در دوره آقای احمدی‌نژاد پرداخت‌های زیادی صورت گرفت که البته من به دلیل این که یک سال بیشتر در این دوره در بانک مرکزی مسئولیت نداشتم و بخش زیادی از زمان آن هم به بحث و دعوا گذشت، آمار دقیقی ندارم اما وعده‌ها و پرداخت‌های زیادی هم در این دوره انجام شد که در یک موقعیت هیجان‌زدگی صورت گرفت.
به گزارش ایران، «وزیر سابق اقتصاد در دولت هشتم را در میان اعضای هیأت پروپیمان اقتصادی که ظریف در سفر به غرب آفریقا همراه خود کرده بود، دیدیم. طهماسب مظاهری که به گفته خودش عهده‌دار هیچ سمتی در این هیأت نبود، مأموریتش را در این سفر مشورت فکری به فعالان اقتصادی به ویژه تاجران و صنعتگران بخش خصوصی اعلام کرد. با او در هتل سلام باماکو، پایتخت مالی، آخرین مقصد سفر آفریقایی هیأت ایرانی گفت‌وگوی کوتاهی داشتیم.
طهماسب مظاهری با انتقاد از سیاست‌های کجدار و مریز دولت‌های سابق ایران در تعامل با کشورهای آفریقایی می‌گوید در سفر وزیر خارجه ایران به غرب قاره سیاه، بنای خوبی برای توسعه روابط پایه‌ریزی شده است که باید ساختار مشخصی برای آن در تهران تعریف شود.
خلاصه این گفت‌وگو در پی می‌آید.
- ایران علاوه بر آفریقا به فعالیت در برخی حوزه‌های دیگر مانند آمریکای جنوبی هم علاقه‌مند بوده است و این مسأله مختص این دولت نیست و دولت‌های مختلف جمهوری اسلامی این علاقه‌مندی را نشان داده‌اند اما یکی از عواملی که باعث شد این توسعه اتفاق نیفتد، سفرها و وعده‌های کمک مالی دولت ایران به آن کشورها بود که به ثمر نمی‌رسید.
- کمک‌ها به دو شکل انجام می‌شد: یک این که دولت به آن کشوری که می‌خواهد با آن رابطه برقرار کند، پول نقد بدهد یا شرکت‌هایی برای کار در آن کشورها پروژه قبول کنند و آن پروژه‌ها را با پول دولت ایران به جریان بیندازند. درباره بازپرداخت آن هم اکثر موارد روش دقیقی تعیین نمی‌شد. درباره شکل اول یعنی پرداخت پول نقد نیز دو روش وجود داشت: به این ترتیب که یا به کشور مورد نظر وام می‌دادند تا بعداً پس دهند یا برای انجام کاری یا پروژه‌ای به صورت بلاعوض پول نقد پرداخت می‌کردند. این کار را آقای هاشمی شروع کرد و در دوره آقای احمدی‌نژاد خیلی زیاد تکرار شد.
- مشکل اصلی زمانی بود که این وعده‌ها عملی نمی‌شد. زیرا بعضاً این قول‌ها در ملاقات‌های صمیمانه و پذیرایی بسیار گرم میزبان و به عبارتی در یک فضای هیجان‌زده داده می‌شد و وقتی مقامات به کشور باز می‌گشتند، با واقعیات و مشکل پرداخت پول مواجه می‌شدند. زیرا دولتی که می‌خواهد پول بلاعوض بدهد، باید این پول را از بودجه مشخصی پرداخت کند و مجوز داشته باشد و وقتی هم به بانک می‌گفتند پول بلاعوض را دهد، خب طبعاً به این دلیل که کار بانک پرداخت این نوع پول‌ها نبود، از انجام آن خودداری می‌کرد. بنابراین خیلی وقت‌ها وعده‌هایی که در شرایط دوستانه ارائه شده بود، انجام نمی‌شد، کم‌کم کار به گله و پیگیری می‌رسید و دلخوری و حتی خراب شدن رابطه را به دنبال داشت.
- خیلی مواقع رئیس‌جمهوری شخصاً تصمیم می‌گرفت که این وام را پرداخت کند و به غیر از مواردی که اشاره داشتم که این وام‌ها پرداخت نمی‌شد، در مواردی که پرداخت‌ها به ثمر می‌رسید، برای بازپرداخت آنها ضمانت محکمی دریافت نمی‌شد و بنابراین اکثر مطلق این وام‌ها بازپرداخت نشد.
- در دوره آقای هاشمی یک وام کلان به تانزانیا پرداخت شد. به خاطر دارم در دوره دولت اصلاحات برای پیگیری این پول به تانزانیا سفر کرده بودم و روزی که به آنجا رسیدم، سفیر ایران به ما گفت که مقامات تانزانیا دو روز قبل از سفر ما یک میلیون دلار پول نقد به عنوان بخشی از بازپرداخت پول به سفیر ما داده بودند که وی هم از ترس ناامنی، آن را در یک مبل پنهان کرده بود. ما به دلیل مشکل حمل پول، از قبول آن خودداری کردیم و بعد از آن وقتی در جریان ملاقات‌ها اعلام کردیم که تکلیف این پول را معلوم کنید، آنها نه تنها همکاری نکردند بلکه ملاقات‌مان با رئیس‌جمهوری کشورشان را هم لغو کردند و تا الان که با شما صحبت می‌کنم، این پول به ایران بازگردانده نشده و حتی تبدیل به اختلاف میان دو کشور شده است. ایران الان با تانزانیا دیگر آن رابطه سابق را ندارد.
- در دوره آقای احمدی‌نژاد پرداخت‌های زیادی صورت گرفت که البته من به دلیل این که یک سال بیشتر در این دوره در بانک مرکزی مسئولیت نداشتم و بخش زیادی از زمان آن هم به بحث و دعوا گذشت، آمار دقیقی ندارم اما وعده‌ها و پرداخت‌های زیادی هم در این دوره انجام شد که در یک موقعیت هیجان‌زدگی صورت گرفت.
- در حال حاضر آقای ظریف کار معقولی را در توسعه روابط سیاسی و اقتصادی با کشورهای آفریقایی شروع کرده است که البته برای تکمیل آن باید به اتفاق آقای روحانی و جهانگیری ساختار دقیقی برای آن تعریف کند و آن این است که اولاً دولت تا حد امکان به شکل هیجانی قول پرداخت بلاعوض و نقدی به دولت‌ها ندهد و پرداخت‌های قبلی را نیز به شکل مناسبی حل کند. ثانیاً برای پروژه‌های اقتصادی که قرار است در بخش‌های مختلف این کشورها از جمله در حوزه‌های پالایشگاه، نیروگاه، راهسازی و سدسازی انجام شود، ابتدا تأمین منابع شود و سپس عواید محصولات و خدمات به دست آمده از آن پروژه به دست سرمایه‌گذار برسد.
- پیدا کردن پروژه‌های مناسب هنر است و کار خوب آقای ظریف این بوده که بخش خصوصی را با خود همراه کرده است زیرا وقتی بخش خصوصی می‌خواهد سرمایه خودش را در این کار بگذارد، خیلی دقت می‌کند.»
