فضای انتخابات پس از نامزد نشدن خمینی
يكي از مهم‌ترين كانديداهاي اصلاح‌طلبان از ميدان رقابت خارج شد. به تازگي بخشي از اصلاح‌طلبان اميد تازه‌اي درباره كانديداي نهايي خود پيدا كرده و در نظر داشتند تا با حساب باز كردن روي كانديداتوري سيدحسن خميني، بخشي از مشكلاتي كه در انتخابات پيش رو با آن دست به گريبانند، كنار بگذارند.
يكي از مهم‌ترين كانديداهاي اصلاح‌طلبان از ميدان رقابت خارج شد. به تازگي بخشي از اصلاح‌طلبان اميد تازه‌اي درباره كانديداي نهايي خود پيدا كرده و در نظر داشتند تا با حساب باز كردن روي كانديداتوري سيدحسن خميني، بخشي از مشكلاتي كه در انتخابات پيش رو با آن دست به گريبانند، كنار بگذارند.
به نوشته روزنامه اعتماد بسياري بر اين باور بودند با حضور خميني جوان و تأييد صلاحيت او، تكليف روشن است و احتمالا همه اصلاح‌طلبان بدون چون و چرا از او حمايت مي‌كنند. ضمن اينكه تصور مي‌كردند با آمدن سيدحسن خميني فضاي سياسي كشور تغيير مي‌كند و رقابت بين اصولگراها و اصلاح‌طلبان جدي‌تر مي‌شود. در نتيجه اين تغييرات مردم هم تحت تأثير قرار مي‌گيرند و مشاركت در انتخابات افزايش مي‌يابد.
اما شامگاه دوشنبه اين تصورات و انتظارات كنار رفت و پرونده كانديداتوري يادگار امام آن‌طور كه برادرش اعلام كرد، مختومه شد. چرا كه پس از توصيه رهبري به سيدحسن خميني مبني بر عدم كانديداتوري، او نمي‌خواهد در جريان انتخابات رياست‌جمهوري پيش رو، حضور در صحنه رقابت سياسي و انتخابات كشور را تجربه كند تا بار ديگر و به نحوي ديگر فضاي بلاتكليفي بر اصلاح‌طلبان حاكم شود و آنان ناگزير به سوي گزينه‌هاي ديگر بروند. آن هم در حالي كه برخي ناظران معتقدند كه خروج سيدحسن خميني از رقابت سياسي انتخابات رياست‌جمهوري 1400 بر تركيب نهايي كانديداها اثر مي‌گذارد و حتي ممكن است علاوه بر اصلاح‌طلبان كه طبيعتا از اين تصميم تاثير مي‌پذيرند، مناسبات انتخاباتي اصولگرايان نيز تاثير گرفته و آنان نيز تصميماتي تازه براي كانديداهاي مطلوب خود اتخاذ كنند.
سيدياسر خميني شامگاه دوشنبه درباره جزييات ديدار سيدحسن خميني با رهبري گفته است: « (در ديدار با رهبري) اخوي مي‌گويند كه بسياري از بزرگان و جريانات سياسي از ايشان خواسته‌اند كه كانديداي انتخابات شوند و از رهبري جوياي نظر مي‌شوند، ايشان هم به‌رغم اينكه معمولا به اين گونه امور وارد نمي‌شوند، اما به جهت رابطه خاصي كه با اخوي دارند و تاكيد اخوي بر اطلاع از نظر ايشان، صلاح را در اين كار تشخيص نمي‌دهند و مي‌فرمايند، اگر هر يك از فرزندان من از من مشورت مي‌گرفتند، من همان را مي‌گفتم. البته اخوي در پايان از ايشان اجازه مي‌گيرند كه مساله را اعلام كنند و ايشان بزرگوارانه مي‌پذيرند.» او كه با پايگاه خبري - تحليلي جماران به گفت‌وگو نشسته، همچنين گفته است: «با توجه به اين توصيه، طبيعي است كه تصميم ايشان (سيدحسن خميني) روشن است و اخوي يقينا تصميمي براي كانديداتوري ندارند.»
