خانواده‌ها چرا برای فرزندشان تبلت می‌خرند؟
علی سوندرومی می افزاید: «امروزه می‌گویند فرزند سالاری است. اما واقعا فرزندسالاری نیست. اشتباه سالاری است. کسی سالار نیست. بچه‌ها با ندانم کاری والدین بدترین آسیب‌ها را متحمل می‌شوند. »
یاسمن چهار ساله است. اتاق یاسمن پر از عروسک‌های رنگارنگ است. اما هیچ کدام از آن‌ها، یاسمن را به اندازه بازی با موبایل مادرش سرگرم نمی‌کرد.
به نوشته نجمه محمودآبادی در پاسارگاد، مادر برای یاسمن تبلت خرید، تا هم گوشی موبایلش را نجات دهد و هم یاسمن با تبلت سرگرم شود. یاسمن قبل از داشتن تبلت مدام با عروسک‌هایش بازی می‌کرد. با مریم دختر همسایه چادر نمازهایشان را سر می‌کردند و کیف‌هایشان را روی دستشان می‌انداختند و عروسک‌ها را بغل می‌گرفتند. بعد مثلا می‌رفتند خانه فرشته اینا مهمانی. فرشته از مادرش بیسکویت و کیک می‌گرفت و می‌آورد از مهمانانش پذیرایی می‌کرد. صدای خنده‌ها و حرف زدن‌هایشان به گوش می‌رسید. گاهی با هم قهر می‌کردند و دوباره زود آشتی می‌کردند. خاله بازیشان دیدن داشت. مخصوصا وقتی یاسمن گوشه‌ی چادرش را به دندان می‌گرفت، معصومیت زلالش مادرش را به وجد می‌آورد. گاهی هم توپ بازی می‌کردند. گاهی هم دوچرخه سواری. اگر مادرها حوصله و وقت داشتند پارک هم می‌رفتند. تاب‌بازی و سرسره بازی، چقدر شادشان می‌کرد.
اما حالا یاسمن ساعات طولانی وقت خود را صرف بازی با تبلت می‌کند. یاسمن روی مبل کز می‌کند و به صفحه تبلت خیره می‌شود. در بازی‌های تبلت یاسمن پیاپی دچار شکست می‌شود، این شکست‌ها یاسمن را غمیگن و افسرده کرده است. یاسمن در مبل فرو می‌رود. به امید اینکه این بار برنده شود مدام بازی می‌کند و چون هر بار می‌بازد گریه می‌کند و جیغ می‌کشد. یاسمن دیگر شاد نیست. حالا دیگر حتی اعتماد بنفس هم ندارد.
مشغله داشتیم برای فرزندمان تبلت خریدیم
عظیم پدر آرین پنج ساله است. او دلیل خریدن تبلت برای پسرش را مشغله‌ی زیاد خود و همسرش می‌داند. اینکه او و همسرش وقت کافی ندارند تا آرین را به پارک و گردش ببرند سبب شد در اولین درخواست آرین برای خرید تبلت با جواب مثبت پدرش روبرو شود. عظیم می‌گوید: «آرین در غیبت من و مادرش ساعات طولانی خارج از خانه و با دوستانش سپری می‌کرد. ترسیدیم برایش اتفاقی بیفتد.» عظیم حالا خیالش راحت است که آرین با تبلت مشغول است و از خانه خارج نمی‌شود. آرین در خانه به اینترنت دسترسی دارد. عظیم قبل از خروج از خانه اینترنت را قطع می‌کند. و در پاسخ به این سوال مگر نمی‌تواند به اینترنت وصل شود، درمی‌ماند.
داستان یاسمن:
یاسمن قبل از داشتن تبلت مدام با عروسک‌هایش بازی می‌کرد. با مریم دختر همسایه چادر نمازهایشان را سر می‌کردند و کیف‌هایشان را روی دستشان می‌انداختند و عروسک‌ها را بغل می‌گرفتند.
