گفتارنو/ محبوبه فیروزآبادی:
گفتوگو با رییس سازمان صنعت معدن و تجارت جنوب استان در حاشیه یک نشست، چندی پیش انجام شد که اینک منتشر می شود. دکتر محمود اسکندری نسب به پرسشهای گفتارنو پاسخ داد که میخوانید.
آقای مهندس! جیرفت صنعتی به آن معنا ندارد. این نقض را چقدر قبول دارید؟علی رغم اینکه پتانسلهای جدی و خوبی در حوضه سرمایه گذاری دارد چرا صنعتی به طور جدی شکل نگرفته است ؟
با تیتانیوم شروع میکنیم. ازسال 62اکتشاف معدن تیتانیوم شروع شده بود و 8-7سال بعد، پرونده بهرهبرداری 400میلیون تن را گرفت،که یکی از بزرگترین معادن خاورمیانه است .اما 32- 33 سال است که این طرح در حد پایلوت مانده و فعال نشده است.
چرا؟
دلیل عمدهاش انگیزه بود. من خودم مدیر این پروژه بودهام ،انگیزهای برای اجرای این پروژه نبود .
طرح اقتصادی نبود؟
اقتصادی بود. ببینید آن موقع سرمایهگذاری مالی در حد 500 -600میلیارد تومان، یا الان 800میلیارد تومان را نیاز دارد . طبیعی است درمنطقه محروم انگیزه سرمایه گذاری نباشد.یک بخش کوچک تکنولوژیکی که نیاز به همکاری داشت، اما وقتی دولت سرمایه گذاری کند مهمترین مساله پیگیریهای منطقه است. شاید آن منطقه پیگیریهای جدی را نتوانسته بود جا بیندازد .
کاری که ما انجام دادیم این بود که دقیقا دوسال ونیم پیش یک جلسه با رییس ایمیدرو داشتیم . انجا پروژه را کاملا برایشان تشریح کردیم .برای راه اندازی ایشان گفتند این کار را انجام میدهیم، اما بعد از گذشت یک ماه اتفاقی نیفتاد . من یک نامه به آقای وزیر دادم و نوشتم جلسه من با رییس ایمیدرو پاسخ شفافی حاصل نکرده است. نتیجه این نامه یک چالش شد، اما باز اتفاقی نیفتاد.
با استاندار صحبت کردیم و یکی از تفاهم نامهها را امضاء کردیم،که وزرات دفاع به شرط واگذاری معدن، سرمایه گذاری کند. نمایندهها به حضور وزیر رسیدند، شرح وقایع را مطرح کردیم که یک جلسه چالشی بود. خوشبختانه ظرف مدت کوتاهی فراخوان این پروژه به صورت EPC بخش خصوصی اجرا کند ولی سرمایه گذار ایمیدرو باشد که خوشبختانه بعد از دوسال و اندی برنده انتخاب شد.
شرایط این بود که شرکت ها باید در مراحل اجرا بهره برداری و مقدمات گرید یک داشته باشند. یک شرکت خیلی بزرگ تهرانی و یک جوینت بین الملی که از کشور چک برای یکی از کارخانه ها پیدا کردیم. برای یکی دیگر از کارخانه ها یک شرکت از ایران با یک جوینت استرالیایی آمد.
چه قدر مطمئن اید که در حد کلنگ زنی نماند؟چون این پروژه بارها پیش امده که...
نه؛ تمام است. یک زمانی در حد شعاری بود، اما الان پیمانکار انتخاب شده، وتامین مالی از طریق اوراق مشارکت مصوبه هیئت دولت تمام مراحل قانونی را طی کرده است. من خودم حداقل دوسال مدیر این پروژه بودهام که دیگر تمام شده است.من این را با ارامش مطلق میگویم.
شاید اگر سه ماه قبل بود این را نمیگفتم .برای تیتانیوم که تمام شده است حدود 1000نفر اشتغال مستقیم ایجاد می شود. مطمئنا اگراجرا شود مشابه مس سرچشمه خواهد شد.این برای شروع است چون صنایع جنبه متفاوتی دارد و غیر از این هم کارهای متعددی انجام دادهایم .به طور مثال در شهرجیرفت در ساردوئیه یک معدن اهن در همین دوسال فعال کردیم.
