گفتارنو/محبوبه فیروزآبادی: 2 کرسی از 7 کرسی انجمن ملی خرمای ایران در انتخابات اخیر به کرمانیها رسیده است. و مهمتر آنکه کرسی ریاست انجمن ملی خرما به محسن رشیدفرخی عضو کرمانی هیات مدیره رسیده است با او در خصوص فعالیت این انجمن و انجمن خرمای استان کرمان به گفتوگو نشستم که میخوانید.
آقای رشیدفرخی! کرمانیها انجمن ملی خرما را هم گرفتند؟
بله؛ فعلا مسئولیت آن دست ما است. (با خنده)
من به شما تبریک میگویم. اما شما در اداره انجمن خرمای استان کرمان هم با چالش مواجه بودید. این انجمن طی دو سال گذشته، چندان فعال نبود. حتی در انتخاب دبیر کل خودش هم با چالشهای جدی داشت و فضای سردرگمی بر آن حاکم بود. شما این موضوع را تائید میکنید؟
به صورتی که شما میفرمایید،خیر. ما آمدیم در انجمن خرمای کرمان به خاطر اینکه ابتکاری به خرج داده باشیم که این باعث تجربهای هم شد که به سایر استانها هم پیشنهاد شد. آمدیم انجمن را به انجمنهای محلی تقسیم کردیم، ما چون فکر میکردیم مرکز استان همیشه از کل اخبار خرمای استان دور است.
در گوشه و کنار استان مناطق خرماخیزی هستند که از گورسیه گرفته تا مناطق شهداد، کهنوج، مناطق قلعه گنج و ... اینها باید طوری باشند که بهصورت محلی نظارت بشود. اینها بهطور محلی رصد میشدند و دستور و تصمیمگیری هم که میشد به نفع این مناطق بود. مسایل این انجمنها انعکاس پیدا میکردند به انجمن خرمای ایران و در آنجا هم تصمیمات کشوریشان گرفته میشد.
اگر بخواهیم حساب کنیم، بله؛ جلسات انجمن خرمای استان بهطورکلی آنچنان تشکیل نمیشد؛ چون انجمنهای محلی داشتند کار خودشان را میکردند. در دورهی جدید برای اینکه این روند اصلاح شود غیرازاینکه انجمن خرمای محلی را داریم آمدیم در نحوهی اساسنامهمان تغییراتی دادیم. یعنی اینکه آمدیم دوباره انجمن خرمای استان را احیا کردیم. اما گروههای انجمن خرمایی هستند که دوباره دارند کار خودشان را انجام میدهند و خوراک انجمن استانی را میدهند.
پس درواقع آن تجربه، موفقی نبود؟
دقیقاً دارم بر عکساش را میگویم که تجربهی موفقی بود اما احتیاج داشت که کاملتر بشود.
خیلی از کسانی که در انجمنهای محلی فعالیت میکردند تلقیشان این بود که در این انجمنهای محلی صرفا رقابتهای بیمورد میشد. شما این مطلب را چقدر تأیید میکنید؟
ببینید رقابتهای بین شهرستانی را میگویید یا رقابتهای بین تجار را؟
رقابتهای بین شهرستانی؟
اگر گاهی رقابتها بین تجار باشد هم خود تجار نفعش را میبرند و هم اینکه مصرفکننده. این رقابت مخرب نیست. ما همیشه به این مسئله تأکیدداریم که رقابتها خدایی نکرده خودزنی نباشد، یعنی اینکه خودزنی کنند که منافعش را واسطهها و یا دلالها میبرند. اگر رقابتها بهصورت صحیح باشد ما موافقش هم هستیم.
اما در رقابتهای بین شهرستانی قبول دارم اگر این رقابتها رقابتهای سالمی باشد و باعث بشود که ما ببینیم مثلاً رقابت بین جیرفت یا بم است و در جهتی میرود که روی بستهبندی، کلاسهای آموزشی، کیفیت محصول، در بحث ارگانیک بودن و ... ما آنها را تحسین میکنیم. اگر بنا به لطمه زدن باشد، بله بنده تأیید میکنم که گاهی انرژی هرز میرود فقط به خاطر اینکه بحث بگومگوهایی میشود که خیلی سازنده نیست و در شأن انجمن نیست.
پس در دور جدید انجمن خرما درصدد هستید که تمرکز در استان حفظ و گروههای محلی را هم در شهرستانها فعال باشند؟
دقیقاً؛ این جمله بازسازی تجربهی قبلی ما است.