...اما حالا یاسمن ساعات طولانی وقت خود را صرف بازی با تبلت می‌کند. یاسمن روی مبل کز می‌کند و به صفحه تبلت خیره می‌شود. در بازی‌های تبلت یاسمن پیاپی دچار شکست می‌شود، این شکست‌ها یاسمن را غمیگن و افسرده کرده است.
یاسمن قبل از داشتن تبلت مدام با عروسک‌هایش بازی می‌کرد. با مریم دختر همسایه چادر نمازهایشان را سر می‌کردند و کیف‌هایشان را روی دستشان می‌انداختند و عروسک‌ها را بغل می‌گرفتند.
...اما حالا یاسمن ساعات طولانی وقت خود را صرف بازی با تبلت می‌کند. یاسمن روی مبل کز می‌کند و به صفحه تبلت خیره می‌شود. در بازی‌های تبلت یاسمن پیاپی دچار شکست می‌شود، این شکست‌ها یاسمن را غمیگن و افسرده کرده است.
استفاده با پیش شرط های روشن
روژان ۱۰سال دارد. او در این تابستان گرم به کلاس‌های نقاشی و زبان انگلیسی می‌رود. با دوستانش بازی می‌کند. دوچرخه سواری می‌کند.و البته روزی دو ساعت با تبلتش بازی می‌کند. روژان دو سال است که صاحب تبلت شده است.
پدر روژان مهندس صنایع است. پدر به روژان اجازه می‌دهد روزی یک ساعت هم به اینترنت دسترسی داشته باشد. عباس با تاکید براین موضوع که نمی‌توان بچه‌ها را از یکسری امکانات محروم کرد می‌گوید: «خریدن تبلت این روزها اجتناب ناپذیر شده است. حال باید یاد بگیریم که چطور استفاده صحیح از این امکانات را به فرزندمان آموزش دهیم. فرزند ما باید بپذیرد که داشتن تبلت یک سری قوانین دارد. اگر از این وسایل درست استفاده شود بد و خطرناک نیستند. وقتی این وسایل برای فرزندمان ایجاد خطر می‌کنند که ما به خاطر مشغله‌ی کاری از آن‌ها غافل شده‌ایم.»
وی می‌افزاید: «من به بچه‌هایم اجازه می‌دهم از موبایل و حتی لپ‌تاب من استفاده کنند. من هیچ چیز پنهانی در آن‌ها ندارم. این یک پیام روشن برای روژان است. پنهان‌کاری ممنوع است.» به گفته‌ی وی همه‌ی اعضای خانواده می‌توانند از تبلت روژان استفاده کنند. البته به مالکیت شخصی او احترام می‌گذارند و در مواقعی از تبلت استفاده می‌کنند که او خودش احتیاجی به آن ندارد.
خانواده‌ها چرا برای فرزندشان تبلت می‌خرند؟
یک دکترای جامعه شناسی در گفت‌‌وگو با پاسارگاد، درباره تبعات استفاده زودهنگام از تکنولوژی معتقد است استفاده زیاد کودکان از تبلت به فرآیند رشد بچه‌ها آسیب می‌زند. به کودک اجازه اجتماعی شدن و ارتقاء هوش اجتماعی نمی‌دهد. سبب مشکلات عدیده در سیستم اداراکی کودک می‌شود.
علی سوند رومی سه عامل را در گرایش خانواده‌ها در خرید تبلت مهم می‌داند. اول اینکه اغلب خانواده ها با پرداخت مبلغی حدود ۳۰۰ هزار تومان می‌توانند خودشان نیز از فضای مجازی وایبر، واتس‌آپ و اینستاگرام و… استفاده کنند و هم کودک‌شان با تبلت بازی کند. دوم اینکه والدین این روزها دغدغه‌های عجیب و غریبی دارند می‌خواهند به نوعی کودکان‌شان را سرگرم کنند. می‌خواهند این ابزار سرگرمی بی‌هزینه و یا کم‌هزینه باشد. کودک را گوشه‌ی خانه بنشاند تا خودشان بتوانند به راحتی به حل و فصل مشکلات خود برسند. اما دلیل سوم برخلاف گذشته والدین نگرانی‌های زیادی دارند. ترس از این که کودک‌شان از خانه بیرون رود و با دوستان ناباب معاشرت کند یا اینکه در خارج از خانه دچار آسیب و صدمه شود. والدین ترجیح می دهند به گونه‌ای کودک را خانه‌نشین کنند تا هم خیالشان آسوده باشد و هم بتوانند به راحتی کودک را کنترل کنند.
