بررسی وضعیت تولید زعفران در کرمان
زعفران یا زر پران گیاهی است که خواص زیادی ازجمله دارویی و رنگ غذایی دارد. همه ما طعم زعفرانی برنج سفره‌مان را از خراسان می‌آوریم. حکایت، همان حکایت زیره به کرمان بردن است.
شهرهای زرند، رابر، راور، شهربابک، بردسیر، بافت، سیرجان، بم، رفسنجان و کرمان مستعد کشت زعفران هستند.از این میان دشتخاک زرند بالاترین سطح کشت زعفران و رتبه نخست تولید زعفران در کرمان را دارد.
سمیرا کریمی افشار:
زعفران یا زر پران گیاهی است که خواص زیادی ازجمله دارویی و رنگ غذایی دارد. همه ما طعم زعفرانی برنج سفره‌مان را از خراسان می‌آوریم. حکایت، همان حکایت زیره به کرمان بردن است.
شهرهای زرند، رابر، راور، شهربابک، بردسیر، بافت، سیرجان، بم، رفسنجان و کرمان مستعد کشت زعفران هستند.از این میان دشتخاک زرند بالاترین سطح کشت زعفران و رتبه نخست تولید زعفران در کرمان را دارد.
زعفران که جزء گیاهان کم آب محسوب می‌شود قرار است جایگزین کاشت محصولات آب بر در شهرهای استان کرمان شود. سود بسیار بالا و مقرون‌به‌صرفه بودن ازلحاظ آبیاری باعث شده است تا کشاورزان زیادی به سمت کشت زعفران بروند.
اما حال باگذشت چند سال از همه‌گیر شدن این کشت به نظر می‌رسد با چالش‌هایی مواجه شده است.
برخی از فعالان حوزه زعفران از اشباع کاشت این محصول و نبود آب می‌گویند و برخی دیگر از نبود بسته‌بندی، برند سازی و نیز نبود شرایطی برای خشک‌کردن صنعتی.
درحالی‌که همه کارشناسان و فعالان حوزه زعفران آموزش‌ها و اعطاء تسهیلات بانکی و حمایت سازمان جهاد کشاورزی را خوب توصیف می‌کنند، اما عده‌ای از همین فعالان معتقدند مسئولین کارشان را تا پایان پیش نمی‌برند و مدیریت صحیحی ندارند. و عده‌ای دیگر اما متفق‌القول می‌گویند حمایت‌ها مبنی بر احداث صنایع بسته‌بندی،خشک‌کردن و برند سازی خوب نیست. و این دست دلالان را بازتر می‌کند و سود اقتصادی این گیاه را با چالش مواجه می‌کند.
برداشت زعفران 4 برابر افت داشته است
حسین ضیاءالدینی به‌عنوان یک فعال زعفران از دشتخاک زرند مطرح کرد.«زیاد کاشته بودم هیچ راهی نداشتم که آب مورد نیازم را تأمین کنم.»
ضیاءالدینی در حالی از افزایش سطح زیر کشت زعفران در دشتخاک و کمبود بارندگی و آب گلایه کرد که خودش از سال 74 اقدام به کاشت زعفران کرده است به‌طوری‌که در سال‌های اول حدود 100 قصب سطح زیر کشت داشته است و اکنون این رقم به حدود یک هکتار و نیم رسیده است.
او با صراحت اعلام کرد: باید حداقل 200 قصب بکارم تا بتوانم در سه نوبت آنها را آبیاری کنم؛ یعنی سه تا 12 روز در 36 روز آنها را آبیاری کنم. پس‌ازآن می‌توانم در شش نوبت تا آخر اردیبهشت آبیاری را ادامه دهم.
او ضمن اشاره به کیفیت پایین پیاز زعفران امسال نسبت به سال گذشته گفت: اگر بخواهیم دو ماهی یکبار آبیاری نوین انجام دهیم زعفران خرابی خواهیم داشت. چراکه پیاز زعفران رشد خوبی نخواهد کرد.
او برداشت زعفران در سال‌های اول فعالیش را خیلی خوب توصیف کرد و با رضایت خاطر گفت: در هر هکتار 16 تا 17 کیلو برداشت داشته است.