کدام معدن؟
معدن جنگا که اسم منطقه اش است. سرمایهگذارش شرکت پارس معدن تیراژه یکی از شرکت های قوی که دستگاه های حفاری را ایجاد میکند.
الان معدن فعال است؟
معدن الان فعال است. در کنارش یک کارخانه تولید کنسانتره با 20میلیارد سرمایه احداث کرده است .
اقتصادی است؟چه ظرفیتی دارد؟قطعا ظرفیت این کارخانه زیر 800هزار تن است.
نه اینگونه نیست.رنجش کوچک است.رنجش حدودا 100 یا200 هزار تن است.
اقتصادی است؟ الان کارشناسان ،پروژه 800هزارتنی فولاد بافت، را غیراقتصادی میدانند!
بله؛ این فقط کنسانتره است.
کنسانتره کجا باید استفاده شود؟
کنسانتره باید برود در فولاد استفاده شود.
پس هزینه حمل دارید؟ باز هم گمان می کنید اقتصادی باشد؟
بله؛ نکته مهم این است که شرکت پارس معدن تیراژه تولید کننده عمده ریلهای کشور است.کار این شرکت با آهن است. هدفش کارخانه اهن اسفنجی بود که آهن گران شد.
اگرشما بحر اسمان را تصور کنید انتهای بحر اسمان دوباره یک کارخانه و معدن به همین شکل...
الان وضعیت بحر اسمان چه طوراست؟فعال است؟
بحراسمان بحث محیط زیستی ومشکلاتی دارد. ما به لحاظ قانونی پیگیری کردیم که محیط زیست مانع این کار بود. یک ماه پیش بنده و معاون خانم ابتکار و معاون وزیر انجا بودند. این موضوع نهایی شد که مشکلی از لحاظ محیط زیست ندارد. اما متاسفانه در شهرستان ...
مقاومت های محلی وجوددارد؟
مقاومت های محلی بوده اما عمده اش یک جوری با محیط زیست لینک شده اند. یکسری پیچیدگی های پشت پرده هم وجود دارد. اما محیط زیست شهرستان هنوز کمی اذیت میکند. علی رغم آنکه سازمان محیط زیست کشور موافقتش را اعلام کرده است .
این طرف بحراسمان ، ما یک کارخانه و معدن در ساردوئیه فعال کردیم. طرف دیگر آن، سرگز بعد از سد جیرفت، معدن اهن فعال کردیم.یک سرمایه گذاری بزرگی است. حدود 5معدن مس که اولین معادن مس در جیرفت بودند که پروانه بهره برداری گرفتیم که فعال شدن و دو تا در حال استخراج هستند. سه کارخانه تولید مس کاتد در حال احداث داریم که دو کارخانه در شهرک صنعتی جیرفت و دیگری در خروجی شهر جیرفت به سمت کهنوج است.
معادن میجان را در خود جیرفت داریم؟
میجان این همان کارخانه فناوری که داریم احداث میکنیم، نزدیک همان میجان یک اعتراضات کوچیکی هست.
زیست محیطی؟
نه متاسفانه هر جا اسم معدنی در کشور میشود مردم محلی مقاومت میکنند. فکر میکنند چه میخواهد بشود.اما خوشبختانه این موارد حل شده است.
از معادن فاریاب چه خبر؟
در شهر فاریاب معدن طلا ده سال پروانه بهره برداری داشت اما شرکت تهرانی انجا نشسته بود.
چرا فعالیت نمیکرد؟
دلیل اصلی آن، صعب العبوری منطقه بود. شرکت تهرانی انگیزه سرمایه گذاری نداشت و توجیه فنی اقتصادی نمیکرد. ما قاطع برخورد کردیم. خوشبختانه با یک شرکتی به نام اریا به تفاهم رسیدند که در عرض دوسال 5 میلیارد اکتشاف تکمیلی انجام دادند .خوشبختانه اخرین گزارشی که به ما دادند ذخیره در 186 کیلو بوده و نزدیک 700 کیلو افزایش پیدا کرده است.ابتدای این سال مجوز کارخانه را گرفتند و با چینی ها وارد مذاکره شدند.
