محتوای درسی ما آنقدر غیرواقعی نوشته شده که امکان آموزش خلاق را نمی‌دهد/ نگاه رسانه‌ها به معلمان واقعی و متوازن نیست/ در حق معلمان اجحاف شده است/ به آموزش و پرورش به شکل یک صندوق رای نگاه می‌شود

گفتارنو- مهدیه السادات هاشمی: 

یک معلم و فعال اجتماعی مهمترین مطالبه فرهنگیان را ایجاد شاخص‌های دقیق و کارآمد برای رتبه‌بندی و ارزیابی عمکرد معلمان و واقعی سازی حقوق آن‌ها عنوان کرد و گفت: متاسفانه نه در بحث رتبه‌بندی به معنی ارائه جایگاه‌های مناسب و تفکیک سطوح معلمی از همدیگر و شاخص‌های ارزشیابی عملکرد معلمان کار درستی انجام گرفته و نه در حوزه افزایش حقوق معلمین اقدام موثری صورت گرفته ضمن اینکه در طول سال‌های گذشته حقوق معلمان با توجه به تورم افزایش چندانی نداشته است.
عرفان خطیبی در گفتگو با خبرنگار گفتارنو بیان داشت: اگر حقوق فعلی معلمان نسبت به حقوق معلمی در سال‌های قبل مقایسه شود شاهد کاهش چشمگیر حقوق خواهید بود و جالبتر اینکه دولت‌ها هر زمان که می‌خواهند حقوق معلمان را افزایش بدهند و یا بحث رتبه‌بندی را مطرح کنند می‌گویند با افزایش حقوق معلمان یک موج تورمی ایجاد خواهد شد لذا سوال اینجاست در چند دولت قبل که حقوق معلمان (به دلار اگر محاسبه کنیم) خیلی بیشتر از امروز بود چگونه می شود که در آن زمان تورم وجود نداشت؟ ضمن این که تورم داشت به سمت تک نرخی شدن هم پیش می‌رفت، ولی این روز‌ها هر وقت که بحث افزایش حقوق یا اجرای درست طرح رتبه‌بندی مصوب پیش می‌آید طرحی که از قبل در محافل و رسانه‌ها مطرح بوده می‌گویند نمی‌شود و رتبه بندی را با بودجه‌ای بسیار کمتر از آن که که قرار بود اجرا شود اجرا می‌کنند.

