ابعاد آسيب آن از كودك فراتر رفته و رابطه پدر و مادر را به‌شدت تحت تاثير خود قرار مي‌دهد. در اكثر خانواده‌هاي اوتیسم به دليل فشار زياد رفتارهاي نابهنجار كودك، والدين با هم دچار تنش مي‌شوند
افزايش طلاق و كاهش ازدواج مساله‌اي است كه در دهه‌هاي اخير درباره آن هشدارهاي زيادي داده شده است. روند رو به رشد طلاق در ايران باعث شده است كارشناسان ابعاد مختلف اين آسيب اجتماعي را بررسي و دلايلي براي سونامي طلاق ذكر كنند. اين دلايل عمدتا محدود به مسائل اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي است، حال آنكه فرزندپروري و وجود كودكاني با اختلالات جسمي و رواني نيز مي‌تواند خانواده‌ها را از هم بپاشد.
به گزارش آرمان، معلولان افرادي با محدوديت‌هاي جسمي و روحي هستند كه گاهي اين محدوديت‌ها آنها را از زندگي مستقل شخصي و اجتماعي بازمي‌دارد. معلوليت، واقعيت انكارناپذير تمامي جوامع است، اما بسته به برخوردي كه با آن مي‌شود، مي‌تواند تبديل به يك تهديد شود. در جوامعي كه وضعيت معلولان ساماندهي شده است، آنها به گروه‌هاي پويا و فعال اجتماعي تبديل شده‌اند كه نقش زيادي در توسعه كشور دارند و در بعضي جوامع ديگر عدم ساماندهي وضعيت معلولان شرايط نامطلوبي را براي خود و خانواده‌هايشان ايجاد كرده است. براساس آمار سازمان بهداشت جهاني، 15درصد از افراد هر جامعه معلول هستند كه در ايران اين آمار به بيش از 11 ميليون نفر مي‌رسد كه سه درصد از اين افراد داراي معلوليت‌هاي بسيار شديد هستند. در جامعه ما با توجه به اينكه معلوليت روند رو به رشدي دارد، به همين دليل لازم است كه توجه بيشتري به وضعيت آنها و خانواده‌هايشان شود. روزانه ۱۱۰ نفر و ماهي سه هزار و 500 نفر و سالانه ۴۰هزار نفر به تعداد معلولان كشور ما افزوده مي‌شود. معلوليت‌های جسمي و رواني متعددي كه در جامعه ما وجود دارند گاهي مي‌توانند به فروپاشي خانواده‌ها دامن بزنند. شرايط سخت زندگي معلولان مي‌تواند فضاي خانه را هم تحت تاثير قرار دهد و در صورتي كه خانواده‌ها براي برخورد مناسب با معلولان آماده نباشند، بنيان خانوادگي آنها مورد تهديد قرار مي‌گيرد. به همين دليل در اين زمينه نقش حمايت‌هاي دولتي و سازمان‌هاي مردم‌نهاد از خانواده‌ها بيش از پيش اهميت مي‌يابد. حمايت‌هاي مختلف مادي و معنوي اين سازمان‌ها از خانواده‌ها باعث مي‌شود كه از فشار معلوليت بر خانواده كاسته شود و آنها بتوانند با وجود حضور پديده غيرمعمول معلوليت در خانه‌هايشان اما زندگي معمول و نرمالي داشته باشند. آموزش خانواده‌هايي كه معلولان جسمي يا رواني دارند نكته‌اي است كه در كشور ما مغفول مانده و همين باعث شده است كه خانواده‌هايي كه معلولي دارند شرايط خود را غيرطبيعي بدانند و بعضا شيوه مناسب رفتار در اين شرايط را بلد نباشند.
طلاق به خانه اوتیسمي‌ها راه يافت
روز گذشته يك متخصص كودكان استثنايي و دبير علمي همايش اوتیسم با تشريح چهار ويژگي بارز كودكان اوتیسم گفت: اوتیسم مقوله‌اي فراتر از يك اختلال است، ابعاد آسيب آن از كودك فراتر رفته و رابطه پدر و مادر را به‌شدت تحت تاثير قرار مي‌دهد و آمارها نشان مي‌دهد اين اختلافات منجر به طلاق مي‌شود. فرهاد چنگيزي ويژگي‌هاي بارز كودكان اوتیسم را شامل حركات تكراري و مقاومت در برابر تغيير، عدم برقراري تماس چشمي با ديگران، مشكل در مهارت‌هاي اجتماعي و ارتباطي و مشكل در بيان و درك كلامي عنوان كرد. او ادامه داد: اما اوتیسم مقوله‌اي فراتر از يك اختلال است، ابعاد آسيب آن از كودك فراتر رفته و رابطه پدر و مادر را به‌شدت تحت تاثير خود قرار مي‌دهد. در اكثر خانواده‌هاي اوتیسم به دليل فشار زياد رفتارهاي نابهنجار كودك، والدين با هم دچار تنش مي‌شوند و اين تنش اگر به شكلي صحيح مديريت نشود، منجر به دلخوري و مقصر دانستن يكديگر و ايجاد شكافي عميق بين آنها شده و آمارها نيز نشان مي‌دهد اين اختلافات منجر به جدايي و طلاق مي‌شود. او تصريح كرد: از آنجايي كه سه درصد خانواده‌هاي جامعه، كودك اوتیسم دارند اين مشكل ابعاد اجتماعي به خود مي‌گيرد. از اين رو لزوم آموزشي صحيح به اين والدين نه تنها مي‌تواند به درمان كودك آنها كمك كند بلكه از طلاق و جدايي و تبعات اجتماعي آن نيز تا حد قابل قبولي جلوگيري مي‌كند.