چون نقطه صعب العبور است کارهای زیر ساختی انجام میشود که ان شا ءالله کارخانه فراوری طلا را راهاندازی کنیم. در این معدن دو معدن طلای دیگر را فعال کردیم .انشا ءالله فاریاب منطقه فعالی شود.
برای کرومیت چه کردید؟
مهمترین یون کرومیت که ما تقریبا 270هزار تن کرومیت در سال تولید میکنیم .این 270هزارتن نصف نصف بین شهر فاریاب و منوجان یک معدن به نام فاریاب توزیع شده است. معادنی که قبلا در فاریاب بوده اند سی و اندی بوده اند که الان به حدود50رسیده اند.که تقریبا 40%افزایش تعداد پروانه بهره برداری داشته ایم.
متاسفانه قیمت کرومیت به شدت افت کرد که حدودهر تنی با عیار42، هزارو700تومان به 250هزار تومان رسید واین معضل باعث شد معادن ما تحلیل روند.
یکی از اتفاقات مهم این بود که توانستیم به کمک وزیر 20درصد کرومیت را پایین بیاوریم که اهن را هم 20درصد پایین اوردیم. من که دنبال کرومیت بودم ، اهن هم پایین امد که پیگیری شدیدی کردیم .اما متاسفانه یک پارادوکس عجیبی ایجاد شد که یک سری کارها را دنبال کنیم ،اتهام جدیدی هم زده میشود.
معدن یک لبه حساس است که ما پی همه چیز را به خود مالیدیم و جلو رفتیم.خوشبختانه کرومیت مجددا هفت ،هشت ماهی است که بالا رفته است .یک کارخانه کنسانتره در فاریاب راه اندازی کردیم که عیار حدود 20 درصد را به حدود 35 درصدافزایش میدهد.
در کنار تیتانیوم، یک معدن دیگر مربوط به بخش خصوصی است که خوشبختانه هنوز اکتشاف کامل نشده است اما همین اکتشافات فعلی نشان میدهد، معدن بزرگی است و گواهی کشف اولیه ذخیره حدود 500هزارتن دارد البته ذخیره اش بالاتر از این هاست.
چالش بهره برداران غیر مجاز حل شده است؟
بله
چه طور؟
قبلا حل شده است. با ورود قاطع شورای تامین مساله حل شد. البته نکتهای را بگویم همیشه میگویم به بعضی از بهره برداران غبطه میخورم و میگویم که مدیریت شما در بعضی از موارد از من بهتر است .شما در جایی که میخواهید کار کنید مردم معارض هستند و بعضی ممکن است توجیح نشوند.
اگر بتوان معدن را فعال نگه داشت و برداشت غیر مجاز هم اتفاق نیافتد در حقیقت، مدیریت آن مجموعه را میرساند .ماالان اصلا برداشت غیرمجاز نداریم .
قاچاق چه طور؟
قاچاق مواد معدنی و غیر مجاز به هیج عنوان نداریم.
یک نکته ای راکه میخواهم بگویم در رابطه با پهنهها است.پهنههای معدنی مهم هستند که در این دولت الان روی ان مانور داده میشود. خوشبختانه ما برای کرمان 7پهنه معدنی تعریف کردهایم که تقریبا 40درصد مساحت جنوب کرمان را پوشش میدهد. که از این 7 پهنه 5 مورد از این پهنه ها واگذار شده است که خوشبختانه 2پهنه به بنیاد مستضعفان جانبازان شهرستان قلعه گنج واگذار شده است که حدود 2هزارکیلومتر مربع اکتشاف شده و 40درصد پیشرفت داشته است.2پهنه به ایمیدرو داده ایم ،یکی در منطقه کهنوج و منوجان و یکی در منطقه اسفندقه جیرفت ویک بخش خصوصی درمنطقه عنبر اباد.
