در ایران مساله تاغ‌کاری و جنگل‌کاری در مناطق بیابانی فوق العاده موثر بوده است و از فرسایش خاک جلوگیری کرده است ضمن آنکه برخی معتقدند که این کار باعث افزایش بارندگی نیز می‌شود.
یک دکتری منابع آب معتقد است: با ساخت سد، حوضه آبریزی و باتلاق ها را کاملا خشک و تبدیل به شورزار و بیابان کرده ایم و در نهایت این خشک شدن‌ها موجب منجر به ایجاد ریزگردها در برخی نقاط کشور شده است ضمن آنکه باید وقتی که سدی را احداث و رودخانه‌ای را خشک می کنیم، عواقب آن را در نظر گرفته شود.
دکتر "محمدجواد خانجانی" در گفت و گو با خبرگزاری ایسنا منطقه کویر، با اشاره به بیابان‌زایی و فرسایش خاکی موجود در کشور گفت: در ایران مساله تاغ‌کاری و جنگل‌کاری در مناطق بیابانی فوق العاده موثر بوده است و از فرسایش خاک جلوگیری کرده است ضمن آنکه برخی معتقدند که این کار باعث افزایش بارندگی نیز می‌شود.
وی با بیان اینکه قطعا در داخل کشور با کمبود آب روبرو هستیم و این کمبود آب باید جبران و تامین شود تا بتوانیم از فرسایش خاک و از بین رفتن جنگل‌ها جلوگیری کنیم افزود: باید در کنار اینکه بتوانیم از فرسایش خاک جلوگیری کنیم بتوانیم طبیعت را تثبیت کنیم، تا از حرکت شن های روان و خاک روان و ... جلوگیری کنیم.
این دکتری منبع آب با اشاره به نقش سدها در بیابان زایی‌های موجود در کشور عنوان کرد: متاسفانه با ساخت سد، حوضه آبریز و باتلاق ها را کاملا خشک و آنها را تبدیل به شورزار و بیابان کرده‌ایم که این موضوع در نهایت منجر به ایجاد ریزگردها شده است، پس باید وقتی که سدی را احداث و رودخانه ای را خشک می کنیم، عواقب آن را در نظر گرفته شود.
این استاد تمام دانشگاه شهید باهنر کرمان با اشاره به خشک شدن زاینده رود، اظهار کرد: رودخانه زاینده رود و باتلاق گاوخونی را خشک کرده‌اند نه خشک شده است! در این صورت چه انتظاری غیر از آنکه، آنجا تبدیل به بیابان شود؛ داریم؟ طبیعی است این ریزگردها حرکت کنند و زندگی مردم را تحت شعاع قرار دهند و دستاورد دیگری در پی نداشته باشد.
خانجانی با بیان اینکه تنها راه حل این موضوع این است که زاینده دوباره زنده شود و مشکل کم آبی مردم منطقه و ذوب آهن را با انتقال آب از دریای خزر یا دریای جنوب حل شود تاکید کرد: به چه حقی دولت زاینده رود را خشک کرد، آیا زمانی که زاینده رود را خشک می کرد، به فکر خاک بستر آن بودند که می‌تواند تبدیل به ریزگرد شود؟ و آیا به فکر آن همه روستا و مردم آنها که شغلشان کشاورزی بود و اکنون نابود شده است، بودند، یا خیر؟
علت اصلی بیابان زایی کشور تغییر اقلیم یا عملکرد انسان؟!
این دکتری منابع آب با اشاره با اینکه، چرا کشور به سمت بیابان زایی حرکت می‌کند، تصریح کرد: دلیل این موضوع این است که هم اکنون داریم رودخانه‌ها و تالاب‌ها را از بین می‌بریم ضمن آنکه در کنارش نیز برداشت عظیمی از سفره آب زیرزمینی انجام داده‌ایم. همه این اقدامات را باید دوباره مطالعه و به حالت مناسب خود برگردانده شود.