روزگار برزخي اصلاح‌طلبان
حالا با كناره‌گيري قطعي سيدحسن خميني از حضور در انتخابات پيش رو، گزينه‌هاي اصلاح‌طلبان محدودتر شده و حتي برخي از آنان فكر مي‌كنند ممكن است كه كارشان در انتخابات دشوارتر باشد. جواد امام، كنشگر سياسي اصلاح‌طلب كه ازجمله جدي‌ترين اصلاح‌طلبان در ترغيب سيدحسن خميني به كانديداتوري بود، ديروز به ايلنا گفته است: «معتقدم سيدحسن خميني تنها كسي بود كه مي‌توانست تحولي جدي براي انتخابات ايجاد كند. احزاب مخصوصا احزاب مستقل از احزاب اصلاح‌طلب و بسياري از گروه‌هاي ديگر كه با ايشان تماس و ارتباط داشتند، معتقد بودند زمينه‌هاي استقبال و حمايت از او فراهم شود تا در عرصه حضور پيدا كند. علي‌القاعده اصلاح‌طلبان بايد به گزينه‌هاي ديگر فكر كنند. در حال حاضر كه با اين بحث مواجه شديم بايد بررسي و مشاهده كنيم چه افراد ديگري مي‌توانند در انتخابات حضور پيدا كنند.»
حالا آن طور كه جواد امام نيز گفته، اصلاح‌طلبان بايد دنبال گزينه‌اي ديگر باشند تا هم بتواند از فيلتر شوراي نگهبان عبور كند و هم مورد قبول مردم باشد و به نوعي در جلب مشاركت شهروندان و ترغيب آنان به حضور پاي صندوق‌هاي انتخابات رياست‌جمهوري اثر بگذارد.
علي‌محمد نمازي، عضو حزب كارگزاران سازندگي نيز در اين رابطه اظهارنظر كرده و به پايگاه خبري- تحليلي مدارا از وضعيت اصلاح‌طلبان پس از كناره‌گيري سيدحسن خميني گفته است. او معتقد است: «كار سخت مي‌شود كانديدايي پيدا كنند كه روي آن ائتلاف صورت گيرد و همچنين احتمال راي‌آوري داشته باشد. آنچه در فضاي انتخاباتي كشور شاهد هستيم كم بودن مشاركت مردم است؛ مخصوصا اينكه با اين شدت يافتن كرونا انگيزه‌اي مي‌شود كه بسياري شركت نكنند؛ لذا پيدا كردن كانديدا اهميت دارد.»
همين مساله يافتن جايگزين براي سيدحسن خميني است كه حالا باعث شده بار ديگر نام گزينه‌هاي ديگر مطرح شده و زمزمه حضور چهره‌هاي ديگر مورد وثوق اصلاح‌طلبان قوت گيرد. چنان‌كه از همان شامگاه دوشنبه كه خبر كناره‌گيري سيدحسن خميني منتشر شد، برخي نام محمدجواد ظريف را تكرار و تأكيد كردند كه بايد او را براي نام‌نويسي در انتخابات رياست‌جمهوري قانع كرد. موضعي كه ازقضا مورد توجه اصولگرايان هم قرار گرفته و حسن بيادي، دبيركل جمعيت آبادگران در اين رابطه اظهارنظر كرده و به پايگاه خبري - تحليلي نامه‌نيوز گفته است: «خيلي‌ها در دوره‌هاي قبل مثل آقاي ظريف گفتند «نمي‌آيند» اما در نهايت براي انتخابات رياست‌جمهوري نام‌نويسي كردند؛ پس معتقدم نبايد قسم ظريف را جدي گرفت، همان طور كه قبلا گفتم ظرفيت او كمتر از افراد ديگر مطرح در انتخابات نيست.»