اکتشافات جدید چه قدر داریم؟چون خیلیها می گویند که معادن یک چالش جدی دارند این که سرمایه گذاری در بخش اکتشافات نمیشود. این نقص را قبول دارید؟
بله؛اکتشافات نه از بعدی که مینویسند. متاسفانه مشکل ما در مدیریت است. اوایلی که رفتم سازمان، همه پرونده ها را اوردند. گفتم به هر کدام اخطار بدهید یا باید روی زمین شروع به کار کنند یا باطل میکنم. اول جدی نگرفتند که حدود ده مورد را باطل کردیم .خوشبختانه در دورهای که میگویند رکود است و پول نیست همه را بلا استثنا فعال کردیم.
ما درکشور تقریبا بین 5هزارو600 تا 6هزارمعدن پروانه بهرهبرداری داریم در حالی که شیلی یکی از تولیدکنندگان بزرگ مس دنیا است و جاهای دیگر این رقم به 200 معدن نمیرسد، ولی در عوض بزرگ هستند .این پهنه ها برای این ایجاد شده است که این مشکل را حل کند،که معادن بزرگ شوند وتوجیه فنی و اقتصادی داشته باشند.که عملا ازحالت کوچک و کاغذی خارج شود ،که عملا اگر بزرگ بود سازمان ها روی ان تمرکز میکردند.
اما من میگویم اگر روی معادن کوچک هم تمرکز کنیم دستکمی از معادن بزرگ نخواهیم داشت،درست است که ما الان پهنه بزرگی از کشور تعریف کردیم اما این پهنه ها درصد پایینی است تا برسیم به انها، چون سرمایه گذاری عظیمی میخواهد. ما هنوز به ان نقطه نرسیده ایم که سرمایه گذاری در ان پهنهها انجام بدهد بعد این ریسک را بکند و در ان هیچ نباشد. ما این را از روز اول انجام دادیم و نتیجه گرفتیم و عملا اگر معادن کوچک را فعال کنیم ؛معادن کوچک یعنی 40کیلومتر مربع.
الان دلال بازی و بورس بازی معدن در منطقه شما وجود ندارد؟
مطلق حل شده است.
ما دیدیم معادن کوچک هستند و ان افراد را بر سر کار اوردیم .یکسری ها واقعا پول نداشتند، اماده رایزنی کردیم با سرمایه گذار . نکته جالبی که اتفاق افتاد این بود که معادن کرومیت را دعوت میکردیم و از طرف دیگر، سرمایه گذار واقعی را شناسایی میکردیم و در دفتر در مقابل هم قرار میدادیم ویک تفاهم نامه عادی بسته می شد وبه هر کدامشان خصوصی میگفتیم شما مذاکرات خودتان را بکنید که بحث رانت پیش نیاید. وقتی تفاهم اولی ایجاد شد به ما اعلام کنند که نه معدن کار ونه سرمایه گذار، بورس بازی نکنند. خوشبختانه مطلق این اتفاق نیافتاد.
ما یک مجموعه و معدن مس و یک کارخانه داشتیم که مال 20سال پیش بود که اکتشافاتش در جیرفت انجام شده است و کارخانه هم مربوط به ستاد اجرای فرمان امام بود. شرکتی به نام ری بود و امده بود کارخانه بیولیچینگ تقریبا 70درصد احداث کرده بود که 5 سال پیش بنا به دلایلی رها کرده بود و رفته بود که یک سری ساختمان و برق اب و... احداث شد.
ما با انها مذاکره کردیم و دیدیم که به هر دلیل انگیزهای ندارند.و نهایتا گفتیم یا پروانه شما را باطل میکنیم یا همان شرطی را که برای همه گذاشته بودیم.گفتند سرمایه گذار پیدا کنید که تقریبا 3سال بعد از ان 20سرمایه گذار فرستادیم که به تفاهم نرسیدیم. ولی ما فشارهامان را حفظ کردیم ،واقعا داشتیم میرفتیم باطل کنیم اما خوشبختانه خرید فروش انجام شد ظرف ماههای اینده کارخانه احداث و تکمیل میشود.