این جامعه شناس معتقد است خانواده‌ای که بچه دار می‌شوند واقعا باید تمهیداتی بیاندیشند و در روابطشان تجدیدنظر کنند. بچه‌ها به گروه همسالان خود نیاز دارند تا با آن‌ها بازی کنند. اما امروزه والدین سر خود را شلوغ کرده‌اند و تنها کاری که انجام می‌دهند این است که وسیله‌ای مثل تبلت بخرند و بدهند دست کودک‌شان و با آن او را سرگرم کنند. بعدها وقتی فرزندشان دچار آسیب‌های اجتماعی شد می‌پرسند چرا فرزندمان به خودکشی فکر می‌کند چرا به مشروبات الکلی روی آورده است و چرا مواد مخدر مصرف می‌کند؟!
تلبت باید چگونه خریده شود؟
به‌گفته‌ی علی سوندرومی درباره کاهش و کنترل این تبعات باید خرید تبلت به این شکل باشد که اعلام نیاز آن از سوی خود کودک صورت گیرد. سپس والدین یک دوره‌ی زمانی مشخص مثلا شش ماه تا یک سال در نظر بگیرند و از کودک بخواهند با جمع کردن پول توجیبی و ریختن آن‌ها در قلکی که به همین منظور تهیه شده است در خرید تبلت مشارکت کند و به نوعی انتظار فعال بکشد.
این پژوهشگر مسایل اجتماعی خطاب به والدین می‌گوید: اگر به هر دلیلی مجبور به خرید تبلت هستید استفاده از آن را برای فرزندتان قانون‌مند کنید یعنی به تناسب یک ساعت بازی با تبلت کودک دو ساعت بازی حرکتی مثل والیبال و فوتبال داشته باشد. تا به سیستم ادراکی کودک صدمه وارد نشود.
دکتر علی سوند رومی جامعه شناس این جامعه شناس معتقد است خانواده‌ای که بچه دار می‌شوند واقعا باید تمهیداتی بیاندیشند و در روابطشان تجدیدنظر کنند. بچه‌ها به گروه همسالان خود نیاز دارند تا با آن‌ها بازی کنند. اما امروزه والدین سر خود را شلوغ کرده‌اند و تنها کاری که انجام می‌دهند این است که وسیله‌ای مثل تبلت بخرند و بدهند دست کودک‌شان و با آن او را سرگرم کنند. بعدها وقتی فرزندشان دچار آسیب‌های اجتماعی شد می‌پرسند چرا فرزندمان به خودکشی فکر می‌کند چرا به مشروبات الکلی روی آورده است و چرا مواد مخدر مصرف می‌کند؟!
سیستم ادراکی کودکان آسیب می‌بیند
وی در مورد اختلال در سیستم ادراکی کودک هشدار می‌دهد: «اگر کودک در سیستم ادراکی‌اش دچار اختلال شود بعدها در تشخیص ارزش‌های محیطی، ارتباط با نزدیکان و یادگیری هم دچار اختلال خواهد شد. که از تبعات اختلال یادگیری می توان به اختلال در یادگیری ریاضی و اختلال در نوشتن اشاره کرد.»