به غير از بيادي برخي از نمايندگان عضو كميسيون امنيت ملي مجلس هم پس از ديدار با ظريف اعلام كرده‌اند كه احتمالا او وارد گود انتخابات شده و اعلام كانديداتوري مي‌كند. به همين خاطر ديروز ظريف در صفحه اينستاگرام خود با انتشار پستي درباره سخنانش در كميسيون امنيت ملي توضيح داد و نوشت: «يادآوري كردم كه علت تصميم بنده براي نامزد نشدن نگراني از سبد راي نيست كه براي بهبود آن از سياست خارجي يا انسجام ملي هزينه كنم. نگراني من از راي آوردن است نه راي نياوردن. بر عزم خود براي نامزد نشدن استوارم؛ ولي تداوم فشارها، آزارها، افتراها و تهديدها در اقبال عمومي و در اين عزم تأثير معكوس دارد.»
به هر حال مشخص است كه اصلاح‌طلبان اكنون تلاش مي‌كنند كه در اسرع وقت گزينه‌هاي ديگر را مورد ارزيابي قرار دهند و با آنان وارد مذاكره شوند. به غير از ظريف، اسحاق جهانگيري نيز ازجمله گزينه‌هاي مهم است كه به نظر مي‌رسد هنوز به تصميم قطعي در اين رابطه نرسيده و منتظر شرايط و تحولات پيش رو است.
به هر روي اگر حدود 2 ماهي كه تا روز سرنوشت انتخابات رياست‌جمهوري مانده نيز به همين شكل طي شود و اصلاح‌طلبان به نتيجه‌اي روشن نرسند، بايد منتظر نام‌نويسي چهره‌هاي متعدد اصلاح‌طلب و انتظار آنان براي اعلام نتايج بررسي صلاحيت‌ها از سوي شوراي نگهبان بمانيم تا آن‌گاه بتوان بنابر اينكه چه كساني موفق به عبور از سد نظارت استصوابي شوراي نگهبان شده‌اند، درباره كانديداي اصلي جريان اصلاحات اظهارنظر كرد. آنچه اما تاكنون روشن شده و به نظر قطعي مي‌رسد آن است كه سياست و راهبرد انتخاباتي اصلاح‌طلبان حمايت از كانديداي تماما اصلاح‌طلب و غيرائتلافي است و مهم‌تر اينكه آنان تلاش خواهند كرد كه با جلوگيري از تعدد كانديداها، با كانديدايي واحد وارد ميدان شوند.
تغيير تركيب انتخاباتي اصولگرايان
كناره‌گيري سيدحسن خميني از حضور در عرصه ان تخابات پيش رو اما غير از اصلاح‌طلبان براي اصولگرايان نيز مهم بوده است تا جايي كه برخي ناظران پيش‌بيني مي‌كنند كه حال با ورق خوردن اين برگ مهم از تحولات انتخابات، ممكن است تركيب كانديداهاي نهايي جناح راست نيز دستخوش تحولاتي شود.
ولي پيش از تغيير تركيب ديروز اصولگراها درباره موضوع عدم كانديداتوري سيدحسن خميني اظهارنظر كرده و به اين مهم واكنش نشان دادند.
همزمان خبرگزاري فارس در چند خبر و گزارش به اين مهم پرداخت و ازجمله در خبري به نقل از يك منبع آگاه مدعي شد: «با توجه به نهايي شدن مصوبه قانون انتخابات در جلسه فرداي شوراي نگهبان، بسياري از كانديداهايي كه سابقه اجرايي موثري ندارند، نمي‌توانند نام‌نويسي كنند و حجت‌الاسلام سيدحسن خميني هم به همين دليل امكان نام‌نويسي به عنوان كانديدا را نداشت.» آن هم در حالي كه شوراي نگهبان تاكنون دو نوبت به طرح اصلاح قانون انتخابات رياست‌جمهوري ايراد گرفته اما مجلس تمام تلاش و تمركز خود را بر اين امر متمركز كرده تا بتواند با رفع ايرادهاي شوراي نگهبان و در مرحله اخير اصلاح مواردي كه هيات عالي نظارت مجمع تشخيص به آن ايراد گرفته، قانون مصوب و مطلوب خود را به انتخابات رياست‌جمهوري سيزدهم برساند. اما به علاوه اين، ديروز خبرگزاري فارس تلاش كرد تا با انتشار گزارشي از فعاليت‌هاي سياسي پيشين سيدحسن خميني، ارتباط او با سيدمحمد خاتمي و ميرحسين موسوي را به عنوان مشاركت در حوادث و اعتراضات پس از انتخابات 88 و در نتيجه بنابر ادعاي اين خبرگزاري اصولگرا دليلي براي ردصلاحيت او جلوه دهد و اين گونه القا كند كه سيدحسن خميني امكان تأييد صلاحيت نداشته و اگر در انتخابات نام‌نويسي مي‌كرد نتيجه آن كاسته شدن اعتبار توليت آستان امام خميني(ره) بود.
