مرضیه قاضی زاده :
با توجه به اینکه نزدیک به 95 درصد از آبهای مصرفی کشور در بخش کشاورزی است، یکی از راهکارهایی که در طرح همیاران آب در استان کرمان برای حل مشکل بحران آب در نظر گرفتهشده است، سنجش میزان آب برداشتشده از چاهها بهوسیله کنتورهای هوشمند و یا حجمی است.
راهکاری که از همان ابتدا بحثهایی ر ا به دنبال خود داشت و موجب نارضایتی و انتقاد شماری از کشاورزان بود.
تاکنون نیز که بیش از 10 سال از زمان اجرایی شدن این سیاست میگذرد، کماکان این بحثها بین کشاورزان و شرکت آب منطقهای بهعنوان متولی اجرای این طرح ادامه دارد و به اعتقاد برخی این راهحل اساساً کمکی به رفع مشکل کمبود آب نکرده است.
»سرنا را از دهن گشادش میزنند اول دارند پروانهها را کم میکنند بعد بر روی کنتورهای حجمی کار میکنند، چاههای غیرمجاز هم که هر کس هر کاری که بخواهد انجام میدهد« یکی از کشاورزان منطقه کرمان، با این جملات متولیان نصب و اجرای سیاست نصب کنتور حجمی را خطاب قرار داده و میگوید: منطق آش این است که شما اول چاههای غیرمجاز را ببندید و بعد کنتورهای حجمی را راه بیندازید و بعد پروانهها را برای حل مسئله بحران آب کم کنید.
محمدعلی انجم شعاع با اشاره به قانون تعیین تکلیف چاههای غیرمجاز و مجاز کردن چاههای غیرمجاز در دهههای 70 - 80 میگوید: ما در این مملکت تا حالا 2 الی سه بار چاههای غیرمجاز را تعیین تکلیف کردیم، اسمش تعیین تکلیف چاههای غیرمجاز بوده؛ اما عملاً آمدهاند به این چاهها پروانه دادهاند! تمام این راهها و قوانین درنهایت منجر به پاداش دادن به متخلفان شده است.
خندهدار است که تنها به چاههای مجاز گیر میدهند» او بابیان این جملات به چاههای غیرمجاز در منطقه رفسنجان اشاره میکند و میگوید: در این سیاست تنها چاههای مجاز محدود میشوند، درحالیکه در مناطقی چون جیرفت که در جنوب کرمان قرار دارد بیش از هزار چاه غیرمجاز وجود دارد.
او در ادامه تصریح میکند: در حال حاضر 70 الی 80 درصد چاههای منطقه رفسنجان زیر مقدار پرونده خود برداشت دارند، خوب این سیاست چندان در آن منطقه کاربرد ندارد، ولی اگر این کنتورها را در جیرفت بگذارند یا از سمت بالین تا کبوتر خان، میتواند اثربخش باشد.
دلیل کاهش برداشت ، نبود آب در سفرههاست
«نصب کنتور حجمی و اعمال محدودیت بر چاههای مجاز مثل این است که جایی دزدی شده باشد، به جای اینکه بیایند دزد را بگیرند صاحبخانه را تحت نظارت و کنترل بگذارند» یکی از کشاورزان منطقه رفسنجان بابیان این جملات از سیاست نصب کنتور حجمی انتقاد میکند و مسئولین مربوطه را خطاب قرار داده و میگوید: اول باید جلوی کلیه تخلفات و چاههای غیرمجاز گرفته شود، در غیر این صورت کنتور حجمی فقط ظلم به آدمهایی است که قانون را رعایت میکنند، آنها هم میروند به سمت کارهای غیرقانونی و پیدا کردن راهی برای اینکه قانون را دور بزنند.
بهروز زینلی در رابطه با راهکار نصب کنتور حجمی برای حل معضل بحران آب به خبرنگار صدای تاک میگوید: در منطقه رفسنجان 99 درصد محصول پسته است. پسته یک سرمایهگذاری بلندمدت 60 ساله است و کشاورز کل سرمایهاش این است، پسته محصول زراعی نیست که بگوییم یک سال آب نباشد اتفاقی نمیافتد.
بنا بر گفتههای او برای عملکرد سیاست نصب کنتور حجمی و کاهش میزان برداشت پروانهها باید در ابتدا چاههای غیرمجاز بستهشده و سپس دولت بودجهای برای تعدیل پروانههای دادهشده بگذرند ، چراکه کشاورزان در زمان اخذ پروانه خود بر اساس لیتر و زمان دریافت پروانه هزینههایی را متحمل شده و بر اساس آن سرمایهگذاری کردهاند.