این جامعه شناس بهترین سن خرید تبلت را ۹ الی ۱۰ سالگی می‌داند و توصیه می‌کند کودکان زیر شش سال از وسایلی اسکوتر، دوچرخه و اسکیت استفاده کنند. سوند رومی می افزاید: نکته حائز اهمیت دیگر این است تبلتی که خریداری می‌شود برای کل اعضاء خانواده است. مثل اتومبیل و تلویزیون. یعنی همه‌ی اعضاء خانواده می‌توانند از آن استفاده کنند. کودک هم یکی از اعضاء خانواده است. وقتی کودک وظایفش را انجام داد می‌تواند توان احراز استفاده از تبلت را برای مدت نیم ساعت الی یک ساعت در طول روز به‌دست آورد.
تهدیدی برای شبکه مغز
سوند رومی درباره اغلب بازی‌های تبلت نیز هشدار می‌دهد: «بعضی از بازی‌های فضای مجازی نهایت تاثیر مثبتش این است که عکس‌العمل کودک را بالا می‌برد. اما خطری که دارد این است که به شدت در عدم شکل‌گیری شبکه عصبی مغز تاثیر گذار است. یعنی این بازی‌ها، واکنشی هستند و بچه باید بلافاصله اقدام کند. پس کودک به‌جای این که از شبکه عصبی مغز استفاده کند از مغز قدیم (amygdalae) استفاده می‌کند. و رفتار کودک یک رفتار واکنشی می‌شود و هوش هیجانی در بچه شکل نمی‌گیرد. وقتی کودک بزرگ شد در رفتارش با دیگران دایم رفتار هیجانی دارد.»
این جامعه شناس در فضای مجازی استفاده از بازی‌های استراتژیک را توصیه می‌کند به این معنا که واکنشی و سریع نباشند، توام با فکر و تصمیم گیری باشند و زمانی بگذرد تا به نتیجه برسند. وی استفاده زیاد از تبلت را مانع شکل‌گیری هوش هیجانی می‌داند که نتیجه‌ی آن، کاهش تمرکز و بروز احساسات و واکنش‌های غلط است.
اما در کنار مشکلات مغزی از نظر حسی و حرکتی هم کودک دچار مشکلات زیادی از جمله مشکلات سیستم گوارشی، مشکلات سیستم هوازی (استفاده از ریه‌ها) و عدم استفاده از دست‌ها و پاها به مدت زیاد می‌شود. رشد کودک یک رشد کاریکاتوری و سرطانی می‌شود. در نهایت کودک دارای یک رشد یک بعدی می‌شود و بعدها در امور زندگیش درمی‌ماند.
اشتباه سالاری در خانواده‌ها
علی سوندرومی می افزاید: «امروزه می‌گویند فرزند سالاری است. اما واقعا فرزندسالاری نیست. اشتباه سالاری است. کسی سالار نیست. بچه‌ها با ندانم کاری والدین بدترین آسیب‌ها را متحمل می‌شوند. »
او به خانواده‌ها توصیه‌هایی هم دارد: « خانواده ها باید کمی از خودخواهی‌های خود کم کنند. نقش فضای مجازی و تلویزیون را نه حذف بلکه کم کنند. شرایطی را به وجود آورند تا حداقل بچه‌هایشان روزی یک الی دو ساعت در یک گروه ۲۰ نفره از همسالان خود بازی کنند. تا اول شبکه عصبی مغز کودک و بعد هوش اجتماعی او رشد کند و بتواند در روابط اجتماعی موفق باشد. وگرنه کودک علیل ذهنی می‌شود.»
بازگشت به تب تبلت…
تب ۴۰ درجه‌ی تبلت، یاسمن را بی تحرک و از دنیای واقعی جدا کرده است. مادر یاسمن احساس می‌کند از دخترش غافل شده است. او دلش برای حرف زدن‌ها و سوالات تمام نشدنی یاسمن تنگ شده است. برای شیطنت‌ها و شلوغ بازی‌هایش. برای چادر نمازی که به سر می‌کرد و صورت گردش را زیباتر از هر زمان دیگر نشان می‌داد.
