گفتارنو/ مرضیه قاضی زاده:
درشهرستانهای جنوبی استان، سالیانه ۴۷۱ هزارتن محصول خیار تولید میشود وجنوب کرمان با دارا بودن ۱۷۲ هزار هکتار سطح زیر کشت خیار مقام اول کشور را در زمینه تولید این محصول دارد.
حال آنکه با توسعه طرحهای گلخانهای و جهت دهی سازمان جهاد کشاورزی برای کشت بیشتر این محصولات و ارائه تسهیلات در جهت ایجاد گلخانهها زمینه برای کاشت بیشترصیفی جاتی همچون خیار فراهم شده است، اما به نظر میرسد که این جهت دهی بدون هیچ برنامه ریزی برای توسعه صادرات و بازار سازی برای این محصولات بوده است.
به گزارش گفتارنو، روح الله نعمتی یکی از گلخانه دران منطقه جیرفت که امسال مبادرت به کاشت خیار خاردار کرده است در خصوص ضرر و زیان کشاورزان میگوید: کشاورزان در فروش محصول خیار به مشکل برخوردند. در حال حاضر خیار را با قیمت ۷۰۰ تومان برای هر کیلو از ما میخرند، با این قیمت حتی نمیتوان هزینه برداشت محصول را پرداخت کرد.
قیمت خیار از ۶ هزار تومان به ۷۰۰ تومان رسید
او در ادامه تاکید میکند: قبل از ژانویه این خیار کیلویی ۶ هزار تومان بود و حال از کیلویی ۶ هزار تومان به ۷۰۰ تومان رسیده است. هم اکنون خیلی از کشاورزان خیار را برداشت کردند و بیرون ریختند چرا که کسی خریدار آن نیست.
نعمتی که ۴ هکتار از ۳۶ هکتار گلخانه خود را خیار کاشته است معتقد است که اکثر صیفی جات و محصولات گلخانهای این شرایط را دارند و فقط این مشکل محدود به محصول خیار نیست. به گونهای که قیمت فلفل نیز از ۲۵ هزار تومان به ۶ هزار تومان رسیده است.
حسن محمدی، دیگر گلخانه دار شهرستان جیرفت نیز ضمن گلایه از قیمت پایین محصول خیار میگوید:هزینه تولید خیار گلخانهای نسبت به خیار معمولی که تونلی و زمینی کشت میشود، بیشتر است.
بنا به گفته این گلخانه دار قیمت تمام شده محصول خیار برای کشاورز بالای ۳ هزار تومان است. این درحالی است که قیمت تمام شده خیار در سال گذشته با توجه به قیمت کمتر نهادهها و سموم کشاورزی، هزار و ۸۰۰ تومان بود که با توجه به قیمت ۳ هزار و ۷۰۰ تومانی آن، سود مناسبی را برای کشاورزان به ارمغان آورده بود.
او که کارمند یکی از بانکهای استان نیز هست ضمن اشاره به برنامههای توسعهای وزارت کشاورزی برای احداث گلخانهها میگوید: وزارت جهاد کشاورزی برنامه توسعه گلخانهای در جنوب کرمان دارد. فاز اول آن تقریبا هزار هکتار است؛ یعنی برای توسعه گلخانهها تسهیلات ۷ درصدی را ارائه داده اند وبه بانکداران گفته شده که دیگر هیچ تسهیلاتی ندهند و فقط تا میتوانند تسهیلات گلخانهای بدهند.
محمدی در ادامه میافزاید: به یک باره قیمت خیار در جیرفت افت کرد. وقتی که هنوز خیار معمولی در جاهای دیگر به دست نیامده بود در جیرفت قیمت حدودا ۶ هزار تومان بود و یک فاصله دو هفتهای هم روی همین قیمت ماند و همه هم گفتند امسال امید خوبی است؛ اما به محض اینکه محصولات گلخانهها آماده شد، خیار از کیلویی ۶ هزار تومان به هزار تومان رسید و هنوز هم این کاهش قیمت ادامه دارد.
گفتند تولید کنید، ولی هیچ برنامه ریزی روی آن انجام نشد
محمدی با اشاره به ضرر و زیان کشاورزان میگوید: د رحوزه صنعت هیچ کاری در جیرفت وجود ندارد و تنها کشاورزی است که درجیرفت اشتغال زایی میکند که الان همین کشاورزی هم در حال نابودی است، افرادی طلای زن و بچه هایشان را فروختند وبا آن نهاده خریدند و حال ورشکست شدند.