او در ادامه عنوان کرد: در سال‌های اولیه فعالیتش از 100 قصب 6 کیلو برداشت زعفران داشته است اما الآن حتی یک هکتار 6 کیلو زعفران نمی‌دهد. او با ابراز تأسف گفت: افت برداشت زعفران چیزی حدود 4 برابر شده است.
این فعال زعفران در پاسخ به سؤال خبرنگار ما مبنی بر اینکه کشت‌های غیراصولی تا چه اندازه کاشت این محصول را با چالش کم‌آبی مواجه می‌کند؟ گفت: اکثر مردم دشتخاک و دهستان سرو نون همگی به سمت کشت زعفران رفته‌اند. طمع مردم زیاد است و گمان می‌کنند امسال زمستان حتماً بارندگی داریم و مشکل کمبود آب نداریم. حتی کارهای کارشناسی نیز به دلیل همین کمبود آب موفق نمی‌شوند.
او زعفران کرمان را به لحاظ کیفیتی عالی خواند و افزود: در نحوه خشک‌کردن زعفران با مشکل مواجه هستیم چراکه در خشک‌کردن‌های غیر صنعتی کیفیت زعفران از دست می‌رود.
او گفت: تاکنون برای احداث صنایع تبدیلی و بسته‌بندی اقدامی نکرده است و زعفرانش را به‌صورت فله‌ای به مشتریانی از مشهد فروخته است.
ضیاءالدینی قیمت تمام‌شده فروش زعفران به مشهد را در سال گذشته کیلویی 12 میلیون تومان خواند که این رقم در امسال به کیلویی 9 میلیون‌تا ده میلیون تومان کاهش‌یافته است.
این فعال زعفران در پایان به نقش دلالان در تعیین قیمت زعفران اشاره کرد و گفت: دلالان براساس طریقه خشک‌کردن و نوع زعفران، زعفران را باقیمت‌های پایین‌تر می‌خرند.
او خاک شیرین یا به عبارتی خاک قرمز را مناسب کاشت زعفران دانست و گفت: هرجایی غیرازاین باشد ممکن است سال اول و دوم خوب باشد اما سال‌های بعدی با مشکل مواجه می‌شوند.
ضیاءالدینی از قول استاندار سابق کرمان مبنی بر احداث صنایع تبدیلی و بسته‌بندی زعفران سخن به میان آورد و گفت: این قول به عمل نرسید.
در دشتخاک کشت زعفران اشباع شده است
سمیه عرب پور کارشناس گیاهان دارویی مطرح کرد: یک مروج کشاورزی و کارشناس گیاهان دارویی گفت: دشتخاک زرند رتبه اول در تولید زعفران استان را دارد . در حال حاضر بیش تر زمین هایمان را زعفران کاشته ایم و افزایش چندانی درسطح زیر کشت نداریم .
سمیه عرب پور کل سطح زیر کشت زعفران دشتخاک را حدود 340 هکتار برشمرد و در ادامه از افزایش 15 هکتاری سطح زیر کشت زعفران در سال جاری خبر داد.
عرب پور بازرایابی، بسته بندی، برند سازی با نام دشتخاک و خشک کردن به روش صنعتی را بیشترین چالش و مانع پیش روی زعفران کاران دانست.
در حالی عرب پور و بر خی از کشاورزان از نبود صنایع بسته بندی و برند سازی گلایه کردند که استاندار سابق از اعطای وام کم بهره برای ساخت صنایع تولید بسته بندی، برند سازی و شرکت های تعاونی خبر داده بود. به گفته ی عرب پور و دیگر فعالان زعفران هیچ گونه اقدامی در این حوزه نشده است.
عرب پور به بسته بندی های بسیار جزئی که به صورت سنتی و در خانه های کشاورزان انجام می شود اشاره کرد و گفت: کشاورزان دشتخاک زعفرانشان را به صورت فله ای به خراسان می فرستند. و آنها زعفران دشتخاک را با زعفران خودشان مخلوط می کنند چرا که کیفیت زعفران دشتخاک به لحاظ طعم و رنگ بسیار خوب است.
او از شرایط خشک کردن زعفران به روش سنتی گفت و عنوان کرد: در شرایط فعلی خشک کردن زعفران یا روی کاغذ های سفید گراف صورت می گیرد یا اینکه از هیتر و الک استفاده می کنند.