وی با بیان اینکه اگر تغییر اقلیم و یا افزایش یا کاهش بارندگی را در بیابان‌زایی بخواهند دخالت دهند، یک پروسه و جریانی بسیار کند و طولانی مدت خواهد بود اظهار کرد: آن چیزی که در کوتاه مدت تاثیر مهمی بر بیابان زدایی خواهد گذاشت، عملکرد انسان ها خواهد بود، عملکرد پول نفت ما است، که در این قسمت ها خرج شد و فاجعه به بار آورد.
این استاد تمام دانشگاه شهید باهنر کرمان با تاکید بر اینکه نباید اشتباه خود را به گردن تغییر اقلیم یا بیابان زایی کره زمین و ... انداخت تصریح کرد: متاسفانه نفت ارزان قیمت، برق ارزان قیمت و ... سبب شده است که ما از عمق 300 متری آب پمپاژ کنیم و کار کنیم که سفره آب زیرزمینی را خشک کنیم و در مقابل آن چه بدست آورده‌ایم، مشخص نیست.
این عضو هیت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان ادامه داد: در دنیا همواره دولت‌ها از خود سوال می‌کنند آیا آن چیزی که دارند بدست می آورند، این ارزش را دارد که چنین هزینه ای برای آن بپردازیم؟ در حالی که می توانیم با این پول چندین برابر همان محصول تولیدی، از خارج از کشور وارد کنیم.
وی با تاکید بر اینکه کشاورزی ما از نظر اقتصاد کلان، به صرفه نیست اظهار کرد: اگر دشت های خود را نظاره کنیم، مشاهده می کنیم که چه میزان آنها را فقیر (از نظر آب) کرده‌ایم و حال جای سوال است که آیا محصولی که در این دشت ها تولید کرده‌ایم، در سطح بین الملل ارزشی داشته است؟ و میزان این ارزش نسبت به چیزی که از دست داده‌ایم چقدر بوده است؟
خانجانی با اشاره به آنکه، کشور به سمت صنعتی شدن باید حرکت کند، اذعان کرد: معتقدم اهمیت کشاورزی دراقتصاد ایران در حال کاسته شدن است و شاید در 50 سال آینده یک درصد اقتصاد ایران متعلق به بخش کشاورزی باشد و اکثریت مردم در صنعت مشغول به کار شوند.
راهکارهای مقابله با بحران آب
این استاد تمام دانشگاه شهید باهنر کرمان با اشاره به راهکارهای مقابله با بحران آب گفت: اکثر کشورهای دنیا مانند عربستان سعودی، آمریکا و ... به صورت اقتصادی آب دریا را شیرین می‌کنند، پس ما نیز باید به دنبال تکنولوژی آب و صنعت آب برویم؛ دیگر باید دست از خیال بافی‌هایی که می دانیم جواب نمی دهد برداریم. مثلا برخی معتقدند که راندمان آب را در بخش کشاورزی با آموزش دادن به کشاورزان بالا می‌بریم، این ایده بسیار عالی است، اما اگر نتوانستند چه می شود؟
این استاد تمام دانشگاه شهید باهنر کرمان با بیان آنکه، برای هر اقدامی باید از متخصصین کشور کمک گرفته شود و به مطالعات و راهکارهای آنها توجه کرد تا توجیه و پشتیبان قوی داشته باشد، افزود: به طور مثال، راه حل برای احیای دریاچه ارومیه، تنها انتقال آب از دریای خزر به دریاچه می‌باشد و به اعتقاد بنده به کار گیری آب شیرین برای پر کردن دریاچه شور ارومیه به نظر کار منطقی نمی‌باشد.
وی با بیان آنکه، باید واقعیت ها را در مورد میزان آب و راندمان کشاورزی کشور پذیرفت، اضافه کرد: باید به دنبال آن باشیم که کمبودهای کشاورزی خود را از از طریق واردات بر طرف کنیم. به طور مثال آب از تاجیکستان وارد می‌کنیم تا در مشهد کشاورزی کنیم، در حالی که می‌توان همان آب را در تاجیکستان مصرف و محصولات لازم را تولید و به مشهد منتقل کنیم. پس اگر بخواهیم با این روش کار خود را ادامه دهیم قطعا در 50 سال آینده که جمعیت ایران افزایش چشمگیری پیدا خواهد کرد، محکوم به فنا خواهیم شد
بحران آب در کرمان
وی افزود: نشست زمین در برخی نقاط استان کرمان وجود دارد که دلیل این مهم نیز، برداشت زیاد آب از سفره های آب زیرزمینی آن مناطق است. در گذشته نباید اجازه می دادند که آب زیرزمینی از حدی معین برداشت کنند که عمق برخی چاه‌های امروز ما به 200 تا 250 متر برسد، پس باید اکنون این سفره‌ها را تغذیه کنیم.
