عضو کمیسیون اجتماعی مجلس:
یکی از بحران‌های جدی نظام آموزش عالی کشور، کاربردی نبودن برخی از دروس دانشگاهی است. این مساله باعث شده چالش دیگری به نام افزایش فارغ التحصیلان بیکار به وجود آید.
آرمان:
در اصل تبدیل علم به ثروت رسالت اصلی دانشگاه است و برای تحقق این امر باید تغییراتی در محتوای آموزشی ایجاد شود. هم اکنون در جامعه با جمعیت انبوه فارغ التحصیلان بیکار روبه‌رو هستیم. این امر کشور را با چالش‌های فراوان مواجه کرده است.
بر اساس آمار سال 95، نرخ بیکاری 11درصد در کشور اعلام شد. همچنین در مدت اعلام آمار میزان بیکاران در سال 95 تا سه‌ماهه نخست 96، 4/3درصد به نرخ بیکاری کشور افزوده شده است. هم اکنون یک‌میلیون و 300هزار نفر بر جمعیت بیکاری کشور نسبت به سال 95 افزوده شده است.
این آمارها گواه به صدا در آمدن زنگ خطر بیکاری در جامعه است. این در حالی است که بر اساس برنامه ششم توسعه قرار بود میزان بیکاری کاهش یابد و برای جمعیت بیکار و جویای کار شغل ایجاد شود. هم اکنون نه تنها برای این جمعیت تمهیداتی اندیشیده نشده است، بلکه بر جمعیت بیکاران نیز روزبه‌روز افزوده می‌شود. در شرایط کنونی نرخ بیکاری موجود در کشور به 4/12درصد رسیده است.
بر اساس آمارهای اعلام شده سال قبل در کشور 5/18درصد بر جمعیت بیکاران تحصیلکرده افزوده شده بود. باید دانست که میزان فارغ التحصیلان بیکار در بین برخی از رشته‌ها به 50درصد هم می‌رسد. در واقع این نرخ جای نگرانی و اعمال برنامه‌ریزی‌های کاربردی از سوی مسئولان امر را دارد. حل معضل بیکاری با شعار، حرف، نوشتن برنامه و... امکانپذیر نیست.
در شرایط کنونی برای مقابله با بیکاری فقط از طریق سرمایه‌گذاری می‌توان مشکلات موجود را برطرف کرد. برای مهار بیکاری می‌توان با ایجاد بازار کسب و کار، حمایت از کارفرمایان، جذب سرمایه‌گذاران خارجی و توجه مردم به سرمایه‌گذاری مشکلات موجود را حل و فصل کرد. به کارگیری هر یک از این اقدامات به قوانین و زیرساخت‌های مناسب نیاز دارد. این امر یک مقوله فرابخشی است. برای مهار بیکاری در جامعه نمی‌توان فقط از دولت‌ها انتظار فعالیت داشت، بلکه همگان با حمایت از کسب و کار و تولید می‌توانند در رونق اقتصادی تاثیرگذار باشند.
بیکاری در جامعه نگران‌کننده است
هم اکنون بر اساس آمار از جمعیت 33میلیون نفر فعال در کشور 4/12درصد بیکار هستند. هر چند بر اساس آمار کل 5/18درصد کل جمعیت کشور بیکار هستند. به بیان دیگر وقتی در بین 33میلیون نفر جمعیت فعال 5/18درصد نفر بیکار باشند، این امر برای مسئولان در حوزه‌های مختلف ایجاد مسئولیت می‌کند. مقام معظم رهبری هم با نامگذاری سال‌ها بارها به مقوله بیکاری و رونق اقتصادی اشاره کرده‌اند. توجه ایشان به امر اشتغال و رونق اقتصاد، دستگاه‌ها را مکلف به توجه ویژه به این امر می‌کند.
اغلب فارغ التحصیلان جامعه بیکارند
در جمعیت در حال تحصیل آموزش در مقاطع بالای تحصیلی، ۸۰۰هزار نفر شاغل و ۲۰۰هزار نفر بیکار هستند. همچنین در بین هفت‌میلیون فارغ التحصیل سال ۹۴، 7/3میلیون شاغل و ۹۰۰هزار نفر بیکار هستند. بیکاری فارغ التحصیلان در سال‌های اخیر از اهمیت ویژه برخوردار شده است. این موضوع زمانی به یک چالش اساسی تبدیل شد که کشور با رشد روز افزون جمعیت دارای تحصیلات عالی مواجه بود، چون این مشکل در نتیجه افزایش بیش از حد ظرفیت دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی بروز کرده است.