جالب آنكه اين رسانه اصولگرا در توجيه ادعاي خود حتي حاضر به حمايت تلويحي از برهم‌زنندگان سخنراني سيدحسن خميني در بيست و يكمين سالگرد ارتحال بنيانگذار انقلاب شد و جالب‌تر آنكه تلويحا سعي كرد ترغيب يادگار امام به كانديداتوري را نقشه اصلاح‌طلبان، نه براي پيروزي در انتخابات، بلكه براي ضربه زدن به چهره سيدحسن خميني نشان دهد!
به هر حال اما آنان كه معتقدند غيبت سيدحسن خميني بر وضعيت كانديداهاي اصولگرايان هم تأثير مي‌گذارد، مي‌گويند چون سيدحسن خميني رقيبي جدي بوده، حالا كه از ميدان خارج شده احتمالا اصولگرايان هم در چينش كانديداهاي نهايي خود تجديدنظر مي‌كنند و به‌جاي رييسي كه قوي‌ترين گزينه‌شان بوده، فردي ديگر را به ميدان مي‌فرستند.
نمازي ديروز در اين باره گفته است: «همان طور كه رهبري از سيدحسن خواسته نيايد به احتمال زياد با آمدن آقاي رييسي هم مخالفت مي‌شود. چون پيش‌بيني مي‌شد آقاي رييسي از يك‌سو و آقاي سيدحسن خميني از سوي ديگر وارد صحنه شوند. وقتي حضور سيدحسن خميني منتفي مي‌شود، قطعا آقاي رييسي هم كانديدا نخواهد بود.»
در اين صورت با نيامدن رييسي، علاوه بر بالا گرفتن احتمال كانديداتوري قاليباف، احتمال حضور ديگر اصولگرايان نيز تقويت مي‌شود كه سعيد جليلي ازجمله اين افراد است.
در اين باره ديروز سيدحسين نقوي حسيني به باشگاه خبرنگاران گفته است: «اگر سيدابراهيم رييسي نامزد شود و به انتخابات بيايد، نامزد‌هاي اصولگرايان و سعيد جليلي از او حمايت خواهند كرد، در غير اين صورت فكر مي‌كنم جليلي وارد ميدان خواهد شد. اگر سيدابراهيم رييسي به انتخابات رياست‌جمهوري بيايد، مورد اجماع اصولگرايان است و با توجه به اينكه سعيد جليلي هم برنامه دارد و هم دولتش را آماده كرده و هم جزو بابرنامه‌ترين گزينه‌هاست در صورت حضور سيدابراهيم رييسي از او حمايت مي‌كند. اگر سيدابراهيم رييسي به انتخابات بيايد، جبهه پايداري نيز از او حمايت مي‌كند و اجماع خوبي در اصولگرايان به وجود خواهد آمد.»
با اين حساب حتي بعيد نيست كه در انتخابات پيش رو شاهد رقابت قاليباف و جليلي باشيم؛ هر چند براي اظهارنظر قطعي درباره آن بايد منتظر تصميم رييسي ماند اما به هر حال تاكنون مشخص شده كه اصلاح‌طلبان ديگر با سيدحسن خميني نمي‌آيند و بايد فكري به حال خود كنند تا به ميدان رقابت با كانديداي اصلي اصولگرا بفرستند؛ حال مي‌خواهد اين كانديداي اصولگرا سيدابراهيم رييسي باشد يا هر كسي جز او.
