در گفت‌وگوی گفتار نو با دبیر انجمن توسعه صادرات سنگ‌های تزیینی استان مطرح شد
امینایی معتقد است: سنگ کرمان می‌رود جای دیگر فراوری می‌شود، برمی‌گردد کرمان و ارزان‌تر فروخته می‌شود. یا به دلیل عدم حضور مستمر سنگ کرمان، سنگ‌های دیگر جایگزین شده‌اند. سنگ فروشی‌ها جایگزین سنگ‌برها و کارخانجات شده‌اند.
گفتار نو/ محبوبه فیروزآبادی:
صنعت سنگ استان در چند سال اخیر با فراز فرودهای بسیاری همراه بوده و انجمن سنگ متاثر از این فضا با نوسانات و چالش‌های متعدد مواجه شده است.
به منظور اطلاع از چند و چون بازار سنگ با امید امینایی دبیر انجمن سنگ استان کرمان به گفت‌وگو پرداختیم.
امینایی معتقد است: سنگ کرمان می‌رود جای دیگر فراوری می‌شود، برمی‌گردد کرمان و ارزان‌تر فروخته می‌شود. یا به دلیل عدم حضور مستمر سنگ کرمان، سنگ‌های دیگر جایگزین شده‌اند. سنگ فروشی‌ها جایگزین سنگ‌برها و کارخانجات شده‌اند.
آقای امینایی! اخیرا در سراسر کشور شاهد تعطیلی دست جمعی کارخانه‌ها و واحدهای فراوری سنگ در اعتراض به وضعیت مالیات بر ارزش افزوده و غیر اقتصادی شدن فعالیت‌شان هستیم. ظاهرا در کرمان شرایط این‌گونه نیست؟
نه؛ اتفاقا شرایط شاید خیلی بدتر هم باشد. هم در مورد مالیات بر ارزش افزوده که به آن اعتراض دارند و هم در مورد وضعیت کلی پرداخت مالیات.
به دلیل رکود اقتصادی که حادث شده و شامل کل اقتصاد کشور هم می‌شود و از مسکن هم شروع شد. وقتی مسکن دچار رکود شود و ما صادراتی هم نداشته باشیم، همین وضعی می‌شود که شاهد آن هستیم.
اداره مالیات بر مبنای شرایط روز سنجش نمی‌کند. دیدگاهی که از قبل در ذهن ممیزین محترم مالیاتی بوده، مبنای عمل قرار می‌گیرد و لحاظ می‌شود. کارخانه‌ای که باید حداقل 60 تا 70 متر و در واحدهای مدرن به 200 متر هم باید تولیدشان برسد، به زیر سقف تولید سربه سری رسیده است، عملا زیان ده هستند. چیزی که باعث می شود این ها روی پا بایستند گردش مالی مختصری است که وجود دارد. اما دارایی این را قبول ندارد و می‌گوید شما بر مبنای اعداد و ارقامی که در پروانه هایتان ذکر شده، باید مالیات بپردازید.
مالیات بر ارزش افزوده را هم مثلا از کارخانجات طلب می‌کنند اما از واحدهای فروش و سنگ‌فروشی‌ها مطالبه نمی‌کنند. عملا فروشندگان 9 درصد از تولیدکننده تا همین جای کار جلو هستند. تولیدکننده هم می‌گوید من سنگم را در بازار نمی‌دهم تا تکلیف من مشخص شود.
با نامه نگاری اعتراض‌تان را اعلام کردید؟
ما جلساتی را با رییس سازمان مالیاتی کرمان داشتیم و سعی کردیم این مساله با تعامل حل شود.
و حل شد؟
ایشان قول مساعد دادند و یکی دو جلسه هم آمدند و صحبت کردند. الان هم قرار است وقتی را از ایشان بگیریم و کارخانجات سنگ بری جمع شوند و صحبت کنند. قول دادند مسالمت آمیز مسایل حل شود.
در خصوص فعالیت واحدهای فراوری در کرمان با دو اظهار نظر متناقض و شترمرغی مواجه می‌شویم. وقتی درباره کیفیت سنگ کرمان می‌پرسیم می‌گویند ما واحدهای فراوری خوبی نداریم. وقتی درباره میزان فعالیت واحدهای سنگ می‌پرسیم می‌گویند مدرن‌ترین کارخانجات کشور را داریم، اما فعالیت‌شان اقتصادی نیست. این دوگانگی اظهارات چرا وجود دارد؟
اساسا صنعت سنگ جزو صنایع کوچک و متوسط کرمان و حتی ایران محسوب می‌شود. در کرمان به دلیل اینکه تعداد واحدهای فراوری سنگ زیاد نبوده، کل صنعت هم خیلی بزرگ نیست. این اتفاق در اصفهان به دلیل اینکه تعداد زیاد بوده، صنعت بزرگ‌تر شده است. واحدهای فراوری در کرمان تحت‌الشعاع واحدهای بزرگ هستند. سنگ در سایه رشد صنایع بزرگ مثل مس و گل‌گهر گم شده است.
