با توجه به تجربه تاریخی اقتصاد ایران، تاکنون کدام صنایع در رشد اقتصادی ایران معمولاً پیشران بوده‌اند؟ حمید آذرمند، پژوهشگر اقتصادی پاسخ این سوال را می‌دهد.
اقتصادنیوز نوشت: با توجه به تجربه تاریخی اقتصاد ایران، تاکنون کدام صنایع در رشد اقتصادی ایران معمولاً پیشران بوده‌اند؟ حمید آذرمند، پژوهشگر اقتصادی پاسخ این سوال را می‌دهد.
با توجه به تجربه تاریخی اقتصاد ایران، تاکنون کدام صنایع در رشد اقتصادی ایران معمولاً پیشران بوده‌اند؟ حمید آذرمند، پژوهشگر اقتصادی پاسخ این سوال را می‌دهد.
آذرمند در پاسخ به این سوال می‌گوید: اگر بازه بلندمدت از ابتدای دهه 40 تا پایان سال 1393 را در نظر بگیریم، میانگین رشد اقتصادی کشور به قیمت‌های ثابت 4.4 درصد بوده است. از این نرخ رشد، 42 درصد سهم گروه خدمات، 34 درصد سهم گروه نفت، 19 درصد سهم گروه صنایع و معادن و پنج درصد سهم گروه کشاورزی بوده است. به بیان دیگر بر حسب گروه‌های اصلی، بیشترین سهم را در رشد اقتصادی بلندمدت ایران، گروه خدمات و بعد از آن بخش نفت داشته است. اگر زیر‌بخش‌ها را در نظر بگیریم در یک دوره بلندمدت، بیشترین سهم را در رشد اقتصادی به ترتیب گروه نفت، بخش صنعت (صنایع کارخانه‌ای)، خدمات مستغلات و خدمات حرفه‌ای و تخصصی، خدمات حمل و نقل، خدمات بازرگانی و رستوران و هتلداری، خدمات عمومی، خدمات ارتباطات و بخش ساختمان بر عهده داشته‌اند. سایر گروه‌ها، به‌طور متوسط، سهم ناچیزی در رشد اقتصادی داشته‌اند. آنچه ارائه شد یک تصویر بر اساس میانگین بلندمدت است. با گذشت زمان سهم بخش‌های اقتصادی در رشد اقتصادی تغییر کرده است. به عنوان مثال سهم رشد ارزش افزوده بخش نفت در رشد اقتصادی کشور به تدریج کاهش یافته به‌طوری که حتی طی برنامه‌های چهارم و پنجم نه‌تنها کمکی به رشد اقتصادی نکرده است بلکه حتی اثری منفی هم بر رشد اقتصادی داشته است.
وی در ادامه در پاسخ به این سوال که با توجه به تغییراتی که در بخش‌های مختلف برای آینده اقتصاد پیش‌بینی می‌شود مانند ظهور تکنولوژی‌های جدید که می‌تواند بر اقتصاد و بازارها به اشکال مختلف تاثیر بگذارد، فکر می‌کنید همچنان باید مانند گذشته به بخش‌هایی اتکا کرد که بیشترین تاثیر را بر رشد اقتصادی تا پیش از این داشتند یا اینکه باید به دنبال صنایع جدیدی حرکت شود؟ اظهار می‌کند: نقش بخش‌های اقتصادی در رشد اقتصادی کشور طی زمان تغییر کرده است. طبیعتاً نقش بخش‌هایی مانند نفت، مستغلات و کشاورزی در رشد اقتصادی همانند دهه‌های گذشته نخواهد بود. به بیان دیگر، از این پس بخش‌های مذکور دیگر پیشران رشد نخواهند بود. البته هر سه بخش مورد اشاره، کارکردهای مهم خود را در اقتصاد خواهند داشت ولی به عنوان پیشران رشد مطرح نخواهند بود. در مقابل بخش‌هایی مانند حمل و نقل، گردشگری، معدن، ICT و برخی زیربخش‌های صنعت، زمینه آن را دارند که بتوانند مستقیم و غیرمستقیم نقشی عمده در رشد اقتصادی ایفا کنند. بخش حمل و نقل هم قابلیت آن را دارد که با ایجاد ارزش افزوده سهم بسیار قابل توجهی در رشد اقتصادی داشته باشد و هم به عنوان زیرساخت اصلی اقتصاد، زمینه رشد سایر بخش‌ها را فراهم کند. بخش گردشگری هم، با توجه به مزیت‌های منحصربه‌فردی که کشور ما دارد، قابلیت آن را دارد که یکی از پیشران‌های رشد باشد.
وی تصریح کرد: بخش ICT امروزه در دنیا نقشی بسیار کلیدی در رشد اقتصادی ایفا می‌کند. توسعه زیر بخش‌های ICT هم اثری مستقیم بر رشد اقتصادی خواهد داشت و مهم‌تر از آن، نقش مهمی در رشد و شکل‌گیری سایر بخش‌ها و فعالیت‌ها و همچنین افزایش بهره‌وری اقتصاد خواهد داشت. معدن هم یکی از بخش‌هایی است که به‌رغم ظرفیت‌های عظیم بالقوه در کشور، هنوز توسعه نیافته است. بخش معدن نیز این قابلیت را دارد که بتواند در آینده سهم مهمی در رشد اقتصادی کشور داشته باشد. در بخش صنعت نیز، صنایع مرتبط با منابع زیرزمینی مانند پتروشیمی و صنایع معدنی، با توجه به مزیتی که کشور ما به لحاظ منابع زیرزمینی دارد، همچنان مانند قبل می‌توانند به عنوان یک پیشران رشد مطرح باشند. علاوه بر آن صنعت‌ها، حوزه‌های جدیدی نیز امروزه در دنیا مطرح است که می‌توان با ظرفیت‌سازی برای آنها، زمینه کمک به رشد اقتصادی کشور را فراهم کرد. یکی از این صنایع جدید، صنعت بازیافت است؛ اعم از بازیافت پسماند صنایع معدنی، پسماندهای صنعتی و خانگی و سایر موارد.
آذرمند همچنین یادآور شد: این صنعت در سایر کشورها بسیار توسعه‌یافته است و ضمن اینکه صنعتی سودآور است، در عین حال کمک شایانی به حفظ محیط‌زیست می‌کند. مثال دیگری که می‌توان زد توسعه صنایع مرتبط با صرفه‌جویی انرژی است؛ مانند صنایع تولیدکننده تاسیسات انرژی‌های نوین مانند انرژی بادی، انرژی خورشیدی، تجهیزات ذخیره‌سازی انرژی و انرژی خانگی. سرمایه‌گذاری در صرفه‌جویی انرژی نه‌تنها آثار کلان بسیار مفیدی در اقتصاد خواهد داشت بلکه این صنایع بازار بالقوه بسیار بزرگی در ایران دارند و می‌توانند با شتابی سریع رشد کنند. برخی از صنایع و خدمات دانش‌بنیان نیز زمینه رشد سریع را دارند.
