گزارش گفتارنو از بازار تلخ خرما
گفتارنو/محبوبه فیروزآبادی:بازار خرما تلخ است؛ این را فعالان بازار می گویند. مداخلات دولت هم در این بازار همیشه صفرا فزوده است. آخرینش پیمان سپاری ارزی و تعلیق کارت بازرگانان خرماست. همین تجارب تلخ باعث شده که حتی تولیدکنندگان خرما دخالت دولت و صاحبان تریبون را در اقتصاد و بازار را به نفع خودشان ندانند.
گفتارنو/محبوبه فیروزآبادی:بازار خرما تلخ است؛ این را فعالان بازار می گویند. مداخلات دولت هم در این بازار همیشه صفرا فزوده است. آخرینش پیمان سپاری ارزی و تعلیق کارت بازرگانان خرماست. همین تجارب تلخ باعث شده که حتی تولیدکنندگان خرما دخالت دولت و صاحبان تریبون را در اقتصاد و بازار را به نفع خودشان ندانند.
کشاورزان فروشنده نیستند
عضو هیئت‌مدیره انجمن خرمای استان کرمان در گفت‌وگو با گفتارنو بابیان این‌که قیمت جهانی خرما همیشه در حد یک دلار بوده است، می‌گوید: با توجه به این‌که الآن قیمت دلار بالاست قیمت مضافتی هنوز مقداری به جایگاه خود نرسیده است.
یوسف سجادی در تشریح دلایل این امر، بابیان این‌که کیفیت خرما نسبت به سال گذشته خوب است، می‌گوید: شاید یکی از دلایل این باشد که کارت بازرگانی اکثر فعالان بازار خرما به خاطر این‌که نتوانسته‌اند مشکلشان را با سامانه نیما حل کنند تعلیق شده است و بازرگانان دست نگه‌داشته‌اند که مشکلات اداری‌شان را حل کنند.
این صادرکننده خرما بابیان این‌که قیمت در روزهای اخیر رشد داشته است، می‌گوید: الآن کشاورزان فروشنده نیستند.
سجادی با تأکید بر این‌که محصولاتی مثل خرما، کشمش و پسته تولیدشان در ایران بیش‌تر از مصرف است، تأکید می‌کند: بازارهای خیلی خوبی برای خرما داریم که خریدار است و تنها مشکل ما بحث پیمان‌سپاری ارزی است. منتها با این وضعیتی که داریم پیش می‌رویم بازارهایمان را هم از دست می‌دهیم.
او بابیان این‌که هند و روسیه جدی‌ترین بازار خرمای ایران هستند می‌افزاید: اکثر کشورهای اروپایی الآن متقاضی خرمای ایران هستند، کانادا و حتی خود آمریکا داریم بار می‌فرستیم.
او در پاسخ به سؤالی مبنی بر این‌که آیا کرونا مانع صادرات نشده است، می‌گوید: انجمن خرمای ایران از فائو استعلام گرفت و آن‌ها هم اعلام کردند که هیچگونه آلودگی در خرما نداریم. خرما از زمانی که بسته‌بندی می‌شود و به سردخانه می‌روند و بعد وارد شبکه توزیع می‌شود، حداقل بیست روز طول می‌کشد و دیگر از بابت انتقال کرونا دغدغه‌ای وجود ندارد.
عضو هیئت‌مدیره انجمن خرمای استان کرمان با تأکید بر این‌که بازار خرمای مضافتی را نمی‌شود قیمت‌گذاری کرد، می‌افزاید: خرما محصولی است که تولیدش بیش‌تر از مصرف است و بازار تعیین‌کننده قیمت است.
دیدگاهی که یک تولیدکننده خرما هم آن را تائید می‌کند. نادر وطن‌خواه در خصوص مداخله دولت یا مقامات دولتی در فرایند قیمت‌گذاری و بازار می‌گوید: قیمت را بازار تعیین می‌کنند. من به‌عنوان یک تولیدکننده اصلاً موافق مداخله دولت در اقتصاد نیستم.
وطن‌خواه تأکید می‌کند: مداخله دولت در اقتصاد و بازار کار را خراب‌تر خواهد کرد.
تولید خرما هیچ توجیه اقتصادی ندارد
این تولیدکننده خرما در جیرفت، در گفت‌وگو با گفتارنو می‌گوید: قیمت خرما پایین است. با توجه به هزینه‌های مثل کود، سم، نایلون، کارتن، هزینه کارگری و ... اصلاً تولید خرما هیچ توجیه اقتصادی ندارد. به‌عنوان‌مثال الآن دستمزد کارگری که 50 هزار تومان بوده، 150 تا 200 هزار تومان شده است.