معلم زیربنای توسعه کشور است
وی افزود: رتبه بندی فرهنگیان در راستای ارائه جایگاه مناسب و تکریم معلمان صورت می‌پذیرفت و طبیعتا در هیج جامعه‌ای ما نمی‌بینیم که پیشرفت و رشد آن جامعه اتفاق افتاده باشد بدون این که به جایگاه معلمان نگاه خاص و ویژه شده باشد، اما متاسفانه چیزی که در حال حاضر در کشور ما اتفاق افتاده جایگاه معلم ارج و قربی ندارد و متاسفانه قشر معلم در بین اقشاری که حقوق بگیر دولت هستند کمترین حقوق را دریافت می‌کنند و این واقعا آن‌ها را در مضیقه‌های مالی قرار داده و باعث شده که علاوه بر این که شان و جایگاه اجتماعی‌شان به خطر بیفتد با مشکلات عدیده‌ای در حوزه‌های معیشتی روبرو باشند.
این فعال اجتماعی افزود:  گاهی مشاهده شده افرادی با مدارک مشابه معلمان در سایر دستگاه‌های دولتی و شبه دولتی تا حتی ده برابر یک معلم، حقوق می‌گیرند در حالی که تاثیر گذاری شغل آن‌ها در عرصه اجتماع به اندازه تاثیرگذاری شغل معلم نیست.
خطیبی افزود: معلم زیربنای توسعه کشور را آماده می‌کند و طبیعتا کاری که یک معلم در مدرسه انجام می‌دهد به مراتب خطیرتر، سخت‌تر و با ظرافت و پیچیدگی‌های بیشتری نسبت به کسی که در معدن و در یک اداره دیگر کار می‌کند است.
این فعال اجتماعی گفت: برای بهبود وضعیت آموزشی آن چیزی که باید اتفاق بیفتد این است که یک مساوات و عدالت اجتماعی در بین اقشار مختلف مردم ایجاد شود تا زمانی که ما صندلی‌هایی داریم که این صندلی‌ها بتوانند برای افراد پول ساز باشد صندلی‌هایی مثل دانشکده‌های علوم پزشکی که پزشک تربیت می‌کند و طبیعتا درآمد پزشکان اختلاف فاحشی با سایر اقشار دارد برای آن صندلی‌ها متقاضیان میلیونی زیادی وجود دارد و تا زمانی که متقاضیانی وجود داشته باشند ما مجبوریم که متقاضیان را به شکلی عادلانه تر از هم تفکیک بکنیم، لذا چیزی که می‌توانیم ایجاد بکنیم برای طبقه بندی دانش‌آموزان چیزی جز کنکور نیست.
خطیبی یادآور شد: یکی از دلایلی که نیمی از داوطلبان کنکور در رشته‌های تجربی شرکت می‌کنند همین است که این استقبال گسترده از رشته تجربی به دلیل اختلاف طبقاتی و اقتصادی است که بین قشر پزشک و سایر اقشار در جامعه وجود دارد هر چقدر این اختلاف طبقاتی کمتر شود طبیعتا افراد تلاش نمی‌کنند که به خاطر مسایل مالی استعداد ذاتی خودشان و علاقه شخصی خود را کنار بگذارند و متاسفانه با این پدیده روبرو هستیم که دانش‌آموزان باهوش و با استعداد ما که می‌توانند در عرصه‌های دیگر خوش بدرخشند صرفا به دلیل جایگاه اجتماعی و اقتصادی رشته پزشکی به سمت رشته‌های تجربی می‌روند و سایر رشته‌ها از افراد نخبه کم برخوردارتر باشند یا برخورداری کمتری داشته باشند.

حذف کنکور جنگیدن با معلول است
خطیبی گفت: شعار‌هایی که در راستای حذف کنکور داده می‌شود هر چقدر هم که ما کنکور را معدلی بکنیم یا تاثیر نمرات دبیرستان را بیشتر بکنیم چیزی جز یک ارزشیابی ناموفق و ظالمانه‌ای نخواهد داشت کما اینکه قبلا در مقطع دکتری می‌دیدید که آزمون برگزار نمی‌شد و در حق دانشجویان دکتری اجحاف بیشتری صورت می‌گرفت، اما از وقتی که آزمون دکتری برگزار می‌شود به صورت کشوری افراد مختلف از جایگاه کشور دارای فرصت‌های مساوی برای کسب کرسی دکتری هستند برای کنکور هم همین است.
وی خاطرنشان ساخت: عادلانه‌ترین شکل کنکور همین برگزاری آن در یک روز است، اما اگر ما بخواهیم آن را حذف کنیم و با یک معلول بجنگیم سیستم آموزسی ما به سمت مسائل دیگر پیش می‌رود و متاسفانه شاید فساد در آن رخنه کند، زیرا اگر بخواهیم نمرات سه ساله دبیرستان را لحاظ کنیم آن چیزی که پیش می‌آید این است که خانواد‌ها به سمت این که نمرات سه ساله دبیرستان فرزندانشان بهتر شود هجوم می‌آورند و موجب می‌شود که ارزشیابی موفق و یکدستی حاصل نشود برای این که بتوانیم داوطلبان مختلف را رده‌بندی کنیم و امکان اجحاف در حق داوطلبان وجود نداشته باشد تنها از طریق کنکور است.
این این فعال اجتماعی عنوان کرد: در بحث کنکور که یکی از مباحث چالشی ما است ما با مشکلاتی روبرو هستیم و متاسفانه به نظر می‌رسد فکر درستی راجع به آن نمی‌شود و نگاه‌هایی که به بحث کنکور وجود دارد این است که عملا چهار سال از دوران تحصیل بچه‌های ما را در بهترین سال‌های رشدشان تحت تاثیر قرار می‌دهد این مساله هست که یک ظلم و اجحاف بزرگی برای بچه‌های این آب و خاک است و تا زمانی که ما علت اصلی را از بین نبریم که اختلاف طبقاتی شدید در بین قشر‌های مختلف در جامعه هست همواره با این مشکل روبرو خواهیم بود و هر چقدر که این کنکور را بخواهیم حذف کنیم و به شکل معدل ببریم بیشتر در حق داوطلبان ظلم خواهد شد.

