برغم اینکه صنعت مسگری در کرمان قدمت چند هزار ساله دارد و هنرمندان این دیار مصنوعات فلزی چشم نوازی را خلق می کردند، اما امروز دیگر خبری از ضربآهنگ امید بخش گذشته چکش مسگرها در بازار کرمان نیست و خاموشی و بی تحرکی این بازار را فرا گرفته است .
استان کرمان به حق بهشت معادن کشور نامیده شده و معادن مس این خطه از شهرت جهانی برخوردار است طوری که کاوش ها و حفاری های باستان شناسی حکایت از صنعت ریخته گری مس در منطقه تل ابلیس شهرستان بردسیر و شهداد کرمان در 6 هزار سال قبل دارد.
بازار مسگرهای کرمان در حاشیه میدان تاریخی گنجعلیخان قرار دارد و در گذشته ای نه چندان دور مسگرها در حجره های این بازار با ضربه های چکش خود آثار ظریف و بدیعی می آفریدند که مشتریان زیادی در داخل و خارج کشور داشت.
اما امروز از بازار مسگرها دیگر صدای چکشی به گوش نمی رسد و کوره مسگری در حجره ها یافت نمی شود و همه به فروشنده مصنوعات فلزی و مسی که از برخی استانهای همجوار وارد می شود نیز تبدیل شده اند.
به سراغ یکی از قدیمی ترین مسگرهای کرمان رفتیم و از او درباره وضعیت کنونی مسگری پرسیدم، با خنده تلخی گفت: خیلی دیر آمدی، 60 سال قبل، کودکی 10 ساله بودم و این بازار سرتاسر مسگری بود و کارگاه های مس چشم و چراغ بازار بودند.
موسی اشرف زاده با اشاره به قدمت 400 ساله بازار مسگری در کرمان افزود: در عهد قدیم اگر کسی در کرمان می خواست شغل مسگری را راه بیاندازد، حتما باید اصالت و آبا و اجدادش مسگر بودند تا اجازه کار به او می دادند.
وی ادامه داد: اما امروز هر کسی و از هر صنفی مغازه فروش مس دارد و تولید کننده در بازار وجود ندارد و قدیمی ها مثل ما به بازنشستگی رسیدیم و توان تولید نداریم.
این صنعتگر کرمانی تاکید کرد: من و امثال من از کودکی عمرمان در این بازار به آموزش و شاگردی و استادی مسگری طی شده است، اما جوانان این دوره و زمانه دیگر کسی به سختی هایی که ما کشیدیم تن نمی دهند و به اصلاح دنبال آماده فروختن محصولات مس هستند.
وی ضمن گلایه مندی از مسئولان صنایع دستی استان کرمان اظهار داشت: حمایت از صنایع دستی فقط شعار هست، ما حتی یک اتحادیه جداگانه نداریم و هیچ مسئولی از ما سراغ نمی گیرد.
اشرف زاده تصریح کرد: به نظر من دیگر صنعت و هنر مسگری به دوران اوج خود باز نمی گردد، چون زمانه خیلی تغییر کرده و شیوه تولید متفاوت شده است و مهم اینکه مدیران جامعه ما متناسب با روز نتوانسته اند زمینه توسعه این صنعت را فراهم سازند.
مدیرمرکز کرمان شناسی با اشاره به قدمت صنعت مس در استان کرمان گفت: مردمان کرمان در عصر مس صاحب سبک خاص و نام و افتخار بودند و همیشه در زمینه مس و مسگری جلودار و پیشتاز بودیم.
سید محمد علی گلابزاده افزود: خانواده ای بنام حکاک در کرمان از دوران صفویه از فعالان صنعت مسگری بشمار می روند که سالهای متمادی توانسته اند این شغل را حفظ کنند.
وی تصریح کرد: مسگران و هنرمندان کرمانی در زمینه قلم زنی مسطح، حرف اول را در صنایع دستی می زنند و مصنوعات مسی این دیار شهرت جهانی داشته و دارد.
پژوهشگر و محقق کرمانی اظهار داشت: بازار مسگری کرمان سالیان دراز محل اصلی داد و ستد اقتصادی مس و مسگری بوده است و زمانی صدای چکش های مسگران در این بازار قطع نمی شد.
گلابزاده افزود: در بازار مسگرهای کرمان علاوه بر ساخت ظروف و صنایع فلزی مسی، شغل قلاگری که همان سفید کردن ظروف مسی با قلع بود نیز رونق داشت.
وی با اشاره به اینکه امروز از بازار مسگری کرمان فقط نامی باقی مانده است، تصریح کرد: باید دید جوانان به راه اندازی مجدد این شغل رغبت دارند و اگر جواب مثبت باشد تسهیلات و یارانه به آنها داده شود.
گلابزاده گفت: به هر حال این شغل سختی های خودش را دارد و اخیرا اتباع خارجی در این صنعت مشغول به کار شده اند که مشکلات خاص خود را دارد.
کارشناس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان گفت: صنعت مسگری کرمان امروز در خطر جدی نابودی قرار گرفته و تقریبا در حال منسوخ شدن است.
کاظم حسین زاده افزود: قریب به اتفاق فعالان صنعت مسگری بازنشسته شده اند و یا به دلایلی رغبتی به فعالیت و تولید مصنوعات مسی ندارند.
وی تصریح کرد: با وجود اینکه کرمان خاستگاه مس در ایران بشمار می رود، اما مصنوعات فلزی و صنایع دستی ساخته شده از مس بطور عمده در استان های دیگر تولید می شوند.
این کارشناس تصریح کرد: مسگری در سالهای قبل یکی از پررونق ترین مشاغل کرمان بوده است و احیای این صنعت، علاوه بر احیای بافت تاریخی، می تواند به اشتغال منطقه کمک فراوانی کند.
وی ادامه داد: اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان درصدد است با راه اندازی کارگاه های آموزشی و تجهیزات ، از رشته های صنایع دستی مانند مسگری که این روزها کمرنگ شده اند، حمایت کند.
حسین زاده گفت: اغلب صنایع دستی مس موجود در کرمان از سایر نقاط کشور وارد می شود که امیدواریم با ترغیب و تشویق هنرآموزان در آینده شاهد رونق دوباره مسگری در کرمان باشیم.
واضح است که حال و روز مسگری در کرمان خوب نیست و این هنر از اصالت همیشگی خودش خارج شده و دلسردی پیشکسوتان و فعالان باسابقه این حوزه را در پی داشته است.
ضرورت دارد صنایع دستی کرمان از جمله مسگری قبل از منسوخ شدن توسط متولیان، مسئولان، هنرمندان، پژوهشگران و محققان دلسوز با برنامه ریزی دقیق و اساسی نجات پیدا کند تا بار دیگر صدای چکش مسگری در بازار کرمان طنین انداز شود و رونقی دوباره گیرد.
منبع: جمهوری اسلامی