الآن که انجمن خرمای استان دور جدید فعالیت خودش را سر گرفته است با چالش قهر کرمانیها از انجمن خرما روبروست. به هر حال در مقطعی شاهد کنار گذاشتن کرمانیها از انجمن خرما بودیم. چه تمهیداتی در این خصوص اندیشیده اید؟
درهرصورت گاهی کمتوقعی در بعضی از مقطعهای زمانی برای برخی به وجود میآید. احساس میکنند که کمتوجهی به ایشان شده شاید در خیلی از مواقع هم صحیح است من خودم بارها تاکید کردم امیدوارم در این دورهی جدید همه بهصورت یکپارچه جمع شوند. تاکید ما بر فعالیت بهصورت یکپارچه و یکدست است.
برای پررنگ شدن سهم کرمانیها در انجمن خرمای کشور چه برنامهای دارید؟
انجمن استان کرمان همیشه پایلوت انجمن خرمای کشورها و استانهای دیگر بوده است. همهشان اساسنامه از ما گرفتند در انتخاب کمیتههایشان و ... همه و همه کرمان را الگوی خودشان قراردادند. الآن هم انتخابی که کردند انتخاب انجمن خرمای استان کرمان به نمایندگی بنده از طرف همکارانم بود.
شما اگر ببینید حتی انجمن استانی هم خوب عمل کرده است و حتی در بحث آییننامه، کلی آییننامههای استانیمان را توانستیم تغییر بدهیم و اینها همه کارهایی بود که در انجمن خرمای استان انجامشدهاست.
آقای رشید فرخی،من کاملاً قبول دارم که در مقطعی انجمن خرمای استان خوب عمل کرده بود اما باید بگویم که یک دورهی اوجی داشت و متأسفانه یک دورهی سقوطی هم داشت.
من این را قبول نمیکنم.
به تغییر استاندارد که اشاره کردید، محصول یک مقطع زمانی خاص بود و بعدازآن این توفیقات دیگر ادامه پیدا نکرد. صریحتر میپرسم برخی فعالان خرما میگویند انجمن خرمای استان کرمان در ادارهی خودش هم مانده، حالا چگونه میخواهد انجمن ملی خرما را اداره کند؟
من فکر میکنم این کملطفی بوده که صورت گرفته است. چون بعد از پسته انجمن خرما تنها انجمنی است که هیچ کمکی از طرف هیچ ارگانی نگرفته است. حتی از اتاق بازرگانی هم کمک نگرفتیم و مستقل شدیم و انجمن خودگردانی است که خودش دارد ادارهی امور خودش را انجام میدهد.
ما در اطلاعرسانی کمی ضعیف عمل کردیم که دوستان بد برداشت کردند. به خاطر اینکه انجمن استانی شده بود کارهای بسیار زیادی انجامشد. در جیرفت شما ببینید که ما چقدر کلاسهای آموزشی داشتیم. ببینید ما چند نمایشگاه داخلی و خارجی داشتیم …
و استقبال هم میشد از طرف اعضا؟
بله! ما از کلاسهایمان عکس، گزارش وخبر داریم.
اما انجمن خرما حتی در مقاطعی دبیر کل هم نداشت!
هیچوقت نشده که انجمن خرما دبیرکل نداشته باشد و دبیرکل خوبی هم نباشد. آقای تکلو کسی است که سالهاست در خوشهی خرما خدمت میکند.
اما ایشان یک مقطعی دبیرکلی انجمن خرما را رها کردند و برگشتند به کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی.درست است؟
خیر؛ ما خواهش کردیم که فقط کمک احوال کمیسیون باشند.
ایشان با حفظ مسئولیت آنجا بودند؟خودشان چیز دیگری می گفتند!
بله دقیقاً. ایشان همیشه بودند و شما اگر ملاحظه کنید امضای ایشان در هیچ مقطع نبوده است که پای مکاتبات نباشد. خودشان بسیاری از مسائل را تدریس کرد. خلأ ما فقط خلأ اطلاع رسانی بوده است .
امسال وضع بازار خرما چگونه است؟
وضع خرما امسال خوب است اگر دولت مداخلهای در بحث خرید و در بحث خرید تضمینی و در بحث قیمتگذاری نکند.
خب الآن قیمت چگونه است؟
الآن قیمت مناسب است. من فکر میکنم آن خواستههایی که انجمن همیشه دنبال میکند؛ را به دست آورد. انجمن بازار را پایش میکند، امسال هم توانسته این کار را بکند. یعنی یکسوم از محصول ما رفته و یکسوم آنهم تا عید میرود و یکسوم دیگر آنهم انشااله تا ماه مبارک رمضان میرود.