او در انتقاد به نحوه مدیریت و برنامه ریزی جهاد کشاورزی میگوید: همه گفتند تولید کنید، ولی هیچ برنامه ریزی روی آن انجام نشد. من کشاورز فقط میتوانم تولید کنم، من که نمیتوانم برنامه ریزی صادرات را داشته باشم.
بنا بر اظهارات این کشاورز افزایش عرضه این محصول در منطقه جیرفت موجب شده تا برخی از کشاورزان محصول تولیدی خود را به داخل رودخانه بریزند.
در حالی این کشاورزان از افزایش طرحهای گلخانهای گلایه مندند و آن را بدون برنامه میدانند که رئیس سازمان جهاد کشاورزی جنوب استان کرمان، لغو صادرات ۱۹ قلم کالای ایرانی به عراق از جمله خیار را عامل کاهش قیمت این محصولات میداند.
سعید برخوری در بخش دیگری از اظهاراتش تولید و کاشت گلخانهای در سایر استانها را عامل افزایش تولید در کشور و به تبع آن کاهش قیمت و ضررو زیان گلخانه داران و کشاورزان جنوب استان میداند.
برخوری در اول بهمن ماه به باشگاه خبرنگاران جوان گفته است که تنها راه حل حمایت از خیارکاران و کشاورزان جنوب در زمینه محصول تولیدی، حذف تعرفههای بالای صادراتی بر اساس توافقنامه اوراسیا است که اگر اتفاق بیفتد بسیاری از مشکلات کشاورزان رفع میشود و صادرات منظم انجام میشود.
بنا به گفته او هم اکنون محصول خیار تولیدی در جنوب کرمان تنها به چند مقصد، اقلیم کردستان، قزاقستان، ترکمنستان و کشورهای شوروی سابق صادر میشود. رئیس سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان معتقد است که کشور روسیه که پیش ازاین بازار اصلی خیار خاردار بوده است به جهت بعد مسافت و طولانی بودن مسیر از محوریت صادرات خارج شده است.
اگر صادرات به روسیه درست شود، هیچ مشکلی نیست
در مقابل رئیس انجمن گلخانه داران جنوب کرمان ضعیف عمل کردن مسئولین دولتی و سفارت ایران را عامل از دست دادن بازار خیار خاردار در روسیه میداند.
محمد علی کیخا در این رابطه میگوید: منطقه جیرفت و قسمتی از منطقه یزد بیشتر خیار خاردار برای روسیه میکارند یعنی اگر روسیه صادراتش درست باشد هیچ مشکلی نیست و محصول خیار خاردار به قیمت فروخته میشود. منتها به نظر میرسد که امسال ترکیه، اردن و مصر به این مسئله بیشتر ورود کردند وهم اکنون بازار روسیه از خیار خارداراشباع است. در نتیجه خیار ما با آن آب و تاب پارسال و با قیمتی که برای کشاورزان اقتصادی باشد خریداری نمیشود.
او در ادامه با اشاره به تلاشهای سفارت خانههای چین، مصر و ترکیه برای صادرات، میافزاید:این کشورها قویترین آدمها را در راستای محصولات کشاورزی و بازرگانیشان در روسیه گذاشته اند و روی بازار میادین، شرکتهای هلدینگ کار کرده اند. ما وقتی میتوانیم موفق باشیم که سهمی از آن شرکتها داشته باشیم نه صرفاً میادین.
بازار عمان محدود است
کیخا در خصوص تلاشهای صورت گرفته برای بازار عمان نیز میگوید: سفارت خانه باید فعال باشد. فرضاً از طریق سفارت خانه و وزارت کشاورزی چند نفر از عمان میآیند، اولاً عمان جمعیتی ندارد و بعد هم عمان، دبی و ابوظبی جمعشان روی هم اندازه جمعیت یک استان هم نمیشود. در صورتیکه مسکو به تنهایی با حومه خود ۲۰ تا ۲۴ میلیون نفر جمعیت دارد.