در اصل وجود بیکاری در بین فارغ التحصیلان جامعه را می‌توان معلول نارسایی‌های فراوان دانست، چون وقتی در جامعه زمینه راه‌اندازی کسب و کار فراهم نیست، طبیعتا بیکاری و رکود در کشور بروز می‌کند. در این شرایط فرد برای کسب درآمد و تامین معاش توجهی به شغل و میزان تمایلش برای فعالیت در آن ندارد. امروزه فعالیت اغلب افراد تحصیلکرده کشور هیچ‌تناسبی با جامعه، کسب و کار و تمایلشان ندارد، در حالی که در کشورهای پیشرفته مراکز دانشگاهی رشته‌های دانشگاهی را بر اساس نیاز جامعه ایجاد می‌کنند.
در واقع باید قبل از راه‌اندازی یک رشته تحصیلی دانشگاه‌ها میزان کسب و کار آن را بررسی کرد و برای برطرف کردن نیاز بازار به تولید علم بپردازند. تاکنون در کشور ما چنین بررسی و بینشی در جذب دانشجو و ایجاد رشته تحصیلی وجود نداشته است. در هر جامعه‌ای که نرخ بیکاری افزایش یابد به نسبت کارها متناسب با تحصیلات، علاقه، تخصص و با کسب درآمد مناسب همراه نیست.
مهارت آموزی در دانشگاه‌ها وجود ندارد
هم اکنون حدود سه‌میلیون بیکار با تحصیلات دانشگاهی در کشور وجود دارد. بیکاری ۴۲درصد فارغ التحصیلان دانشگاهی فاقد مهارت و پرتوقع، پیامد همان تب مدرک گرایی در جامعه است که به شکل بیماری مزمن بیشتر خانواده‌های ایرانی را درگیر کرده است.
اغلب فارغ التحصیلان تحصیلات تکمیلی به گذراندن چندین واحد درسی اکتفا می‌کنند و در عمل این افراد از تخصص لازم برخوردار نیستند. این در حالی است که در کشورهای پیشرفته تولید علم و تربیت فرد متخصص بر اساس نیاز جامعه انجام می‌شود. در کشور ما نداشتن مهارت برای کسب و کار به یک معضل اساسی در بین قشر جوان و به ویژه فارغ التحصیلان دانشگاهی تبدیل شده است.
ترازوی نامتوازن رشته‌های دانشگاهی و بازار کار
بیکاری و نداشتن مهارت کافی دانش آموختگان دانشگاهی، موضوع اظهارات همیشگی مسئولان و جوانان بوده است، اما تاکنون نگاه آسیب شناسانه به این پدیده نشده است. برخی رشته‌ها از نظر عملکرد در ظاهر مفید و اثرگذار محسوب می‌شوند، اما در کشور ما بنا بر نیازها و شرایط زندگی یا ناشناخته بودن آن ها استفاده چندانی نداشته و دانش آموختگان آن ها در زمره جوانان جویای کار مدت‌ها باید به دنبال ایجاد شغل یا استخدام باشند.
از جمله این رشته‌ها می‌توان به رشته‌های مهندسی تولید و ساخت، مهندسی ایمنی، روابط بین‌الملل، مهندسی تعمیر و نگهداری هواپیما و رشته‌های علوم پایه اشاره کرد که در کشور بازار کار چندانی برای آنها وجود ندارد.
مسئولان در مهار بیکاری موفق عمل نکرده‌اند
اغلب دستگاه‌های متولی و به ویژه وزارت تعاون، کار و امور اجتماعی نسبت به آموزش مهارت اشتغال در بین نسل جوان از مسئولیت‌های فراوان برخوردار هستند. برای مهار بیکاری هم شورای عالی اشتغال کشور با ریاست رئیس‌جمهوری تشکیل شده است.
در این شورا باید مسئولیت هر یک از سازمان‌ها برای مهار بیکاری مشخص شود. مسئولان در حوزه‌های مختلف می‌توانند با ایجاد ارتباطات معضل بیکاری را به شکل مناسب برطرف کنند، اما تاکنون هیچ‌یک از مسئولان در این شورا مسئولیت خود را به شکل مناسب انجام نداده‌اند.