بسیاری از کشور‌های دنیا ۳۰ سال است که شیوه تدریس ما را کنار گذاشتند
خطیبی افزود: برای بهبود وضعیت آموزشی در مدارس به طور مشخص در دوران ابتدایی باید ما تلاش بکنیم تا روش‌ها تدریس روش‌های متفاوتی باشد این که ما دانش‌آموزی را به زور بر روی نیمکت بنشانیم و بخواهیم به او مطلب و نکته‌ای یاد بدهیم کاملا غیر عقلانی و غیر منطقی است چرا که در همه جای دنیا معمولا با روش‌های فعال و مشارکتی استفاده از روش‌های دیگر با دانش‌آموزان کار می‌کنند، اما متاسفانه در کشور ما تعداد زیادی دانش آموز با یک معلم سر کلای می‌روند و آن کلاس فضای لازم را برای دانش آموز ندارند.
وی ادامه داد: دانش‌آموزان ما سعی می‌کنند یک شکل شوند در یک فضای بسیار معیوب خلاقیت‌هایشان کشته می‌شود علایق و سلایق آن‌ها نرمال سازی شود و این نرمال سازی چیزی نیست که بتواند آن‌ها را در آینده موفق باشند و استعداد خودشان را به سمتی ببرد که در آینده موفق باشند و آن را رشد دهند.
این فعال اجتماعی خاطرنشان ساخت: دانش آموزان برای شناخت استعداد‌های خود باید به درک درستی از خودشان آماده بشوند تا در دوره متوسطه دوم بتوانند در رشته‌ای که علاقه و استعداد دارند گرایش پیدا کنند باز هم تب و تاب تیزهوشان مانع از این کار می‌شود و بچه‌ها در یک ساعت بسیار محدودی درس تربیت بدنی دارند و ساعات بسیار زیادی متاسفانه درگیر کلاس‌هایی هستند که باید بر روی نیمکت بنشینند و به معلم گوش دهند و یک متکلم وحده در قالب معلم به آن‌ها تدریس کند که این ساختار و شکل آموزش شکلی پسندیده نیست در بسیاری از کشور‌های دنیا ۳۰ سال است که شیوه تدریس ما را کنار گذاشتند و روش‌های خلاق و یادگیری مشارکتی را در آموزش خود گنجانده‌اند.

