از نقش مار و خفاش در شیوع کرونا تا واسطه‌گری مورچه‌خوار

محققان سه مرکز تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله، در یک مطالعه، مروری به پژوهش‌هایی که مرتبط با کرونا ویروس در جهان انجام شده‌ داشته‌اند.

پژوهشگران می‌گویند بررسی اپیدمیولوژیک موارد ابتلا به پنومونی کروناویروس نوین ۲۰۱۹ نشان داد که بسیاری از موارد، در معرض بازار غذاهای دریایی Huanan در ووهان چین قرار داشته‌اند و ۳۳ مورد از ۵۸۵ نمونه زیست محیطی موجود در بازار غذاهای دریایی هانان برای کرونا ویروس نوین ۲۰۱۹ مثبت بودند.

اواخر دسامبر سال ۲۰۱۹ یکسری موارد غیر قابل توضیح در مورد پنومونی در ووهان چین گزارش شد. دولت و محققان حوزه بهداشت در چین اقدامات سریع را برای کنترل همه‌گیری انجام دادند. در ۱۲ ژانویه سال ۲۰۲۰ سازمان بهداشت جهانی به طور موقت این ویروس جدید را به عنوان کوروناویروس نوین ۲۰۱۹ نامگذاری کرد. محققان مرکز تحقیقات بیوتکنولوژی کاربردی، آسیب های شیمیایی و ترومای دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله در مطالعه مروری این ویروس را بر اساس شواهد موجود بررسی کردند.

در این مقاله که توسط غلامرضا فرنوش، غلامحسین علی‌شیری، سید رضا حسینی ذیجود و علیرضا جلالی فراهانی نوشته شده، آمده است:« ۳۰ ژانویه سال ۲۰۲۰ سازمان بهداشت جهانی همه‌گیری کوروناویروس نوین ۲۰۱۹ را به‌عنوان فوریت بهداشت عمومی با نگرانی بین المللی اعلام کرد. در ۱۱ فوریه سال ۲۰۲۰ سازمان بهداشت جهانی رسماً بیماری ایجاد شده توسط کرونا ویروس نوین ۲۰۱۹ را بیماری کووید ۱۹ نامگذاری کرد. در همان روز گروه مطالعه کروناویروس کمیته بین المللی طبقه بندی ویروس ها آن را به عنوان سندروم تنفسی حاد شدید کرونا ویروس ۲ نامگذاری کرد.»

پژوهشگران می‌گویند: «کروناویروس‌ها جز ویروس‌های پاکت دار و دارای RNA تک رشته ای، positive -sense با منشأ جانوری و متعلق به خانواده Coronaviridae و دسته Nidovirales هستند.»

بنا بر اطلاعات این مقاله، این ویروس ها دارای دو نوع مختلف از پروتئین های سطحی هستند و نام خود را از روی همین ویژگی ظاهری گرفته‌اند. خانواده کرونا ویروس ها از نظر ژنو تایپی و سرولوژی به ۴ جنس آلفا، بتا، گاما و دلتا تقسیم‌بندی می‌شوند. تقریبا ۳۰ نوع کرونا ویروس در انسان، پستانداران و پرندگان شناسایی شده است. کرونا ویروس های انسانی توسط جنس آلفا و بتا ایجاد می‌شوند. کرونا ویروس ها جزو ویروس های شایع هستند به طوری که ۳۰ تا ۶۰ درصد از جمعیت چین آنتی بادی علیه آن را دارند.

در این مقاله مروری آمده است:«کروناویروس نوین ۲۰۱۹ یک کرونا ویروس متعلق به دسته بتاکرونا ویروس است.کووید-۱۹ سومین بیماری شناخته شده کرونا ویروس جانوری بعد از سارس و سندروم تنفسی خاورمیانه یا همان مرس است که این دو نیز به دسته بتا کرونا ویروس تعلق دارند.»

پژوهشگران می‌گویند:« بررسی اپیدمیولوژیک موارد ابتلا به پنومونی کروناویروس نوین ۲۰۱۹ نشان داد که بسیاری از موارد، در معرض بازار غذاهای دریایی Huanan در ووهان چین قرار داشته‌اند. گزارش سازمان بهداشت جهانی نیز بیان‌ می‌کند که کروناویروس نوین-۲۰۱۹ در نمونه‌های محیطی جمع‌آوری شده از بازار غذاهای دریایی هانان تشخیص داده شده است. اما هنوز به طور کامل مشخص نشده که چه گونه‌های خاصی از حیوانات حامل کروناویروس نوین ۲۰۱۹ باشند. ۳۳ مورد از ۵۸۵ نمونه زیست محیطی موجود در بازار غذاهای دریایی هانان برای کرونا ویروس نوین ۲۰۱۹ مثبت بودند. برخی از این موارد شامل انواع حیوانات زنده مانند جوجه تیغی، گورکن، مار، لاک‌پشت، پرنده و احتمالا مورچه خوار هستند اما خفاش‌ها را در بر نمی‌گیرد.»