رئیس انجمن گلخانه داران جنوب کرمان ضمن تاکید بر ضرورت حفظ بازار روسیه و مسکو میگوید: ما در این بازارها باید سال به سال ورود بهتری داشته باشیم. ترکیه امتیاز میدهد، مثلا با روسیه قرارداد بسته که ۳۷.۵ درصد به کشاورزهایشان تخفیف گمرکی بدهند.
کیخاه با تأکید بر اثرات این تخفیف گمرکی برای ترکها میگوید: من از وزیر کشاورزی و مدیر گمرک روس در اتاق آقای حجتی پرسیدم پرا این امتیاز را به ترکها میدهید و به ما نمیدهید. گفت ما امتیاز مفت به کسی نمیدهیم اگر به ترکها این امتیاز را دادیم به این دلیل است که دولت و وزیر این کشور با ما قرارداد بسته است و ما این ۳۷.۵ درصد را در پایان سال از آن دولت دریافت میکنیم.
ترکیه با عراق صحبت کرد که بار ما را نخرند
این کارشناس اقتصادی در خصوص بازار عراق نیز میگوید: عراق یکی از کشورهایی بود که جنس درجه یک، درجه دو و درجه سه ما به آن جا ارسال می شد. این موضوع برای ما خوب بود چرا که انواع بار ما با کیفیتهای مختلف به فروش میرسید و هم اینکه ارزش پول عراق به نسبت بیشتر از کشور ما بود و همین مسئله برای ما مزیت رقابتی در بحث قیمت ایجاد میکرد. اما حال کشور ترکیه با عراق هم صحبت کرده است که بار ما را نخرند.
کیخا در ادامه میافزاید: ترکیه با عراقیها صحبت کرده است که بار ایران را نخرید من هراندازه که بار میخواهید به شما میدهم. یک دفعه شب بخش نامه دادند که ما به خودکفایی رسیدیم در صورتیکه تمام بارها از ترکیه برایشان میرود.
او با بیان اینکه ما پای مسائل سیاسی عراق ایستاده ایم و برق نیم بها به آنها میدهیم، میگوید: هم اکنون عراقیها محصول ما را نفی میکنند. در صورتیکه مردم و مغازه دارها محصول ما را میخواهند چرا که قیمتش از ترکیه فوق العاده پایینتر است.
رئیس انجمن گلخانه داران جنوب کرمان با تاکید بر مسئولیت سفارتخانه میگوید: بایستی این مسئله با عراق به هر نحو شده حل شود و حداقل ممنوعیت مرزی کشور عراق برداشته شود؛ یعنی این کشور اعلام خودکفایی داشته باشد، ولی مرزهایش را نبندد. بایستی سفارت خانه و وزارت کشاورزی این رایزنیها را انجام بدهد چرا که تولیدات ایران در صیفی جات و سبزیجات بسیار بیشتر از نیاز خود است.
اوبا اشاره به افزایش سطح زیر کشت محصولات کشاورزی میگوید:براساس آخرین آمار نزدیک به ۲۰ درصد جمعیت این کشور تولید کننده محصولات کشاورزی اند لذا ما با مازاد این حصولات مواجه هستیم و برایشان بازار میخواهیم. مسئولین بایستی راههای صادراتی را درست کنند و از طریق زبانی و مقررات دولتی با کشورهای همجوار زمینه صادرات را فراهم کنند.
این فعال اقتصادی در خصوص چرایی کاهش قیمت خیار معمولی نیز میگوید: به طور کلی خیرا معمولی در ۷ شهرستان جنوبی کرمان اعم از کهنوج، جیرفت، قلعه گنج زیاد کشت شده است یعنی این ۷ شهرستان فوق العاده خیار زیر پلاستیک کاشته اند و با ورود این خیارها به بازار و افزایش عرضه، قیمت آنها نیز بسیار پایین آمده است.
بنا به گفته کیخا هم اکنون بازار صادراتی خیار تنها به کشورهایی همچون عمان، ابوظبی و قطر محدود شده است.
او در خصوص این بازارها میگوید: این کشورها مصرفشان محدود است و مرزهایشان هم بدون جواز گمرک، آزاد است لذا از هر جای دنیا برای این کشورها محصول میآید. متاسفانه این عربها هم طوری هستند که محصولات هر جای دورتر و گرانتر را ترجیح میدهند.