محتوای درسی ما آنقدر غیرواقعی نوشته شده که امکان برگزاری آموزش خلاق را نمی‌دهد
این فعال فرهنگی ادامه داد: در این جا شاید این سوال مطرح شود که معلمان ما توانایی ایجاد فضای مشارکتی و یادگیری را برای دانش‌آموزان نداشته باشند، ولی واقعیت این نیست واقعیت این است که محتوای درسی ما آنقدر غیرواقعی و آرمانگرایانه نوشته شده که امکان برگزاری آموزش خلاق را نمی‌دهد و داشتن یک حافظه خوب برای حفظ کردن درس‌ها بهترین چیز در کلاس درس ماست که عملا ضد تفکر و ضد خلاقیت است وقتی که دانش‌آموز محلی برای خلاقیت‌های خودش و محلی برای خلق کردن مفهوم وسیله و محصول نداشته باشد طبیعتا باید چیز‌هایی که قبلا معلم وی آماده کرده در ذهن خودش تکرار کند و این باعث شده با با نسل خلاق و پویایی روبرو نشویم.
خطیبی یادآور شد: نسل جدیدی که می‌آید این عدم خلاقیت، سرکوب شدن استعداد‌ها و حس انزجاری که نسبت به مدرسه و لذتی که از تمرد فرمان‌های اجتماعی داردند در آن‌ها بیشتر خودش را نشان دهد و یکی از معظلات بزرگی هست که با آن روبرو هستیم و برنامه‌ای است که بر روی آن فکر نشده است.
خطیبی خاطرنشان کرد: نکته بعدی این است که سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های معاونت وزارت آموزش و پرورش که مسئول تدوین کننده کتب درسی است عملا ساختار علمی و کارآمدی برای تدوین محتوای آموزشی ندارد.
وی افزود:  تغییرات متناوب کتب درسی در سال‌های مختلف و ارائه محتوای کاملا حفظی و خسته کننده به دور از پرورش خلاقیت و ذهن یک چالش جدی است. ما به عنوان معلم هر چقدر هم که بخواهیم جذاب تدریس کنیم دانش‌آموزان باید یکسری مطالب را حفظ بکنند تا بتوانند نمره بگیرند و خلاقیت ساخت تفکر اندیشه و اندیشه ورزی در آن جایگاهی ندارد.

فرهنگیان تشکل فراگیری ندارند
خطیبی در پاسخ به این سوال که تشکل های فرهنگیان تا چه میزان در نمایندگی مطالبات این قشر موفق بوده اند گفت: متاسفانه متناسب با سایر تشکل‌های دیگر که ما در حوزه‌های مختلف داریم عملا به جای این که قائم به جمع و پیرو نظرات اکثریت و در راستای منافع صنفی که گروه باشند متاسفانه قائم به شخص هستند و تشکل فراگیری که بتواند به طور عام و کلی منافع فرهنگیان را فارغ از جبهه‌گیری‌های سیاسی طرح کنند ندارند و عملا تشکل‌های فرهنگیان مثل سایر تشکل‌های صنفی در ایران دچار یک سیاست زدگی هستند.
این فعال اجتماعی ادامه داد: البته این سیاست زدگی گا‌ها خواسته نیست و این سیاست زدگی در راستای برخی برخوردها با آن‌ها به آن‌ها تحمیل می‌شود و آن‌ها مجبور می‌شود برای ادامه فعالیت‌های خود به سمت یک جناح، تفکر سیاسی و ... ابراز کنند تا حدود خود را بفهمند نقش مثبتی ایفا کردند، اما به طور کلی تشکل‌های فرهنگیان در کشور نتوانستند آنگونه که باید و شاید از کیان معلمان دفاع کنند.

به آموزش و پرورش به شکل یک صندوق رای نگاه می شود
وی گفت: معتقدم یکی از مشکلات اساسی عدم موفقیت سیاست زدگی بیش از حد دستگاه‌ها در کشور است متاسفانه ما در آموزش و پرورش دچار تورم نیروی بسیار هستیم حدود یک میلیون نفر از کارمندان دولت در آموزش و پرورش کار می‌کنند ۱۶ میلیون دانش آموز در این حوزه فعال هستند و متاسفانه همه جناح‌های سیاسی نگاه کاملا سیاسی به آموزش پرورش دارند و به آن به شکل یک صندوق رای و منبع رای آوری نگاه می‌کنند که باعث می‌شود آموزش و پرورش از انجام ماموریت اصلی خودش که تعلیم و تربیت دانش‌آموزان است دور بماند.
وی افزود: راهکار‌ها و راه حل‌های این مساله در دنیا کاملا مشخص است و ما می‌توانیم با استفاده از مطالعه روش‌های دیگران و تطبیق و یا ارتقا آن‌ها با فرهنگ و آداب و رسوم و تفکر اجتماعی خودمان به نتیجه خوب برسیم.
وی افزود: در حوزه آموزش و پرورش چیزی که الان هستیم اختراع چرخ از ابتدا است و این بحث یکی از مهمترین آسیب‌هایش بحث سیاست زدگی است که تغییرات در دولت‌ها در حوزه‌های مختلف آموزش و پرورش از مدیران آموزش پرورش گرفته تا وزیر و معاون و ... خودش را به شکلی نشان داده که ما بار‌ها دیدیم که تجربیات مشابه که مسائل مشابه بار‌ها و بار‌ها تجربه شده و این به مساله آموزش و پرورش آسیب زده است.