نویسندگان این مقاله می‌گویند:« بنابراین خفاش‌ها احتمال تماس مستقیم با انسان‌ را نداشته‌اند و انتقال مستقیم ویروس از خفاش به انسان بعید به نظر می‌رسد، چرا که در گذشته نیز اگر چه کرونا ویروس سارس و کرونا ویروس مرس از خفاش‌ها به عنوان مخزن اصلی و طبیعی سرچشمه گرفتند، اما به ترتیب از طریق میزبان‌های نوعی گربه civet و شتر به انسان منتقل شدند.»

مطالعه‌ای توسط Ji و همکاران نشان داد که کرونا ویروس نوین -۲۰۱۹ یک ویروس کیمریک بین کرونا ویروس خفاش و کرونا ویروس با منشا ناشناخته است. آن‌ها با مقایسه با حیوانات دیگر، دریافتند که مارها به احتمال خیلی قوی، مخزن کروناویروس نوین-۲۰۱۹ هستند. این درحالی است که مطالعه Benvenuto و همکاران نشان داد که کرونا ویروس نوین-۲۰۱۹ خیلی با کروناویروس جدا شده از نوع خاصی از خفاش‌های چینی مرتبط و نزدیک هستند. تحقیقات آن‌ها از این تئوری پشتیبانی می‌کند که زنجیره انتقال از خفاش‌ها به سمت انسان شروع شده است.

در این مطالعه مروری آمده است:« ‌Chan و همکاران تایید کردند که کرونا ویروس نوین-۲۰۱۹ یک کرونا ویروس جدید بوده که با کرونا ویروس سارس خفاش بسیار مرتبط است. اخیرا Zhou و همکاران و Wu و همکاران دریافتند که همسانی توالی بین کرونا ویروس نوین-۲۰۱۹ و کرونا ویروس سارس برابر ۷۹.۵ درصد است. آن‌ها همچنین دریافتند که کرونا ویروس نوین-۲۰۱۹ با کرونا ویروس خفاش دارای هومولوژی بالایی است. بنابراین، شواهد فعلی به شدت تایید می‌کند که کرونا ویروس نوین-۲۰۱۹ از خفاش‌ها به دست آمده، اگرچه میزبان‌های میانی یا واسطه‌ای کرونا ویروس نوین-۲۰۱۹ هنوز مشخص نیستند.»

نویسندگان این مقاله می‌گویند:« بنابراین، کرونا ویروس نوین-۲۰۱۹ ممکن است از خفاش نشات گرفته و سپس از طریق یک میزبان واسطه در بازار هانان به انسان منتقل شده باشد. در حال حاضر، کرونا ویروس نوین-۲۰۱۹ از مورچه‌خوار جدا شده و مشخص شده است که سویه‌های جدا شده با انسان آلوده به کرونا ویروس نوین-۲۰۱۹ به میزان ۹۹ درصد مشابهت دارند. پیشنهاد شده که مسیر انتقال و تکامل کرونا ویروس نوین-۲۰۱۹ از خفاش به مورچه‌خوار ( میزبان‌های میانی) و سپس به انسان بوده است.»

پژوهشگران در ادامه به بررسی ویژگی‌های اپیدمیولوژیک کووید-۱۹ پرداخته‌اند و مسیرهای انتقال بیماری کووید-۱۹ را بیان کرده‌اند.

در این مقاله درباره علائم کووید- ۱۹ آمده است:« Huang و همکاران دریافتند که ۹۸ درصد از بیماران کووید-۱۹ در مطالعه تب داشته‌اند، از این تعداد ۷۸ درصد دما بالاتر از ۳۸ درجه سانتی‌گراد بود. آن‌ها گزارش دادند که ۷۶ درصد از بیماران دچار سرفه، ۴۴ درصد از بیماران دچار خستگی و درد عضلانی و ۵۵ درصد از بیماران دچار تنگی نفس بودند. تعداد کمی از بیماران دارای خلط(۲۸ درصد)، سردرد(۸ درصد)، خونریزی(پنج درصد) و اسهال(سه درصد) بودند.»

در این پژوهش درباره پیشگیری و کنترل عفونت کووید-۱۹ آمده است:« با توجه به این که تا اول مارس ۲۰۲۰، هیچ واکسنی برای پیشگیری از کووید-۱۹ با موفقیت تولید نشده است، برای کاهش آسیب‌های مرتبط با کووید-۱۹ اقدامات بهداشتی عمومی برای کنترل عفونت به منظور محدود کردن شیوع جهانی ویروس ضروری است.»

نویسندگان این مقاله در ادامه به بیان گزینه‌های درمانی بالقوه کووید-۱۹ و مدیریت کرونا ویروس نوین-۲۰۱۹ پرداختند و در پایان مسائل حل نشده درباره کووید-۱۹ را که در پژوهش‌های محققان وجود داشت بازگو کردند.

این مقاله در اولین شماره‌ی بیست و دومین دوره‌ی مجله "طب نظامی" منتشر شده است.