افزایش چشمگیر واردات کالاهای فناوری اطلاعات درحالی است که بسیاری ازاین اقلام وارداتی قابل تولید در کشور هستند. اما ذائقه مصرف کننده داخلی به علت نارضایتی از کیفیت تولید داخلی، تغییر کرده و تنها کالای وارداتی را انتخاب می کند.
ساخت و عرضه تجهیزات جديد ارتباطي در دنیا به طور تصاعدي درحال افزايش بوده و بازار پررونقي در بخش فناوري اطلاعات و ارتباطات شکل گرفته است. در کشور ما بنگاه هاي تولیدي بسیاري براي تولید تجهیزات بخش فناوري اطلاعات و ارتباطات تأسيس شدند، اما بیشتر آنها نتوانستند محصولات خود را هماهنگ با تغییرات فناوري دنیا ارتقا دهند.
واردات بي رويه و ناتواني در صادرات از مهمترين عوامل تأثیرگذار بر فعالیت اين بخش است. واردات در 7 سال اخیر داراي فراز و نشیب بوده، اما در مجموع و به طور میانگین رو به افزايش بوده است.
از طرفی صادرات اقلام حوزه فناوري اطلاعات و ارتباطات نیز در سالهاي اخير همپاي واردات رشد نکرده است. نسبت صادرات به واردات اين اقلام در سال 1393 حدود 0.008 درصد است که بسیار ناچیز است. میانگین صادرات سالانه اقلام مذكور در 7 سال اخیر حدود 30 میليون دلار بود. بررسي دقیقتر اقلام صادراتي نشان ميدهد كه صادرات اين اقلام از ثبات لازم برخوردار نبوده و در مقاطعي از زمان انجام شده اما تداوم نیافته است.
در يك دهه گذشته فروش تجهیزات و كالاهاي بخش فناوري اطلاعات و ارتباطات كشور رشد فزاينده اي داشته و به يك بازار پر رونق تبديل شده است. توليد اين تجهیزات به رغم وجود ظرفیتهاي مناسب براي تولید بسیاري از اقلام وضعیت نامناسبي دارند و بنگاه هاي تولیدي به حالت نیمه تعطیل درآمده اند. واردات بي رويه و ناتواني در صادرات اقلام بخش ICT به يك معضل و تهديد جدي براي صنعت داخلي تبديل شده است.
بیشترین واردات از کدام کشورهاست؟
بررسي آمار واردات گمركات كشور در سال هاي 1390 تا 1393 نشان می دهد 96 درصد مجموع واردات در اين سالها از 10کشور و تنها از منطقه آزاد چابهار انجام شده است. اين كشورها عبارتند از: امارات متحده عربي، چین، جمهوري كره، سوئد، تايوان، آلمان، تايلند، تركیه، ايتالیا و هنگ كنگ.
به کدام کشورها صادر میکنیم؟
بررسي آمار صادرات گمركات كشور در سالهاي 1390 تيا 1393 نشان می دهد 81 درصد مجموع صادرات در اين سالها به ترتیب به 7 كشور سودان، امارات متحده عربي، جمهوري كره، مالزي، عراق، سوريه و تركیه انجام شده است.
واردات رسمي اقلام بخش فناوري اطلاعات و ارتباطات در سال 1392 به رقم بیش از 3 میلیارد دلار رسید که بیشترين مقدار در7 سال گذشته بود اما در سال 1393با کاهش نیم میلیارد دلاری به رقم 2.5میلیارد دلار رسید.
گفتنی است اين آمار تنها قسمتي از كل آمار واردات اين اقلام است چرا که آمار كاملي از واردات رسمي موجود نیست.
نتايج يك بررسي در مورد واردات گوشي تلفن همراه كه توسط مركز پژوهش های مجلس صورت گرفته نشان مي دهد آمار ثبت شده گمركات در مورد اين كالا حدود 10 درصد كل واردات آن است. همچنین آماري كه دولت در طرح مبارزه با قاچاق كالا و ارز ارائه نموده نشان می دهد میزان واردات غیررسمي گوشي تلفن همراه در سال 1392 حدود 1.7 میلیارد دلار و واردات غیررسمي رايانه و قطعات آن در سال 1392 بالغ بر 1.5 میلیارد دلار بوده است.
با تخصصي شد گمرك جمهوري اسلامي ايران در حوزه ICT مي توان امیدوار بود که براي ثبت آمار صادرات و واردات اقلام مذكور چاره اندیشي شده و حقوق گمركي آنها دريافت گردد و از طرفی هم اقلام دیگر بخش ICT خصوصاً اقلامي مانند گوشي تلفن همراه، تبلت و لپ تاپ به صورت تخصصي ثبت شده و حقوق گمركي واقعي آنها دريافت گردد.
ضعف تولید داخل در حوزه فاوا از منظر صادرات كالاهاي اين حوزه نیز قابل بررسي است. میانگین رقم صادرات اقلام بخش فناوري اطلاعات و ارتباطات در7 سال گذشته حدود 31 میلیون دلار در سال است. عدم برنامه ريزي میان مدت و بلندمدت براي صادرات باعث شده تا بیشتر صادرات فقط در مقطعي از زمان انجام شود و براي تداوم و افزايش صادرات برنامه اي اجرا نشده است.
با توجه به پتانسیل موجود كشور در زمینه تولید و ترانزيت اقلام ICT، برنامه ريزي كوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت براي توليد و صادرات كالاها و خدمات فناوري اطلاعات و ارتباطات ميتواند روند نامناسب كنوني را به نفع اقتصاد داخلي و تحقق اهداف اقتصاد مقاومتي تغییر دهد.