همین تعداد کم، اگر واقعا به ان‌ها توجه شوند می‌توانند سنگ کیفی تولید کنند. ما 4 کارخانه صادراتی داریم. یعنی کارخانه زده شده که سنگ صادراتی تولید کند. متاسفانه اگر چه در مقطعی توانسته، اما الان نمی‌تواند. چون جوابگوی هزینه‌هایشان نیستند. کارخانه‌ای با این هزینه‌ها، نمی‌تواند در بازار داخل رقابت کند. چون در بازار داخلی سنگ با کیفیت کم‌تر و قیمت کم‌تر وجود دارد و بازار داخل کیفیت آن‌چنان برایش مهم نیست مگر در موارد خاص.
در این صورت راه‌حل چیست؟
راه حل این است که حجم تولیدشان را بالا ببرند تا در سرشکن شدن هزینه‌ها، فعالیت‌شان صرف کند. این کار مستلزم این است که از معادن بتوانند سنگ مناسب تهیه کنند. باز معادن هم مشکل دارند. تقویت معادن و کارخانجات نیاز به تشکل‌هایی دارد که مسایل همه جانبه بررسی شود و همه با هم برنامه‌ریزی کنند و مطابق با یک استراتژی واحد جلو بروند.
و این کار در انجمن سنگ انجام نشد؟
این کار در انجمن سنگ انجام شد. اما مجموعا به دلیل رکودی که در کل کشور به وجود امد ما دچار یک سری چالش‌ها شدیم. نتیجتا اینکه ما اگر بتوانیم سنگ کیفی تولید کنیم که از نظر کمی حجمی داشته باشد که بتواند فعالیت را اقتصادی کند، مطمین باشید موفق خواهد شد. الان ما حتی بازار سنگ کرمان را هم از دست داده‌ایم. سنگ کرمان می‌رود جای دیگر فراوری می‌شود، برمی‌گردد کرمان و ارزان‌تر فروخته می‌شود. یا به دلیل عدم حضور مستمر سنگ کرمان، سنگ‌های دیگر جایگزین شده‌اند. سنگ فروشی‌ها جایگزین سنگ‌برها و کارخانجات شده‌اند.
برخی مساله اصلی انجمن سنگ را عدم اتحاد می‌دانند. گفته می‌شود اینکه در ذیل انجمن سنگ یک شرکت انتفاعی تاسیس شده است، باعث شده برخی واحدهای تولیدی فعالیت انجمن سنگ را در تضاد با منافع خود ببینند. شما این نقد را می‌پذیرید؟
انجمن سنگ به دلیل اینکه غیر انتفاعی بوده، از بین معدن‌داران و کارخانه‌داران و ... یک شرکت بازرگانی ایجاد کرد. قرار شد این شرکت کار بازرگانی مجموعه شرکت‌ها را انجام دهد. اصل کار، کار خوبی بود و در دنیا انجام می‌شود. بنده که تولید کننده سنگ هستم، نمی‌توانم فروشنده خوبی باشم. به دلیل اینکه شغلم این نیست. این شرکت امد این خلا را پر کند. در مقطعی هدفشان را در کشور عراق، قطر، مالزی، گرجستان و ... گذاشتند. در کشور عراق خیلی موفق بودند.
اما انبار سنگ‌تان انجا بلوکه شد!
دپو شده بود. بلوکه ناخواسته شده بود. شرکت بازرگانی نقش کریمان یک سری سنگ از معدن خرید و تحویل کارخانجات داد. بعد محصول کارخانجات را انتقال داد عراق. یعنی کل زنجیره ارزش را پوشش داد. اول هم نتیجه خوب بود، اما قسمتی از پول به دو دلیل ماند. اولی به خاطر ناامنی و حضور داعش در منطقه. خیلی از مشتری‌ها ناپدید شدند و به کشورهای مجاور رفتند. قسمتی هم به خود ما برمی‌گردد. بنده که تولیدکننده صادراتی نیستم تا تولیدکننده صادراتی شوم، مشکلاتی پیش می‌آید. یعنی در عراق نمونه سنگ‌هایی ارایه شد و تولیدکننده‌های ما نتوانستند مشابه آن تولید کنند، یا درصدی از سنگ مشابه بود، درصدی هم نبود و شرکت دچار مشکل شد. البته اگر مشکل اصلی که ناامنی است پیش نمی‌آمد، اینها قابل حل بود.
