مردم را خودش در ظرفهای مخصوص که ضرب سلام علی ابراهیم را در کف خود داشتند میریخته و به کارکنان و خدمه خود میداده تا بین مردم توزیع کنند.
روزی اما سرآشپز دربار ابراهیم خان میبیند که برنجها خمیر شدهاند، چند دیگ از دهها دیگ مسین پر از برنج شفته شده، هر لحظه ممکن بود که ابراهیمخان سر برسد. آشپز بیچاره از ترس اینکه امروز چه به مردم کرمان بدهد و چه جواب حاکم را بدهد دل در دلش نبود؛ ابراهیمخان وارد آشپزخانه میشود، آشپزها آرام آرام ابراهیمخان را در جریان میگذارند وی لیکن بدون آنکه خم به ابرو بیاورد لحظهای به فکر فرو میرود و آنگاه دستور میدهد تا شکر و زعفران و گلاب بیاورند و به برنج خمیر شده اضافه کنند و چنبن میشود که شله زرد یا همان ابراهیمخانی متولد میشود، کارکنان و خدمه ارگ حکومتی ابراهیمخانی را به در خانه مردم کرمان میبرند و این غذای جدید بیش از انتظار مورد استقبال مردم واقع میشود.
و پس از آن نتیجه خوشایند ابراهیمخان دستور میدهد که به جای چلو خورشت هر روز در کاسههای مخصوص ابراهیمی (که در بازار کرمان تولید شده و ضرب میخورد) به در خانههای مردم ابراهیمخانی توزیع کنند و این نذر تا چند سال که مردم کرمان روی پای خود بایستند ادامه داشت.
ابراهیم خان ظهیرالدوله آنقدر در آبادانی این شهر کوشید تا بلکه مردمان کرمان خاطره ظلمهای آغامحمدخان را فراموش کنند.
و حالا سالها از آن روزها میگذرد و از ابراهیمخان این حاکم مردم دوست و مترقی مجموعهای تاریخی مانده و غذایی خوشمزه به نام ابراهیمخانی و سلام علی ابراهیم که بر تارک بادگیر مدرسه ابراهیمخان خودنمایی میکند.
-اکنون ابراهیم خانی یا همان شله زرد به عنوان یکی از اصلیترین نذریهای کرمانیها و البته ایرانیها در ایام خاص بین مردم و فقرا توزیع میشود و همه مردم این سنت حسنه به یادگار مانده از ابراهیمخان را ارج مینهند.
ابراهیم خان ظهیرالدوله 24 سال (از 1218 تا 1240 ه. ق) حکمران کرمان بود.
عبدالرحیم عبدالکریمی