زینلی با اشاره به کاهش میزان آب پروانهها در بعضی از مناطق میگوید: اتفاقی که در رابطه با کاهش میزان آب پروانهها افتاده است این است که در بعضی موارد پروانه را تا 5 درصد و در مناطقی تا 50 درصد کاهش دادهاند، هرکسی که بدبختتر و بیچارهتر بوده و تو منطقهای بوده که مشکل داشته به آن فشار آوردهاند.
او در ادامه میافزاید: نا عدالتیهای اینچنینی موجب میشود تا مردم به سراغ تخلف و رشوه دادن و مسائل اینچنینی بروند.
«هیچ بودجهای نه در بخش خصوصی و نه در بخش دولتی برای این کار گذاشته نشده ، فقط به دنبال این هستند تا با روشهای قهریه جلوی برداشت آب را بگیرند» زینلی بابیان این جملات به آمارهای ارائهشده مبنی بر کاهش برداشتها در اداره آبیاری اشارهکرده و به صراحت میگوید: به نظر من هیچ کنترلی انجامنشده است، دلیل کاهش برداشت هم این است که چاهها توان برداشت ندارند ، آب در سفره نیست که کشاورز بخواهد برداشت کند والا آن ها نتوانسته اند کاری انجام دهند.
او ادامه صحبتهایش را بابیان سیاست جدید کاهش برداشت از چاهها پی میگیرد و میافزاید: اگر یک کشاورز بخواهد روزانه 50 درصد کمتر آب برداشت کند، آیا حمایتی از آن وجود دارد؟ جهاد کشاورزی چه کاری برای افزایش بهرهوری یا دادن کود بهتر به آن انجام میدهد؟
»ببینید همه اینها در حد شعار است،در حال حاضر هیچکس بودجهای برای کنترل ندارد » این را میگوید و در انتها میافزاید: تا زمانی که برنامه جامعی نباشد و همه مجموعههای چه ذینفع ،چه دولتی و چه خصوصی، باهم نشوند و یک برنامه حسابشدهای نریزند، تمام این سیاستها برای حل بحران آب مانند یک مسکن عمل میکند.
تصمیمات دولت برای آب ، برداشتن 6 هندوانه با یک دست است
یکی از کشاورزان منطقه جنوب کرمان در رابطه باسیاست نصب کنتورهای حجمی برای حل بحران آب به خبرنگار ما میگوید: ما در جنوب کرمان نزدیک به 9هزار چاه غیرمجاز شناختهشده داریم،باوجوداین تعداد از چاههای غیرمجاز، آیا عقلانی و عادلانه است که چاههای مجاز را مجهز به کنتور حجمی کرده و کاری به چاههای غیرمجاز نداشته باشیم؟
رقیه رستمی ابوسعیدی میافزاید: چاهی که غیرمجاز است، یعنی هیچ کنترلی روی ان وجود ندارد و مالک آن هرچقدر که دلش خواست برداشت میکند. بنا براین هر نظارت و محدودیتی که بخواهد اعمال شود بر روی چاههای مجاز انجام میشود، خوب این اولین ایراد این سیاست است.
به اعتقاد رستمی ابوسعیدی برای عملکرد و موفقیت این سیاست در ابتدا باید تکلیف برداشتهای غیرمجاز روشن شود، چراکه هیچ نظارتی بر روی آنها نیست.
او تصمیمات دولت برای حل معضل آب را به مانند برداشتن 6 هندوانه با یک دست میداند و میگوید: بهتر است تعیین تکلیف برداشتهای غیرمجاز را در دستور کارشان قرار دهند، بعدازاینکه این را روشن کردند و همه آنهایی که قرار است مجوز دار شوند ، مجوز دار شدند و همه آنهایی که قرار است بسته شوند ، بسته شدند . آن وقت به نظر من گذاشتن کنتور حجمی میتواند کار خوبی باشد.
«من چاهی سراغ دارم که 30مترمکعب در روز پروانه دارد ولی منصوبات 4 اینچ و 5 اینچ نصبکرده است » او بابیان این جملات آب منطقهای را خطاب قرار داده و میگوید: یک کار دیگر هم که آب منطقهای قبل از گذاشتن کنتور حجمی میتواند انجام دهد، کنترل منصوبات چاههاست.
او در خصوص ادعاهای مطرحشده توسط برخی از مسئولین مبنی بر میزان برداشت محدود چاههای غیرمجاز میگوید: برای گذاشتن کنتور حجمی من فکر نمیکنم تا زمانی که تکلیف برداشتهای غیرمجاز روشن شود؛کاری پیش برود. کی گفته که آنها برداشت آن چنانی ندارد، چرا اینطوری فکر می کنند !