زعفران ها روی سینی و در سایه یا به مدد بخاری و پهن کردن روی پارچه خشک می شوند. این از دیگر روش های خشک کردن است که عرب پور به آن اشاره کرد.
خشک کردن زعفران علاوه بر اینکه می تواند روی قیمت گذاری تاثیر بگذارد می تواند کیفیت ، عطر و طعم زعفران را نیز دستخوش تغییر کند.
عرب پور در واکنش به صحبت برخی از فعالین حوزه زعفران مبنی بر اینکه مهم ترین چالش پیش روی کاشت زعفران را کم آبی بیان کرده بودند. به خبرنگار ما گفت: من نمی گویم زعفران کم آب است بلکه به آب نیاز دارد و هرچه بیش تر آب بخورد عملکرد آن خیلی بالاتر می رود. ولی به طور کلی جز گیاهان کم آب حساب می شود.
او در ادامه افزود: زعفران با 4 یا 5 آب هم می تواند رشد خوبی داشته باشد. حتی ماهی یک بار آبیاری هم برای زعفران کافی است. اما اگر کسی آب داشته باشد و دو هفته ای یکبار به زعفران آب بدهد بسیار خوب است.
او همچنین یادآور شد: به سال بارندگی هم بستگی دارد و امسال که بارندگی ها خوب نیست با همان ماهی یکبار بارندگی هم کاشت زعفران خوب پیش می رود.
او صراحتا عنوان کرد: آبیاری کم به لحاظ کیفی در زعفران بی تاثیر است و به لحاظ کمی اثر گذار است.
او در ادامه از طرح آبیاری نوار تیپ سخن گفت و افزود: آبیاری نوارتیپ روشی است که توسط یک تولید کننده عمده زرشک استان انجام شده است و نتیجه خوبی گرفته است.ما هم در حوزه زعفران اجرا کردیم وخیلی راضی هستیم.
این در حالی است که ضیا، الدینی یکی از فعالین حوزه زعفران صراحتا عنوان کرد: این طرح نوار تیپ به دلیل کمبود آب موفق نخواهد شد.
عرب پور در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبنی بر اینکه همه زمین های دشتخاک قابلیت کشت زعفران دارند و اینکه اشباع شدن کشت زعفران می تواند این صنعت را با کم آبی مواجه کند گفت: بله اکثر زمین هایی که قابلیت کشت داشته اند کاشته شده اند و دارد اشباع می شود.
او در ادامه افزود: کشاورزان بعد از چند سال زمینی که زعفران کاشته اند راباید جابجا کنند و حتما هم باید از زمینی استفاده کنند که قبلا در آن زعفران کاشته نشده باشد.
او به خبرنگار ما به صراحت اعلام کرد: به ما می گویند همه را به سمت کشت زغفران ترغیب کنید. چرا که نسبت به بقیه محولات کم آب تر است و می تواند جایگزین کاشت گندم و جو شود.
عرب پور خاطر نشان کرد: در حال حاضر گندم و جو برای مصرف نان و خوراک دام خود مردم دشتخاک است و در سطح وسیع نیست.
او زعفران دشتخاک را به لحاظ کیفیتی بهتر از مناطق دیگر استان خواند و گفت: زعفران دشتخاک نسبت به روستای سربنان که در همین دشتخاک وجود دارد نیز از نظر ضخامت کلاله و رنگ بهتر است.
عرب پور و فعالین حوزه زعفران در حالی از افت قیمت زعفران صحبت کردند که در حال حاضر قیمت زعفران نیز از کورس افزایش قیمت عقب نمانده و قیمتش بالا رفته است.
عرب پور اما نوسانات بازار و دلالان را تعیین کننده قیمت زعفران خواند و گفت: دشتخاک برای فروش زعفران از خراسان قیمت می گیرد. واکنون هر مثقال زعفران 45 هزار تومان است.
او یکی دیگر از دلایل افت قیمت زعفران را ورود زعفران تازه برداشت شده امسال به بازار دانست و گفت: . قبل از برداشت اول قیمت حدود 15 تا 16 مییلون تومان بود.
منبع: صدای تاک