از طرفی بازار ما در کردستان عراق با مرزهای غربی خیلی نزدیک است. طرف با یک پراید و چند تکه سنگ می‌آید آنجا. با قیمت بسیار نازل چند پارت سنگ می‌فروشد و فراری می‌شود و به اعتبار سنگ ایران لطمه می‌زند.
اقای امینایی! هیچ کدام از انجمن‌های موفق استان و کشور به فعالیت‌های اقتصادی ورود نکردند. برخی بزرگترین اشتباه انجمن سنگ را راه‌اندازی این شرکت می‌دانند.
ما مستقیم فعالیت اقتصادی و انتفاعی نکردیم.
به هر حال این شرکت زیر مجموعه انجمن سنگ استان کرمان است!
مهمترین مشکل این بود که اعضای هیات مدیره این شرکت گاها اعضای هیات مدیره انجمن هم بوده‌اند.
یعنی شما می‌خواهید بگویید اینها هیچ نسبتی با هم ندارند؟
اگر ما اینها را جدا می‌کردیم از روز اول هیچ مشکلی به وجود نمی‌آمد. حتی این صحبت‌ها هم در مورد انجمن به وجود نمی‌آمد. انجمن به کار خودش ادامه می‌داد. آنها هم به کار خودشان ادامه می‌دادند. ای کاش روز اول تعریف می‌شد بر این مبنا که چون انجمن یک مجموعه غیر انتفاعی است افرادی که منتفع می‌شوند نباید داخل انجمن باشند. اگر این تفکیک انجام می‌شد دچار هیچ مشکلی نبودیم.
این تفکیک انجام نشد و این خوشبینی و این رفتاری که همه داشتند کاملا صادقانه بود و هنوز هم هست. ببینید انجمن پسته و خرما واقعا داستان‌شان با سنگ فرق می‌کند؛ مخصوصا پسته . شما یک کالایی دارید و در یک محدوده عرضه کردید و در یک مقطع زمانی رقیب نداشتند و در یک مقطع زمانی و نه همیشه کافی بود بیاید بیرون و فروش برود. بعدا دچار مشکلاتی بازار جهانی و... شد. سنگ کالایی است که در دنیا عرضه کننده‌های زیادی دارد. در ایران تولید کننده‌های زیادی دارد. با اینها باید رقابت بشود. باید با یک استراتژری برویم جلو.
آقای امینایی قبول دارید بخشی از این حاشیه‌ها در مورد عملکرد افراد بوده است. یعنی این طور نبود که کلیت عملکرد یک تشکل را هم زیر سوال ببرند.
نه؛ انجمن‌ها یک تعدادی هستند که جمع شده‌اند و مجمع عمومی دارند و مجمع عمومی هیات مدیره را مشخص می‌کند. با رای گیری مشخص شده‌اند. افراد به صورت فردی نمی‌توانند اظهار نظر بکنند. کار سختی است.
ما شاهد کنار گذاشتن برخی از اعضای هیات مدیره از ترکیب هیات مدیره بودیم. به نحوی که امروز ارتباطی به عنوان عضو عادی هم ندارند!
متاسفانه یک چنین اختلاف نظرهایی باعث می‌شود که چنین اتفاقاتی بیفتد. این مساله را قبول دارم. این باعث می‌شود که بدنه انجمن ضعیف شود و ما نتوانیم از توانایی همه افراد استفاده کنیم. ای کاش این اتفاقات نمی‌افتاد و همه می‌توانستند در این مجموعه حضور داشته باشند.
چی شد که این اتفاقات افتاد؟
دقیقا مشکلی که همیشه و همه جا بروز می‌کند در انجمن‌ها و شرکت‌ها مسائل مالی است. اگر هیات مدیره آن شرکت مجزا بود این اتفاق هیچ وقت نمی‌افتاد. ممکن بود شرکت دچار مشکل شود اما انجمن دچار مشکل نمی‌شد.
