گفتارنو/ مرضیه قاضی زاده:
طرح اقدام ملی، جدیدترین برنامه سیاستگذاران بخش مسکن برای تولید و عرضه واحدهای مسکونی است و قرار است در این طرح ۴۰۰ هزار واحد مسکونی تا سال ۱۴۰۰ ساخته شود که شامل احداث ۲۰۰ هزار واحد در شهرهای جدید، ۱۰۰ هزار واحد در بافت فرسوده و ۱۰۰ هزار واحد بنیاد مسکن در کشور است.
با شروع ثبتنام متقاضیان ۱۰۰ هزار مسکن که اجرای آن توسط بنیاد مسکن است، ثبتنام برای مسکن در طرح اقدام ملی بهصورت رسمی شروع شده است و آن طور که معاون مسکن بنیاد مسکن انقلاب اسلامی گفته است، دولت ساخت هزار واحد مسکونی برای تامین مسکن اقشار ضعیف را در دستور کار قرار دارد که از این تعداد ساخت ۱۰۰ هزار واحد آن بر عهده بنیاد مسکن است.
با این حال، کارشناسان معتقدند امکان احداث این تعداد واحد مسکونی ظرف دو سال آینده وجود ندارد؛ ضمن اینکه بسیاری از کارشناسان اقتصاد مسکن بر این باورند که احداث این تعداد واحد مسکونی، بدون استفاده از ابزارهای مالیاتی به خصوص مالیات بر عایدی سرمایه و همچنین مالیات بر خانههای خالی، توفیق بسیار کمی در کاهش التهابات بازار مسکن خواهد داشت.
حال آنکه برخی دیگر از فعالان بازار مسکن اساساً این طرح را تکراری و غیر سودآور دانسته و معتقدند چنین طرحهایی تأثیری بر التهابات بازار مسکن نخواهد داشت.
در کنار این مسائل، انتقادی نیز بر نحوه اجرای این طرح و نرخ تسهیلات وجود دارد چرا که بازپرداخت ۱۰ ساله تسهیلات ۷۵ میلیون تومانی مسکن آن هم با نرخ ۱۸ درصد از توان مالی اقشار ضعیف جامعه خارج است و همین مسئله گمانه زنیهایی مبنی بر انحراف این طرح ایجاد کرده است.
یک فعال بازار مسکن با بیان این جمله که این کار یک کار تکراری و غیر سود آور است، میگوید: شاید هیچ کس نتواند اظهار نظری در خصوص طرح اقدام ملی مسکن داشته باشد و بگوید که آیا این طرح تأثیری بر ساخت و ساز مسکن و کاهش قیمت میگذارد یا نه.
محمدرضا بنی واهب با اشاره به تجربههای پیشین در رودبار و بم، میگوید: به نظر من خیلی این طرح جایگاهی خوبی ندارد و به نظر نمیآید که بتواند تأثیر مهمی بر روند مسکن بگذارد.
بنی واهب با اشاره به طرح مسکن مهر میگوید: مسکن های مهری که در حواشی شهر ساخته شدند همگی غیر قابل استفاده شدند چرا که اراضی شان مالکیت واقعی نداشت که بتوانند به آنها سند بدهند و تقریباً خیلی از آنها مشکل سند و نقل و انتقال وام هایشان را دارند. از آن طرف خود واحدها هم به صورت نیمه ساز و غیر قابل استفاده شده اند.
اگر چه این فعال بازار مسکن این طرح را مشابه طرح مسکن مهر میداند، اما معتقد است که عواقب این طرح کمتر از مسکن مهر است.
بنی واهب در این رابطه میافزاید: در استان کرمان کلاً ۱۰ هزار نفر ثبت نام کرده اند و از این تعداد ۳ هزار نفر زمین دارند در صورتی که در طرح مسکن مهر سهم استان کرمان بالای ۱۰۰ هزار واحد بود و مجموعه طرح برای شهر کرمان حدود ۱۵ هزار واحد بود.
او با بیان این جمله که به طور معمول از مجموعه نیاز سالانه یک میلیون و دویست مسکن، کمتر از ۱۵ درصد را دولت پوشش میدهد، میگوید:، چون همیشه بوده است پس الان هم اثر چندانی نمیگذارد.
شایان ذکر است که در این طرح مبلغ هر قسط یک میلیون و پانصد تومان خواهد بود که این موضوع تا حدی با جامعه هدف مورد نظر که شامل دهک اول درآمدی است، در تناقص است.
این فعال بازار مسکن در پاسخ به این پرسش که با توجه به مبلغ اقساط جامعه هدف این طرح چه کسانی خواهند بود، میگوید: مسلماً کشاورزان، روستانشینان، ساکنین حاشیه شهر و حتی کارمندان رده پایین جامعه توان پرداخت این اقساط را ندارند.
او در ادامه میافزاید: با توجه به اینکه این سه گروه نمیتوانند از این طرح استفاده کنند، ممکن است جمعیتی از بنگاه دارها و یا آدمهایی که توان بورس بازی دارند با تقسیم اراضی در مناطقی، چون جوپار، کوهپایه و جوپار از این طرح استفاده کنند.