این دکتری منابع آب عنوان کرد: سازمان آب منطقه ای کرمان ادعا دارد که برنامه های متعددی برای این قسمت دارد، اما به ظاهر آن چه که اعلام می‌کنند، مشکل ممکن است تامین اعتبار باشد. اما باید از نظر اقتصادی این طرح‌ها مورد بررسی قرار گیرند، اگر این اعتبار مورد نیاز تامین شود، سودی برای کشور خواهد داشت یا خیر؟
وی با اشاره به آنکه، تولید بسیاری از محصولات در کرمان هیچ گونه توجیه اقتصادی ندارند، ادامه داد: مساله کمبود آب در کرمان قابل حل می باشد، اما باید این را در نظر گرفت که اگر یک کیلو گندم در گرگان و گنبدکاووس تولید می شود، آب مورد نیاز آن را باران تامین می کند، اما اگر یک کیلو گندم در کرمان تولید کنیم حداقل باید 3 متر مکعب آب مصرف کنیم. پس آیا باید در کرمان گندم تولید کنیم؟ یا یک کیلو پسته در کرمان 5 متر مکعب آب مصرف می کند، که اصلا این توجیه اقتصادی دارد؟
راهکارهای خروج استان کرمان از تنش آبی
خانجانی با اشاره به آنکه، برخی استان ها به دلیل کمبود آب باید صنعتی شوند، افزود: کرمان بی آب است، اما این بی آبی عیب نخواهد بود. ما می توانیم جمعیت کرمان را افزایش دهیم و اقتصاد استان را به سمت صنعتی شدن(صنایعی که به آب نیاز ندارند) سوق دهیم اما حال چرا اصرار به کشاورزی داریم و می‌خواهیم قطره قطره آب سفره های زیرزمینی را بمکیم که برای چند نفر اشتغال ایجاد کنیم، جای سوال دارد؟
وی اضافه کرد: صنایع الکترونیک، کاشی سازی، نساجی را در کرمان به چه میزان رشد داده اند؟ اساس استان یزد روی صنعت نساجی، کاشی سازی و ... است، پس ما باید یاد بگیریم که همان کارها را انجام دهیم. 3 متر مکعب آب مصرف می کنیم، یک کیلو محصول تولید می کنیم و بعد شروع می کنیم به فریاد زدند که آب ما دارد، تمام می شود و این موضوع باعث افزایش بیکاری در استان می شود.
این استاد تمام دانشگاه شهید باهنر کرمان ادامه داد: اگر اصرار به کشاورزی داریم، باید کشاورزی را در محیط های بسته انجام دهیم. در گلخانه ها آب مصرفی بسیار کمتر از فضای باز است. چرا به دنبال مرغداری، دامداری و کشت گلخانه ای که مصرف آب آنها فوق العاده کم می باشد، نمی‌رویم؟ از نظر فکری و فلسفی، کشاورزی به روش سنتی امروز اصلا اقتصادی نیست.
وی با بیان آنکه، باید با کمک تکنولوژی این کشور را به یک کشور متمدن و ثروتمند در آینده نه چندان دور تبدیل کنیم، تاکید کرد: چرا به سمت کشت گلخانه‌ای روی نمی آوریم؟ کسانی که به روش سنتی کشت می کنند، آیا دیگران وظیفه دارند که برای آنها آب تهیه کنند؟ این موضوع اصلا اقتصادی نیست. این استان با 3 متر در سال تبخیر آب روبرو است، بطوریکه متوسط بارندگی آن حدود 150 میلیمتر است پس ساختار این استان باید تغییر کند و تولیدکنندگان باید روش‌های خود را تغییر و باید از مهندسی و تکنولوژی استفاده کنند.