الان امکان تفکیک فعالیت این دو نهاد از همدیگر وجود ندارد؟
الان کاملا تفکیک شده هستند. اما به دلیل اینکه اسامی آن تکراری است هر وقت شما می‌گویید انجمن یاد آن شرکت می‌افتید.
آیا نمی‌شود پیش‌شرطی گذاشت کسانی که عضو آن شرکت هستند عضو هیات مدیره شما نباشند؟
باید همین کار را کرد و دنبال اصلاح اساسنامه‌هستیم. و اینکه این اتفاق بیفتد. الان باید این مشکلات را حل کرد. مشکلات به وجود آمده باید حل بشود بعد اساسنامه تغییر پیدا کند و بعد دوباره همان جمعی که هستند در شرکت راه پیدا کنند. انجمن دارد تمام تلاش خود را می‌کند اعضایی که در انجمن بودند ذهنیت‌شان به سمت آن شرکت نرود.
قبول دارید سرخوردگی هم ایجاد شد. شعارهایی در جلسات مختلف می‌دادند سطح انتظارات را فراتر از آن چیزی که امروز عمل می‌شود، برد. بحث حضور جدی سنگ در قطر، آذربایجان و کردستان و ... مطرح بود. ولی عملا جز یک تجربه شکست خورده در کردستان عراق چیزی دستگیر صنعت سنگ کرمان نشد. این را تایید می‌کنید؟
ببینید مجموع اینها در یک مقطع زمانی بدی اتفاق افتاد. اتفاقاتی که در سطح بین‌المللی رخ داد تبعاتی در سطح کشور داشت و کل کشور را دچار مشکل کرد. شما قبول دارید در تمامی زمینه‌ها بهترین زمینهای که ما می توانستیم کار کنیم آهن بود. وقتی شما در سنگ آهنی که با 150 160 دلار می‌فروختند و الان به قیمت‌های پایین رسیده‌اید. قطعا بدانید کل کشور دچار مشکل هستند. این یک قسمت قضیه بود که باید این را قبول داشت. اگر ما این سیکل منفی را نداشتیم، شاید ما هم می‌توانستیم به حرف‌هایی که زده می‌شد عمل کنیم. یک قسمت ان هم سطح بین‌الملل بود. روی قطر ما خیلی کار کردیم. هنوز شرکتی موجود است شریک قطری دارد. حرکت‌های خیلی خوبی انجام شد. واقعا وقت گذاشته شد ولی خوب در سطح بین‌الملل نتوانستیم خودمان را جا بندازیم به دلیل آنکه آنها قبول‌مان نداشتند.
چرا؟
ما تحریم بودیم. حرکت بانکی می‌خواستیم بکنیم سنگی جلوی پایمان‌بود. حرکت صادراتی می‌خواستیم انجام بدهیم، یک سنگی جلوی پایمان بود. مطمئنا از سایر کشورها به آنها فشار می‌آوردند و نمی‌گذاشتند ما به راحتی کار کنیم. شما خودتان بهتر می‌دانید. حمل و نقل ما مشکل داشت. بانک ما مشکل داشت. مراودات در حد صرافی مشکل داشتیم. خوشبختانه الان مشکلات حل شده و ما زیرساخت‌های لازم را برای حرکت صادراتی بین‌المللی داریم.
در چه بازارهایی ؟
دربازار قطر در بازار کردستان در بازار گرجستان در بازار مالزی. ولی این را باید قبول کنیم که ما باید یک مقدار با احتیاط بیشتری عمل کنیم. چون از این طرف‌هم زیرساخت لازم در کارخانجات و معادن باید به وجود بیاوریم. ما اگر بیایم شروع کنیم به تبلیغات و نتوانیم از کرمان سنگ تولید کنیم دچار مشکل می‌شویم. اینها همه با هم شکل می‌گیرد. وضع بین‌الملل وضع داخل و اینکه خودمان را هم بتوانیم بروز دهیم.
شما معتقدید برجام تاثیر مثبتی بر وضعیت صنعت سنگ داشت؟
قطعا این مطلب را به دیده داریم می‌بینیم. مثلا می‌خواهیم مقایسه کنیم در کل صنعت ساختمان که وابسته هست در تهران که نمایشگاه ساختمان رفتیم به جرات می‌توان گفت نمایشگاه ساختمان خیلی بهتر و مفید تر و جامع‌تر بود. غرفه‌هایی که شرکت کرده بودند و از سنگی‌ها شرکت‌های متعدد می دیدم. اینها همه نشان می‌دهد این امید در همه به وجود آمده و قطعا هم رشدی در آینده نزدیک خواهیم داشت.