بنی واهب در خصوص نرخ سود ۱۸ درصد این تسهیلات نیز میگوید: یک ضرب ساده نشان میدهد که با نرخ سود ۱۸ درصد بعد از ۱۰ سال فرد باید تقریباً حدود ۳ برابر این مبلغ را بر گرداند ا؛ یعنی این مسکن بعد از ۱۰ سال باید با ۳۰۰ درصد افزایش قیمت فروخته شود تا صرفاً هزینهها را پوشش دهد؛ لذا با توجه به اینکه این امر میسر نیست و توان مردم عادی نیز جوابگوی چنین نرخ بهرهای نیست امکان این که این تسهیلات به سمت سوداگری رود و یا در اراضی خاص و بی نام و نشانی سرمایه گذاری شود وجود دارد.
او در ادامه میافزاید: مطلب کلی این است که در این طرحها به دو چیز دقت نشده است اول اینکه چقدر بار مالی برای کلیه بانکها و مجموعهها ایجاد میشود که به نظر میآید در این طرح عددش کمتر از مسکن مهر است و دوم اینکه اساساً به شهرسازی، ایجاد شهر امن و سکونت گاه مناسب بها داده نمیشود.
مدیر کل بنیاد مسکن استان کرمان در پاسخ به این پرسش که باوجود نرخ تسهیلات ۱۸ درصد وبازپرداخت ۱۰ ساله، اقشار ضعیف جامعه چگونه از این طرح استفاده خواهندکرد، میگوید: دو نگاه در کشور وجود دارد یک نگاه این است که حتماً باید مسکن یارانهای باشد و دولت باید به آن یارانه بدهد و دخالت در ساخت داشته باشد که این نگاه همان نگاه مسکن مهر است.
علی اکبر سلطانی نژاد، خاطر نشان میکند: ما اقدام ملی را با استفاده از ظرفیتهای موجود و با مشارکت مردم یعنی آنهایی که با این شرایط میتوانند کار را انجام دهند شروع کردیم.
اگر چه معاون مسکن بنیاد مسکن انقلاب اسلامی پیش از این عنوان کرده بود که این طرح برای اقشار ضعیف جامعه است، اما مدیر کل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی میگوید: ما همه جا اعلام کردیم که دهک یک، دو، سه ویا حتی ۴ نمیتواند از این طرح استفاده کنند چرا که اصلاً دهکهای سه گانه اول ما امکان استفاده از طرح را ندارند و ظرفیت اقتصادی شان این اجازه را نمیدهد.
او در ادامه اظهار میکند: ما برای میان درآمدها و آنهایی که زمین دارند با مشارکت و انتخاب خودشان این طرح را اجرایی میکنیم.
سلطانی نژاد با بیان این جمله این طرح یک ظرفیت است وباید به آن پرداخته شود، میگوید: چرا ما نباید امکان این مشارکت را فراهم آوریم تا در صنعت ساختمان یک فعالیتی اتفاق بیفتد. اگر این فعالیت اتفاق بیفتد یکسری مسکن ایجاد میشود و به صنایع، نهادهها و تولید مسکن کمک میشود و به نظر من میتواند در این بخش یک تحرکی هم ایجاد کند.
سلطانی نژاد در ادامه پاسخش به خبرنگار گفتارنو در خصوص عدم توجیه اقتصادی این طرح برای دهکهای پایین درآمدی میگوید: با آن نگاه حمایتی مطلق که برای دهک یک تا چهار است، فرمایش شمادرست است، اما ما همه جا شفاف اعلام کردیم که دوستان و متقاضیانی که میتوانند با این سطح درآمدی شرکت کند بیایند و خوشبختانه این طرح با اقبال مردم هم مواجه شد.
او در ادامه میافزاید: نباید برای همه اقشار جامعه با ظرفیتهای مختلف یک پاسخ داشته باشیم، لذا اجازه دهید که در برنامه ریزی متنوع عمل کنیم و پاسخهایی متناسب با جامعه هدفمان داشته باشیم.
اگر چه سلطانی نژاد جامعه هدف را دهکهای بالای درآمدی معرفی میکند، اما در بخش دیگری از صحبت هایش میگوید: اگر بخواهیم به فرمایش شما برسیم زمان میخواهیم و ما میتوانیم ظرف چند ماه آینده یک ارزیابی داشته باشیم؛ البته ما دنبال یارانه هستیم تا این نرخ را کاهش دهیم.
او همچنین در پاسخ به انتقاد بنی واهب مبنی بر عدم رعایت شهرسازی و ایجاد سکونت گاههای مناسب در طرحهای مسکن دولتی میگوید: براساس تجربهای که ما داریم، برنامه و هدف ما این است که زمینهایی که به لحاظ خدمات روبنایی و زیر بنایی مناسب نیستند در برنامه قرار نگیرند.