الآن قیمت هر کیلو خرمای مضافتی بم درجهیک چند است?
ما برای خرما -مثل پسته که معیار اونس داشت- معیاری تعریف کردیم. الان مادر کارتون حساب میکنیم و گفتیم که پایهی شما روی مادر کارتن 8کیلواست.
خب این مادرکارتن 8کیلو یی قیمتش چنداست?
6هزارو 200تومان.
برای مصرف کنندهی داخلی است?
خیر؛ برای سردخانه. خرما برعکس پسته است. پسته 15درصد مصرف داخلی دارد و 85درصد مصرف خارجی. خرما الان 20تا22درصدصادرات دارد و بقیه اش مصرف داخلی است. تا5سال آینده کل برنامه ریزی ما این است که سالی بایک شیب ملایم2درصد افزایش صادرات داشته باشیم. که منافع اصلی را مصرف کنندهی داخلی ببرد. چون خرما در سفرهی ایرانی جایگاه ویژه ای دارد و اگر سالی10 تا12درصد عرضه کم شود، قیمتش یکدفعه بالا میروند. این نشان میدهد که کشش صنعت خرما بیش از این برای صادرات نیست و اگر بیش از این بالا برود ما دچار تورم در قسمت داخلی خواهیم شد. در نتیجه ما فکر میکنیم که نسبت 70 و30 بهترین گزینه برای پنج سال آینده صنعت خرمااست.
اخیرا در کدام کشورها بازارگشایی داشتیم؟
روسیه؛ ما در بازار روسیه کارکردیم.
چین چطور? موفق بودیم?
خب چین هم شروع کردیم اما فعلا هند. چون چین مسالهای بخاطر ورودش داریم. داریم کار میکنیم، صادر هم میکنیم، چون به عنوان تره بار تلقی میشود، باید قرنطینه را هم داشته باشد.
آقای رشیدفرخی! أخیرا در بحث اقتصادمقاومتی، تغییر رقم تولیدی خرما در استان مطرح شده است. یعنی نوع خرمای مضافتی را به مجول میخواهند تغییر بدهند. نگاه شما به این تغییر چیست?
روی یک رقم در یک محل باید خیلی کار بشود. چون اینقدر این کار ظرافت دارد. در یکی دوسال اول هیچ چیز معلوم نیست و صرف اینکه رقم محصول داده ما نمیتوانیم به عنوان کشت جایگزین انتخابش کنیم.
شماباید ببینید. که الان خرمای مجول که سروصدا ایجاد کرده است، بالاخره خرمایی که زادگاهش درامریکا و در جنوب کالیفرنیا است، ایا این با شهداد و با مقدار ارتفاعش، رطوبتش، و همه ی آن ظرافت هایی که باید در مورد درخت لحاظ شود، یکی است؟ مسلما اینطور نیست.
این احتیاج به تحقیقاتی خیلی وسیع دارد. همین الان محصول بعضی درخت های مجول که کشت شدهاند را با نوع اصلی آن مقایسه کنید، قابل مقایسه نیست.
جای دوری نمیروم؛ همین خرمای تولید داخلیمان را میگویم؛ پیارم. رطوبتش متفاوت است. پیارم سبز حتماشده ولی آیا رنگشٰ تن و وزنش با رقم اصلی یکی است؟ اگر مقدار ثمردهیاش را هر درخت در واحد هکتار محاسبه کنیم آیا اینها یکی هستند?
ما باید به این نتیجه برسیم. که دوباره داریم ازمون و خطای گذشته را تکرار میکنیم و منکر این نیستم که کشت جایگزین باید در خیلی جاها انجام بشود. اما معتقدم خرمای مضافتی یک باریکه ی قدیمی این بود که سالهاجواب داده است و روی ارزش افزوده ی خرمای مضافتی باید کار کرد .
و سوال آخرم در مورد مطرح شدن عرضه ی خرما در بورس کالا است نظر شما در مورد این مقولهی تکراری چیست؟
اتاق بازرگانی درصددبوده که بازار کرمان را وارد بورس کند و بحث پسته را راه انداحته که بار راحتتر در بورس ارائه شود اما یکسری انعکاسها، کنشها و واکنش هایی دارد. ما اینها را رصد میکنیم. باتجربه ای که پسته در بورس به دست خواهد اورد. ما واردبازاربورس انشالا در اینده خواهیم شد. عجولانه بامقوله ی بورس برخورد نخواهیم کرد.