با شکست سیاست‌های تعلیم و تربیت روبرو هستیم
وی یادآور شد: متاسفانه دولت‌ها هم در طول سال‌های مختلف استقبالی از حضور تشکل‌های فرهنگی در تصمیم‌گیری در مناسبات در آموزش و پرورش نداشتند و این عدم استقبال دولت‌ها و دعوت به سکوت تشکل‌ها در دوره‌های مختلف باعث شده که آن‌هایی که به فکر رشد در دستگاه تعلیم و تربیت هستند از انجام فعالیت‌های سیاسی مشخص و یا حتی عضویت در تشکل‌های مشخص و یا حتی نقد کارشناسی در رسانه‌های مختلف و هر گونه فعالیت اجتماعی در حوزه آموزش و پرورش کناره بگیرند تا بتوانند در حوزه مدیریت وارد شوند و وقتی به حوزه متنوع مدیریت آموزش و پرورش وارد شدند، چون کار تیمی را تجربه نکردند، نمی‌توانند تصمیماتی بگیرند که موجب تعالی در آموزش و پرورش شود و ما تقریبا با شکست سیاست‌های تعلیم و تربیت روبرو هستیم.

سند تحول بنیادین آموزش و پرورش اجرا نمی شود
وی افزود: یکی از مسائل مهمی که در حوزه آموزش و پرورش ایجاد سوال می‌کند که ما یک سند بالا دستی داریم به نام سند تحول بنیادین آموزش و پرورش که در دولت احمدی‌نژاد تدوین شد که این سند نقاط روشن و مثبتی در آن دیده می‌شود اولا از حمایت کامل مقام معظم رهبری برخوردار است، اما نیازمند به روز رسانی دارد ثانیا اینکه هیچ برنامه و یا طرح مشخصی در راستای پیاده‌سازی آن به شکل پروژه‌ها در مدارس وجود ندارد.
خطیبی افزود: ما می‌بایستی بحث پیاده‌سازی سند تحول بنیادین را به عنوان یک سند بالادستی مدون و اولین سند کلان در این رابطه را مورد توجه قرار دهیم نکته بعد این است که این سند مرتبا به روز رسانی شود بسیاری از کسانی که خودشان در تدوین سند نقش داشتند معتقد بودند این سند نیاز به به روز رسانی دارد، زیرا در عصر تکنولوژی و شبکه‌های اجتماعی هستیم و این سند امروزه نیاز دارد در حوزه شبکه‌های اجتماعی و سواد فناورانه و سواد رسانه‌ای را به شکل مدون بهتری به دانش آموزان انتقال دهد در حالیکه در حال حاضر کتاب سواد رسانه‌ای را در حد یک کتاب بسیار مختصری به شکل اختیاری برای پایه متوسط دوره دوم داریم و این واقعا پاسخگوی یک فرد برای دسترسی به رسانه‌ها و تشخیص رسانه‌ای مطلوب از نامطلوب ندارد و ما از این بابت بسیار آسیب می‌بینیم.

