رییس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران:
رییس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران می گوید در ایران 15 میلیون نفر حاشیه نشین وجود دارد.
جامعه> آسیب‌های اجتماعی: رییس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران می گوید در ایران 15 میلیون نفر حاشیه نشین وجود دارد.
دکتر حسین ایمانی جاجرمی، جامعه شناس درباره علت ظهور پدیده حاشیه‌نشینی در شهرها می گوید: ناتوانی برنامه‌ریزی‌های رسمی شهری در فراهم کردن مسکن برای اقشار تهی‌دست و فقیر جامعه عامل این معضل است.
خلاصه مهمترین اظهارات رییس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران به نقل از «ایلنا» به صورت خلاصه بازنشر می شود:
- کسانی که به شهرها آمده‌اند و قادر به تامین مسکن مورد نیاز خود به دلایل مختلف و عمدتا اقتصادی نیستند از طریق نظام‌های رسمی برای نیاز خود پاسخی دریافت نمی‌کنند و به همین علت به سراغ نظام‌های غیر رسمی می‌روند.
- پشت پرده این نظام‌های غیر رسمی یا زمین خواران قرار دارند و یا اینکه فقرا خود شروع به ساخت مسکن در قطعات کوچک می‌کنند.
- آسیب پذیری در برابر بلایای طبیعی مانند سل و زلزله و همچنین نبود امنیت مالکیت از مشکلات سکونتگاه های غیررسمی به شمار می رود.
- از دهه ۱۳۴۰ به بعد با پدیده مهاجرت گسترده از روستا‌ها به شهرهای بزرگ و بویژه تهران مواجه هستیم که این مسئله پدیده فشار برای مسکن را دامن می‌زند.
- در مقاله‌ای که برنارد هورکارد و فرهاد خسرو خاور با عنوان «بوم انقلابی در تهران ۱۳۵۶-۱۳۶۰» نوشته‌اند به این مسئله اشاره می‌شود که در جریان سرنگونی رژیم سابق و خلاء موجود تا زمان استقرار نظام جدید ادارات بی‌ثبات بوده و طرح‌های جامع شهری عموما بی‌اثر هستند و افراد از این فرصت‌ها برای ساخت مسکن‌های جدید استفاده می‌کنند. بر اساس مقاله آن‌ها در طول دو سال اول پس از انقلاب، در کلیه شهرهای ایران و به ویژه تهران طی چند ماه ده‌ها هزار خانه شخصی بدون اخذ مجوز بر روی زمین‌های خالی که به جبر اشغال شده بود ساخته شد.
- اولین پیامد زندگی در سکونت گاههای غیررسمی، مسئله تشدید نابرابری‌های اجتماعی و طبقاتی به واسطه این نوع سکونت‌ها است.
- پایین بودن کیفیت زندگی یکی دیگر از پیامدهای زندگی در سکونت گاههای غیر رسمی است.
- وجود سکونتگاه‌های غیر رسمی نوعی دهن کجی آشکار به مسئله قانون مداری است.
- حاشیه نشینی از نشانه‌های توسعه نیافتگی و شهرنشینی جهان سومی است
- توسعه توسعه نیافتگی به این معنا است که به ظاهر برنامه‌هایی برای توسعه اجرا می‌شود اما این اقدامات به جای حل مشکلات به تشدید مشکلات و افزایش توسعه نیافتگی می‌انجامد
- یکی از مشکلات ما دست کم گرفتن نقش دولتهای محلی است یعنی دولت مرکزی تصمیم دارد خودش مسئله را حل کند مثلا در بحث مسکن مهر یکی از سیاستهایی است که با قصد حل مسئله حاشیه نشینی مطرح شد اما عموم برنامه‌هایی از این دست از آنجا که بدون توجه به تفاوتهای محلی انجام می‌شود، شکست می‌خورند.
- در جمعیت شهرهای کشور عدم تقارن وجود دارد یعنی برخی از پهنه‌های کشور همچون تهران، تبریز و مشهد جمعیت زیادی را در خود جای داده است در حالی که برخی عرصه‌های کشور خالی از جمعیت است.
- برای حل این مشکلات در مرحله اول باید به برنامه ریزی فضایی و آمایش سرزمینی کشور توجه شود.
- باید تا آنجا که در توان داریم در روستا‌ها سرمایه گذاری کرده و روستا‌ها را قابل اشتغال و قابل زیست کنیم که به این شیوه تاحدود زیادی از پدیده مهاجرت ممانعت خواهد شد.
- بر اساس آمار رسمی ۸۰ درصد در آمدهای مدیر یت محلی در ایران ناپایدار است.
- مدیریت شهری، شهر را برای تامین درآمدهای خود هزینه می‌کند که تغییر کاربری‌ها، بی‌اعتنایی به تخلفات و بی‌توجهی به ضوابط نشانگر وجود چنین معضلی است.
- شهرداری‌ها و دهیاری‌ها باید به فکردرآمدهای پایدار باشند.
- مسکن تنها به ابعاد کالبدی- مهندسی خلاصه نمی‌شود و نشان از مسائل کلان اقتصادی- اجتماعی دارد.
- در تامین مسکن باید توجه داشت که نیاز به مسکن برای قشرهای مختلف اجتماعی متفاوت است و نمی‌توان مانند طرح مسکن مهر، خانه هایی قالبی و تحمیلی برای نیازهای متفاوت ساخت.