نادر وطن‌خواه بابیان این‌که صادرکنندگان با چالش و مشکل مواجه است می‌افزاید: صادرکنندگان نمی‌دانند بازار چه خواهد شد بنابراین دست نگه‌داشته‌اند.
او در خصوص عرضه خرما به بازار هم می‌گوید تولیدکنندگان خرده‌مالک برای تأمین هزینه‌هایشان چاره‌ای جز عرضه زودهنگام ندارند.
تقاضا در بازار کم است
از سوی دیگر عضو هیئت‌رئیسه انجمن خرمای ایران در گفت‌وگو با گفتارنو می‌گوید: خرما نسبت به سال گذشته روند افزایش قیمت نداشته است. الآن رشد قیمتی شروع‌شده ولی همه‌چیز وابسته به اتفاقاتی است که در دو سه ماه آینده قرار است بیافتد.
علیرضا غضنفری می‌افزاید: انتخابات آمریکا ازنظر روانی روی تجار تأثیراتش را گذاشته است و برخی تجار نگران هستند که تحریم‌ها شدیدتر شود. به خاطر همین جلوی رشد قیمتی خرما گرفته‌شده است.
غضنفری بابیان این‌که دولت دوسویه عمل می‌کند، خاطرنشان می‌کند: دولت در فصل برداشت می‌گوید می‌خواهم از کشاورز حمایت کنم. موقع رمضان که می‌شود می‌گوید می‌خواهم از مصرف‌کننده حمایت کنم و جلوی رشد قیمت خرما را می‌گیرد و مانع صادرات می‌شود. این منع صادرات تأثیرش را بر بازار سال بعد و زمان برداشت خرما می‌گذارد.
او این را هم اضافه می‌کند: امسال به خاطر اپیدمی کرونا، خیلی از تجار از کشورهای دیگر نتوانستند به ایران سفر کنند و چون تقاضا در بازار کم‌تر شده است، خرما نسبت به سال گذشته رشد قیمتی آن‌چنانی نداشته است
او در خصوص پیمان‌سپاری ارزی هم می‌گوید: من صادرکننده‌هایی را می‌شناسم که به خاطر تعلیق کارت بازرگانی‌شان به مشکل برخورده اندک برخی هم میزان صادراتشان را کم کرده‌اند.
عضو هیئت‌رئیسه انجمن خرمای ایران بابیان این‌که عدم تعادلی که در بازار ارز وجود دارد سال‌هاست که بر بازار تأثیر گذاشته است می‌گوید: پیمان سپاردی ارزی دردسر خیلی بزرگی ایجاد کرده است. صادرکننده وقتی‌که دارد باری را می‌فرستد مجبور است دلار را تبدیل به ریال کند تا سرمایه در گردش داشته باشد.
غضنفری بابیان این‌که در دو سال گذشته، دولت قوانینی را تصویب کرد اما اجرا نکرد، اظهار می‌دارد: خیلی از صادرکننده‌ها فکر کردند پیمان‌سپاری ارزی هم مثل گذشته برداشته می‌شود و چون برداشته نشد تأثیرات منفی بر بازار گذاشت.
او در خصوص به‌صرفه نبودن قیمت تمام‌شده خرما واریته تولیدی را هم در اقتصادی بودن تولید دخیل می‌داند و می‌گوید: خرمای مضافتی که در ریگان و نرماشیر تولید می‌شود با خرمای مضافتی که در بم و بروات تولید می‌شود، خیلی تفاوت دارد. باید ارزیابی دقیقی انجام شود که در هر منطقه تولید خرما آیا اقتصادی هست یا نه؛ به‌عنوان‌مثال آیا توجیه اقتصادی دارد که آب به این گرانی در منطقه بروات در خرما هزینه شود یا این آب جای دیگری هزینه شود اقتصادی‌تر است.
غضنفری تأکید می‌کند: قیمت تمام‌شده هر واریته در هر منطقه‌ای متفاوت است و نباید جملات کلی در مورد صرفه اقتصادی داشتن یا نداشتن یک محصول را بگوییم. اما با قاطعیت این را می‌توانم بگویم در بعضی از مناطقی که ما داریم خرما برداشت می‌کنیم اصلاً تولید خرما اقتصادی نیست.
او می‌افزاید: در بعضی از مناطق ما 80 درصد خشکیدگی خوشه خرما داریم یعنی عملاً هدر رفت آبی که در آن مناطق صورت می‌گیرد خیلی زیاد است.