معلوليت، ظرفيت است نه محدوديت
رئيس انجمن مددكاران اجتماعي با اشاره به اينكه يكي از گروه‌هايي كه در جوامع مختلف وجود دارند معلولان هستند كه معلوليت آنها ممكن است به دلايل مادرزادي يا سوانح و حوادث اتفاق افتاده باشد، به «آرمان» مي‌گويد: در بحث معلولان چند گروه براي بازگرداندن آنها به زندگي مستقل و كاستن از فشار نقش دارند. سيدحسن موسوي‌چلك ادامه مي‌دهد: گروه اول خود معلولان، گروه دوم خانواده‌هايشان، گروه سوم معلمان و مراقبان به جز خانواده و گروه چهارم هم ساير افراد جامعه هستند كه در اين زمينه نقش خود معلولان و خانواده‌هايشان مهم‌تر از ساير گروه‌هاست. او مي‌افزايد: معلوليت شايد يك سري محدوديت‌ها را ايجاد كند ولي اين به منزله ناديده گرفتن ساير ظرفيت‌هاي افراد معلول نيست و به همين دليل براي اينكه اين افراد به زندگي مستقل بازگردند، نقش خانواده مهم و پررنگ است. او با اشاره به اينكه نوع نگاه خانواده مي‌تواند زمينه را براي انزوا يا پويايي افراد معلول فراهم كند، تصريح مي‌كند: خانواده‌ها بايد معلوليت را بشناسند، ويژگي‌هاي معلولان را بدانند و مهارت‌هاي لازم براي برخورد با آن نوع از معلوليت را در خود افزايش دهند. خانواده‌ها اگر اطلاعاتشان درباره معلوليت روي‌داده كم است، مي‌توانند با مراجعه به مراكز موجود در اين زمينه اطلاعات و مهارت‌هايشان را افزايش دهند. او با بيان اينكه خانواده نقش مهمي در ارتباط معلول با جامعه دارد، مي‌گويد: حضور معلولان در عرصه‌هاي اجتماعي و فعاليت‌هاي اجتماعي زمينه را براي استفاده از ظرفيت آنها براي توسعه كشور فراهم مي‌كند.
فروپاشي پنهان رواني خانواده‌هاي معلولان
يك كارشناس معلولان با اشاره به اينكه آمار دقيقي از اينكه وجود فرزندان معلول باعث فروپاشي خانواده شده باشد، وجود ندارد، به «آرمان» مي‌گويد: اما خيلي از اوقات وجود فرزند معلول به دليل سختي‌هايي كه نگهداري از معلولان دارد به فروپاشي رواني خانواده منجر شده است. سهيل معيني با بيان اينكه مي‌توان از يك فروپاشي پنهان رواني در خانواده‌ها صحبت كرد، مي‌افزايد: اين فروپاشي پنهان رواني به‌ويژه در خانواده‌هايي كه فرزندان معلول كم‌توان ذهني، فرزندان چند معلوليتي يا فرزنداني كه دچار اختلالات رفتاري و رواني هستند، بيشتر است. او با بيان اينكه وجود اين افراد فشارهاي شديدي به خانواده‌ها مي‌آورد زيرا نگهداري از آنها مستلزم صرف انرژي زيادي است، تصريح مي‌كند: متاسفانه سيستم توانبخشي در كشور ما به صورتي بوده است كه اين خانواده‌ها خيلي حمايت نشده‌اند و همين مشكلات آنها را بيشتر كرده است. او ادامه مي‌دهد: اگر سيستم‌هاي توانبخشي در كشور ما به كمك اين خانواده‌ها بروند، به اينكه اين خانواده‌ها همچنان مأمن و كانون نگهداري از اين فرزندان بمانند، كمك خواهند كرد. معيني مي‌گويد: ايجاد مراكز آموزشي و حمايت‌هاي مالي از نمونه‌هاي اين اقدامات است. از سوي ديگر دادن مددكار و پرستار به خانواده‌هايي كه فرزندان معلول شديد دارند نيز به آنها كمك شاياني مي‌كند. او مي‌افزايد: در اصلاحيه قانون جامع معلولان يك سري از اين كمك‌ها پيش‌بيني شده است كه با اختصاص بودجه، اين خانواده‌ها مي‌توانند از حمايت‌هاي بيشتري برخوردار شوند.