اشتباه معلمان همه جا فوروارد می شود
خطیبی در خصوص بحث احیای جایگاه معلمان اذعان داشت: ما متاسفانه شاهد این هستیم که اشتباه یک معلم در حال تنبیه دانش‌آموز یا چیدن موی یک دانش‌آموز و ... در صدا و سیمای کشور یا شبکه‌های اجتماعی به صورت گسترده پخش می‌شود اشتباهات معلمان را همه فوروارد می‌کنند و دست به دست می‌چرخد اگر چه این اشتباهات را ما نیز محکوم می‌کنیم، اما بحث این است که آیا کسی جرات می‌کند اشتباهات یک قاضی، سرهنگ، افسر و... را همینگونه منتشر کند و اگر این اتفاق بیفتد برخورد بقیه نسبت به او چگونه خواهد بود آیا صدا و سیما اشتباه مجریان خودشان را هم به همین سادگی در اخبار ۲۰:۳۰ نمایش می‌دهند با خیر یا فقط برای خرد کردن شخصیت معلمان متاسفانه به نظر می‌رسد جامعه کمر همت بسته که به نظر من جهت‌گیری‌های خاص دارد و اصلا مساعد جامعه ما نیست.

نگاه رسانه ها به معلمان واقعی و متوازن نیست
وی افزود: معلم در جامعه امروز ما نماد یک روشنفکر آگاه که می‌تواند تغییر ایجاد بکند نیست و اگر در سریال‌های تلویزیونی و سیما و تئاتر نگاه کنیم همیشه وقتی می‌خواهند یک معلم را نشان دهند یک کت شلوار، کیف و عینک یک آدمی که نسبتا از مسائل روز خبر ندارد و خیلی قانع و زاهدانه زندگی می‌کند به عنوان شخصیت معلم نشان می‌دهد که در خور و در شأن جایگاه معلمی نیست ما باید بدانیم که معلم‌ها یکی از باهوش‌ترین اقشار جامعه هستند و یکی از مرجع‌ترین قشر جامعه محسوب می‌شوند که مردم از آن‌ها مشورت می‌گیرند و این پسندیده نیست که در رسانه‌های ما چه عامدانه و چه غیر عامدانه نگاهی که به معلم می‌شود یک نگاه نامتوازنی باشد با آن چه که معلمان هستند در رابطه با مسئولیت و رسالتی که بر دوش دارند.
خطیبی ضمن تبریک روز معلم یادآور شد: همه ما می‌توانیم یک معلم باشیم رسانه‌های اجتماعی امکان فرصت ایجاد یک ارتباط سازنده و آگاه بخش را به همه ما دادند باید حواسمان باشد درست است که بعضی‌ها رسالت معلمی دارند و حکم دارند، اما هر کسی که به نوعی می‌تواند صدایش را به گوش دیگران برساند و این صدا پژواک آگاهی دارد می‌تواند صدای جامعه باشد خبرنگاران، صاحبان رسانه، افراد باذوقی که در شبکه‌های اجتماعی به صورت تاثیرگذار شناخته می‌شوند و هر کسی که یک ندا یا صدایی دارد که می‌تواند آگاهی را در جامعه گسترش دهد می‌توانیم به عنوان یک معلم نام ببریم کمااینکه ما شنیدیم معلمی شغل انبیاست.

در حق معلمان اجحاف شده است
وی ادامه داد: معلمی شغل نیست و عشق است که اگر چه با سختی همراه باشد متاسفانه در کشور ما اکثر معلمان حقوق زیر خط فقر می‌گیرند که نشان می‌دهد ما نسبت به حفظ جایگاه و ارزشمندی مقام معلم آنگونه که شایسته بوده موفق نشدیم ضمن این که جایگاه علم، عالم و معلم در احادیث در کتب و احادیث بسیار بالا عنوان شده است لذا انتظار می‌رفت فکری در راستای ارتقا جایگاه واقعی معلمان در بین اقشار بشود
خطیبی گفت: من معتقدم در حق معلمان اجحاف شده، زیرا در اکثر کشور‌های دنیا حقوق معلمان بالا است و طبیعتاً این حقوق باعث می‌شود که با فراغت ذهن بر مطالعه بیشتر، ارتقا شایستگی‌های فردی و یک معلم بهتر تمرکز داشته باشند و نه خدایی نکرده به فکر شغل دوم و سوم و درگیر مشکلات اقتصادی که تمرکز و انرژی از کار مقدسی که انجام می‌دهند به مسائل پیش افتاده دیگر متمایل شوند.