از نقطه نظر پژوهشگران مختلف، پتانسیل اعتیادآور بودن یک ماده مخدر می تواند از جنبه های مختلف مانند میزان آسیبی که وارد می کند، ارزش خیابانی ماده مخدر، مقداری از ماده مخدر که سیستم دوپامین مغز را فعال می کند و ... مورد قضاوت قرار بگیرد.
به گزارش انتخاب در نگاه نخست، این که اعتیادآورترین مواد مخدر جهان کدام ها هستند پرسشی ساده به نظر می رسد اما پاسخ آن احتمالا به این که از چه کسی پرسیده شود، بستگی دارد. از نقطه نظر پژوهشگران مختلف، پتانسیل اعتیادآور بودن یک ماده مخدر می تواند از جنبه های مختلف مانند میزان آسیبی که وارد می کند، ارزش خیابانی ماده مخدر، مقداری از ماده مخدر که سیستم دوپامین مغز را فعال می کند و ... مورد قضاوت قرار بگیرد. در ادامه این مطلب با برخی از اعتیادآورترین مواد مخدر جهان بیشتر آشنا می شویم.
هروئین
هروئین ماده مخدری است که سطح دوپامین در سیستم پاداش مغز را در آزمایش های صورت گرفته روی حیوانات تا 200 درصد افزایش می دهد. برخی از کارشناسان هروئین را اعتیادآورترین ماده مخدر جهان می دانند و جدا از این ویژگی آن را به عنوان ماده ای خطرناک نیز طبقه بندی می کنند زیرا دوزی که می تواند موجب مرگ فرد شود تنها پنج برابر بیشتر از دوزی است که نعشگی را موجب می شود. هروئین به عنوان دومین ماده مخدر مضر از نظر آسیب هم به مصرف کنندگان و هم به جامعه رده بندی شده است.
الکل
اگرچه مصرف الکل در برخی از کشورهای جهان قانونی است اما یکی دیگر از اعتیادآورترین مواد در جهان شناخته می شود. الکل آثار بسیاری روی مغز می گذارد. آزمایش های صورت گرفته روی حیوانات از افزایش سطح دوپامین در سیستم پاداش مغز بین 40 تا 360 درصد حکایت دارند و هرچه میزان مصرف الکل افزایش یابد، سطح دوپامین نیز افزایش می یابد. برخی از کارشناسان الکل را مخرب‌ترین ماده مخدر می دانند که آسیب های ناشی از مصرف آن بر بدن انسان می تواند به مرگ نیز منجر شود.
کوکائین
کوکائین به صورت مستقیم در میزان دوپامین مورد استفاده مغز برای انتقال پیام از یک نورون به نورون دیگر اختلال ایجاد می کند. در اصل، کوکائین نورون ها را از غیرفعال کردن سیگنال دوپامین باز می دارد که به فعال سازی غیر طبیعی مسیرهای پاداش مغز منجر می شود. آزمایش های صورت گرفته روی حیوانات نشان داده اند کوکائین افزایش سطح دوپامین به میزان سه برابر بیشتر از سطح عادی را موجب می شود. کراک کوکائین توسط کارشناسان به عنوان سومین ماده مخدر مخرب و پودر کوکائین که نعشگی خفیف را موجب می شود به عنوان پنجمین ماده مخدر مخرب رده بندی شده است. حدود 21 درصد از افرادی که کوکائین را امتحان می کنند در زندگی خود به آن اعتیاد پیدا خواهند کرد. کوکائین همانند دیگر محرک های اعتیادآور مانند متامفتامین و آمفتامین می تواند مشکل آفرین باشد.
باربیتورات ها
باربیتورات ها گروهی از مواد مخدر هستند که در ابتدا برای درمان اضطراب و به عنوان ماده خواب آور استفاده می شدند. این مواد در پیام رسانی شیمیایی مغز اختلال ایجاد می کنند و غیر فعال شدن بخش های مختلف مغز را موجب می شوند. در دوزهای پایین، باربیتورات ها موجب شادی و سرخوشی می شوند اما در دوزهای بالاتر می توانند مرگبار باشند زیرا موجب قطع تنفس می شوند. اعتیاد به باربیتورات در گذشته به واسطه تجویز پزشکان و در دسترس بودن رایج بود اما این شرایط به طور قابل توجهی کاهش یافته است زیرا مواد مخدر دیگر جایگزین آن شده اند.
نیکوتین
نیکوتین ماده اصلی اعتیادآور موجود در تنباکو است. هنگامی که فردی سیگار می کشد نیکوتین به سرعت توسط ریه ها جذب شده و به مغز ارسال می شود. نیکوتین ماده مخدر اعتیادآور قدرتمندی محسوب می شود و عوارض ناشی از آن سالانه مرگ افراد بسیاری را در پی دارد. بنابر ارزیابی صورت گرفته توسط سازمان جهانی بهداشت، تنباکو تا سال 2030 موجب مرگ سالانه بیش از هشت میلیون نفر می شود. آزمایش های صورت گرفته روی حیوانات نشان داده اند نیکوتین افزایش سطح دوپامین در سیستم پاداش مغز به میزان حدود 25 تا 40 درصد را موجب می شود.
